Kast sistemi Hindistan’da toplumu farklı gruplara ayrıştırıyor. Sistemin karmaşıklığından ötürü pek çok sosyolog, ‘kast‘ın tam olarak
REKLAMKast sistemi Hindistan’da toplumu farklı gruplara ayrıştırıyor. Sistemin karmaşıklığından ötürü pek çok sosyolog, ‘kast’ın tam olarak tanımlanamayacağı konusunda hem fikir.
Fakat en basit haliyle kast; sömürgeciliğin getirdiği toplumsal ve ekonomik değişikliklerden beslenmiş, tarihi dinsel köklere sahip toplumsal bir düzen. Sözcük olarak kast, Portekizce’de ırk, cins, soy anlamına gelen ‘casta’ sözcüğünden türüyor. Aile veya toplumsal sınıftan gelen eşitsizlikler Hindistan’da halen var.
Kast sisteminde anlaşılması gereken 2 kavram
Hint toplumunda sosyal sınıflara ( eski Vedik toplumuna kadar geri giden ‘Varna’ ) veya ailelere (aile mesleğiyle ilişkili olan ‘Jati’ ) göre belirlenen kastların olduğu kanıksanmış durumda. Aileden gelen kastlar genellikle toplumsal kastlarla bağlantılıdır. Günümüz kastları 19. yüzyılın ikinci yarısında bazı sosyal sınıflara özel görevler atayan İngiliz sömürgecilerin yarattığı toplumsal değişikliklerden kaynaklanır.
Varna kast sistemi
Varma sözcüğü aslında renk anlamına gelir. Eski Hindu literatürüne dayanan bu sistem Hintleri Vedik toplumundan kalan 4 temel sınıfa ayırır.
- Ruhbanlar veya öğretmenler (Brahmin)*
- Yöneticiler veya savaşçılar (Kshatriya)*
- Zanaatkarlar veya tüccarlar (Vaishya)*
- İşçiler veya hizmetkarlar (Shudra)*
Hiçbir kategoriye uymayanlar ise kabile üyeleri ve ‘dokunulmazlar’dır (Dalit). Tamil dilinde davulcu anlamına gelen ‘parya’ da onları tanımlamak için kullanılan sözcüklerden; fakat olumsuz anlamı nedeniyle Dalitler bu kelimeyi tercih etmiyor.
Üç üst sınıfa kabul ediliş ergenlik döneminin sonunda başlıyor ve ikinci bir doğum olarak görülüyor. En alt sınıf olan Shudraların ise kabul edilme durumu yok, sadece bir kez doğuyorlar.
Jati kast sistemi
Bazı sosyologlar iş bölümünü Varna kastı içerisinden Jati gibi daha küçük kastların çıkmasının sebebi olarak görüyor. Jati sözcüğü doğum anlamına geliyor. Aile ve mesleğe bağlı olarak binlerce Jati topluluğu bulunmaktadır. Günümüzde bu kastlar arasında geçiş kolaylaşmış olsa da orta çağdan kalma evlilik kurallarını değiştirmek halen zor. Jatiler toplumları içerisinde düşüp yükselebilirler, eski Jatiler ölürken yenileri doğabilir.
Bağımsızlık öncesinde Hindistan’da yalnızca Jati kastları arasında geçiş mümkündü.
Kast sistemi Hindistan’ı nasıl etkiliyor?
Kast sistemi toplumsal farklı kademelerinden gelenler başta olmak üzere kişilerin birbirleriyle olan etkileşimlerini düzenliyor. Kuralların getirdiği birkaç sınırlama:
toplumsal bağlar: üst kademe kastları alt kademeler ile ilişki kuramaz
coğrafi ayrılıklar: üst kademe kastları merkezde yaşarken alt kademeler çevre bölgelerde ikamet eder.
zengin üst kademeler fakir alt kademelerden faydalanır
BM’nin 2005 yılında yayımladığı bir rapora göre kast kaynaklı şiddet olayları Hindistan’ın yüzleşmesi gereken sorunlardan. Sadece 1996 yılında Dalitlere karşı 31 binden fazla nefret suçu gerçekleştirildi.
Günümüz Hindistan’ı kast sistemini nasıl idare ediyor?
Anayasal olarak alt kastlara karşı ayrımcılık yasaklanmış durumda.
Bağımsızlık sonrası kastları arası geçişi kolaylaştırmayı hedefleyen pek çok yasa yürülülüğe girdi.
Bu yasalar, hükümet görevleri için kotalar ile istihdam ve eğitim fırsatlarını içeren pozitif ayrımcılık uygulamalarını hayata geçirdi.
*Yerel hükümetler bu kuralların düzgünce uygulanabilmesi binlerce kast ve cemaati yeniden tanımladı.
Düşük kastlara Planlı Kastlar veya Planlı Kabileler olarak yeniden statü verildi.
Yeni düzende kastın toplumsal kademesi ne kadar düşükse bir o kadar hak kazanıyor. Bu sistem Hindistan’a öylesine yabancı ki kastlar daha fazla avantaj elde etmek adına en düşük kademenin statüsüne ulaşmaya çalışıyor.