ABD’de 7 aydan beri boş olan savunma bakanlığı koltuğuna Mark Esper oturdu. Eski bir asker ve silah lobicisi olan Esper, Ankara’nın Rusya’dan S-400 hava savunma sistemi almasıyla igili “Türkiye’nin son yıllarda sürüklendiği yeri görmek ümit kırıcı” yorumu yapmıştı.
REKLAMAmerika Birleşik Devletleri’nde (ABD) 7 aydan beri boş olan savunma bakanlığı koltuğuna Mark Esper oturdu. ABD Senatosu, Esper'in bakanlığını 8'e karşı 90 oyla onayladı. Esper 27. Savunma bakanı olarak yemin ederek görevine başladı. Eski bir asker ve silah lobicisi olan Esper, Ankara’nın Rusya’dan S-400 hava savunma sistemi almasıyla ilgili “Türkiye’nin son yıllarda sürüklendiği yeri görmek ümit kırıcı” yorumunu yapmıştı. Bu sözler Türkiye’den Batı’dan giderek uzaklaşması şeklinde yorumlanmıştı. Peki, 55 yaşındaki Mark Esper kimdir? Bugüne kadar hangi görevleri üstlendi ve savunma bakanlığı döneminde onu bekleyen meseleler neler?
James Mattis’in Trump'ın Suriye'deki Amerikan askerlerini çekme kararını eleştirerek Aralık 2018’de istifa etmesinden bu yana savunma bakanlığı boştu. Bu görevi vekaleten yürüten eski Boeing yöneticisi Patrick Shanahan aile içi şiddet suçlamaları nedeniyle 18 Haziran'da adaylıktan çekilmek zorunda kalmıştı.
Pennsylvania’da doğdu
Esper, 1964 yılında Pennsylvania eyaletine bağlı Uniontow’da dünyaya geldi. Mark Esper West Point Askeri Akademisi'nde eğitim gördü. Askeri görevlerine rağmen kamu yönetiminde akademik kariyer yapmayı ihmal etmedi. Esper, Harvard Üniversitesi'ndeki JFK School of Government'ta kamu yönetimi yüksek lisansı, George Washington Üniversitesi'nde ise kamu politikaları doktorası yaptı.
Irak’ta savaştı
Esper’in en önemli askeri tecrübelerinin başında 1990-91'deki Birinci Körfez Savaşı geliyor. ABD’li asker bu savaşta Irak'ta görev yaptı. 10 yılı aktif olmak üzere toplam 21 yıl Amerikan ordusunda görev aldıktan sonra 2007’de emekli oldu. Askeri tecrübesinin yanı sıra bir çok üst düzey isme danışmanlık yaptığından Washington’ı iyi biliyor. Esper emekli olduktan sonra George W. Bush döneminde ABD Savunma Bakanlığında çeşitli görevlerde bulundu. ABD Ticaret Odası Başkan Yardımcılığı’nın yanı sıra düşünce kuruluşlarında görevler üstlendi. Havacılık sanayisinin kurduğu bir birlik olan Aerospace Industries Association’da da görev aldı. Kasım 2017’den bu yana ABD Savunma Bakanlığında ordudan sorumlu sivil pozisyonda olmasından dolayı son zamanlarda Pentagon’daki tartışmaları yakından takip etti.
Silah şirketinde lobi yöneticisi
Mark Esper Temmuz 2010’da ise ABD savunma sanayiinin en büyük şirketlerden biri olan Raytheon’da Hükümetle İlişkilerden Sorumlu Başkan Yardımcısı görevini üstlenerek şirket adına lobicilik faaliyetleri yürüttü. Esper bu görevi Pentagon’a geçtiği Kasım 2017’ye kadar sürdürürken Washington’da en etkili lobicilerden birisi oldu.
Esper için daha önce “Mark’ı tanıyorum. Harika bir iş yapacağından şüphem yok” diye yazan ABD Başkanı Donald Trump, Savunma Bakanı’nın göreve başlamasıyla ilgili fotoğraflar paylaştı.
"Türkiye’nin Batı’dan uzaklaşması ümit kırıcı"
Esper’in bu göreve gelmesinin ardından gözler hemen Türkiye hakkındaki düşünce ve sözlerine çevrildi. Esper’in savunma bakanı vekilliği Türkiye’nin Rusya’dan aldığı S-400 hava savunma sistemi teslimat sürecine denk geldi. ABD’li yetkili Ankara’nın Türkiye'nin ya S-400 hava savunma sistemini ya da F-35 savaş uçaklarını alabileceğini belirterek, “İkisine birden sahip olamaz” dedi. Esper, “Türkiye çok yetenekli bir NATO müttefiki, ancak onların S-400 konusundaki kararı yanlış.” diye eklemişti.
Mark Esper bu göreve gelmeden bir hafta önce Senato üyeleri önünde yaptığı açıklamada iki ülkenin uzun yıllardır müttefik olduğunun altını çizerek, “Son yıllarda Türkiye'nin sürüklendiği yeri görmek çok ümit kırıcı. Türkiye bizi hayal kırıklığına uğrattı.” ifadelerini kullandı.
İran en sıcak gündem
Amerikan bakanı görev süresince bir çok zorlu gündem maddesi bekliyor. Washington - Tahran ilişkileri giderek gerilirken bunların başında İran geliyor. ABD Savunma Bakanlığı’nın reforme edilmesi de gündemdeki tartışmalardan birisi.