Dünya kamuoyu Ukrayna’daki savaşa odaklandığı bir sırada Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Türkiye’nin Kürt militanları geriye püskürtmek amacıyla Suriye’ye bir askeri operasyon yapıp, sınır boyunca güvenli bir bölge oluşturmayı planladığını duyurdu.
REKLAMDünya kamuoyu Ukrayna’daki savaşa odaklandığı bir sırada Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Türkiye’nin bölgedeki Kürt militanları geriye püskürtmek amacıyla Suriye’ye bir askeri operasyon yapıp, sınır boyunca güvenli bir bölge oluşturmayı planladığını duyurdu.
ABD’nin desteklediği Suriyeli Kürt güçler ile Türk ordusu ve Ankara’nın desteklediği muhalif gruplar arasında sınır boyunca uzun zamandır çatışmasız gün geçmiyor.
Siyasi yorumculara göre Erdoğan, Suriye’de kendi hedefine ulaşmak için Ukrayna’daki savaştan faydalanmayı umut ediyor ve yine bu amaçla Türkiye’nin Finlandiya ve İsveç’in NATO üyeliğine “veto etme kartını” kullanıyor.
Bununla birlikte Türkiye’nin sınırın ötesine yapacağı büyük operasyon Ankara’nın hem ABD ile hem de Rusya ile ilişkilerine önemli ölçüde zarar verme riski bulunuyor.
Operasyonun ayrıca, IŞİD ile savaş yüzünden tahrip olmuş bölgede yerlerinden edilmiş kişilerin sayısını da artırmasından korkuluyor. Şimdi sahadaki durum ve operasyonun olası sonuçlarına kısaca bir göz atalım.
Türkiye’nin hedefleri neler?
Erdoğan geçen ay Türkiye’nin ABD’nin desteklediği Kürt militanlara karşı Suriye sınırı boyunca içeri doğru 30 kilometre genişliğinde bir güvenlik bölgesi oluşturmayı planladığını duyurdu.
Erdoğan, 2019 yılında da bu yönde bir planı gündeme getirmiş ancak güvenlik bölgesi oluşturma hedefi gerçekleşememişti.
Ukrayna ve Rusya arasındaki savaş
Türkiye, 2016 yılından bu yana Suriye topraklarında Ankara’nın PKK’nın uzantısı olarak değerlendirdiği YPG militanlarına karşı üç sınır ötesi operasyonu düzenledi.
Suriye’de ABD’nin müttefiki olarak görülen YPG, Washington tarafındann bu bölgede IŞİD’e karşı verilen savaşın önemli bir destekçisi olarak değerlendiriliyor.
Türkiye daha önceki üç operasyonla birlikte Afrin, Tel Abyad ve Cerablus kasabaları da dahil olmak üzere Suriye topraklarının bir bölümünü kontrol ediyor.
Ankara, bu bölgede binlerce ev inşa ederek, Türkiye’ye gelen Suriyeli 3,7 milyon göçmen içinden yaklaşık bir milyonunu “gönüllülük esasına” göre geri gönderip, buraya yerleştirilmelerini planlıyor.
Erdoğan son yaptığı açıklamada Türkiye’nin Tel Rıfat ve Münbiç ilçelerini de kontrol altında almak istediği duyurdu. Bunun dışında Türkiye’nin YPG’nin üssü olarak bilinen stratejik sınır kasabası Kobani’ye de girebileceği belirtiliyor.
Neden şimdi?
Yine yorumculara göre hem iç hem de dış faktörlere göre Erdoğan Suriye’de operasyon düzenlemek ihtiyacını duyuyor.
Rusya’nın Ukrayna’nın işgaliyle meşgul olması, ABD’nin İsveç ve Finlandiya’nın NATO üyeliği yüzünden Ankara’nın desteğine ihtiyaç duyması yüzünden Erdoğan’ın zamanlamanın Türkiye için uygun olduğu görüşünde olduğu tahmin ediliyor.
Philadelphia kentindeki Dış Politika Enstitüsü yöneticisi Aaron Stein, “Türkler Batı'dan tavizler almak için şimdi bir fırsat çıktığını seziyor. Erdoğan ne kadar risk almak istiyor? Elimizdeki veriler çok fazla risk almak istediği yönünde.” diyerek, görüşlerini dile getirdi.
Seçimlere etkisi olur mu?
Ekonominin kötüye gittiği bir dönemde Erdoğan’ın Suriye’ye yönelik operasyonun Türk seçmenlerin desteğini almasına da yol açacağı inancında olduğu tahmin ediliyor.
Enflasyon oranının (TÜİK'e göre) yüzde 73,5’e ulaştığı Türkiye’de gelecek yıl cumhurbaşkanlığı seçimleri düzenlenecek.
Suriye’ye yönelik operasyonların daha önce Erdoğan’a yönelik halk desteğini arttırdığı biliniyor.
REKLAMTürkiye’nin olası operasyonuna yönelik askeri yığınak yaptığına ilişkin şu anda bir işaret olmamakla birlikte, Türkiye’nin kısa sürede bunu gerçekleştirebileceği tahmin ediliyor.
Suriyeli Kürt militanlar ise Türkiye’nin tehdidini ciddiye alıp kendileri adına hazırlıklarını sürdürüyor.
Suriyeli Kürt militanlar, Türkiye’nin olası operasyonunun IŞİD tehlikesinin yeniden ortaya çıkmasına yol açacağı ve kendilerinin yönettiği ve çoğu yabancı uyruklu IŞİD tutuklularının bulunduğu cezaevlerini kontrol edemeyebilecekleri uyarısında bulunuyor.
Türkiye’nin ABD ve Rusya ile ilişkileri
Türkiye’nin geniş çaplı bir operasyon düzenlemesinin ise Suriye’de askeri bulunan hem Rusya hem de ABD’nin tepkisini çekmesi bekleniyor.
Türkiye ve Rusya, Suriye’de 11 yıldır farklı tarafları desteklemelerine rağmen ülkenin kuzeyinde işbirliği içinde hareket ediyor.
REKLAMRusya’nın Türkiye sınırı yakınındaki üssüne son dönemde savaş uçağı ve helikopteri gönderdiği biliniyor. Rusya’nın Suriye’deki savaşa müdahalesi Esad’ın yenilip düşmesinin önüne geçmişti. Suriyeli muhalifler ülkenin kuzeybatısında konuşlanırken, Türkiye’nin de desteğini alıyor.
Moskova’nın Ukrayna'ya odaklanmışken, Vladimir Putin'in Türkiye'nin güney sınırı boyunca uzanan bir toprak şeridi üzerinde Erdoğan'ın yoluna çıkması ise pek olası görülmüyor.
Türkiye Kobaniye'ye girer mi?
ABD ise açık bir şekilde IŞİD ile mücadeleye zarar vereceği gerekçesiyle Türkiye’nin operasyonuna karşı olduğu mesajını veriyor.
ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ned Price son yaptığı açıklamada, “Türkiye’nin sınırındaki güvenlikle ilgili meşru endişelerini anlıyoruz. Ancak olası müdahale bölgenin istikrarına daha fazla zarar verecek.” ifadesini kullandı.
Dış politika uzmanı Stein, Rus birliklerinin varlığı yüzünden Kobani ve Tel Rıfat’a yönelik operasyonların oldukça zor olacağı görüşlerini dile getirdi.
REKLAMBunun ötesinde Erdoğan’ın Suriye’de daha ne kadar uzağa gidebileceği ve özellikle ABD ve Rusya’nın itirazına rağmen Kobani bölgesine girip girmeyeceği en fazla merak edilen konuların başında geliyor.