Geçmiş yıllarda denenen bu uygulama ile gelire endeksli senetler, zarar etmeyen kamu kurumlarına endeksleniyor ve kuponla ana para ödemeleri belirleniyor.
REKLAMHazine ve Maliye Bakanlığı, vatandaşların tasarruflarını Türk lirası cinsi varlıklarda değerlendirebilmelerinin teşvik edilmesi ve yatırımcı tabanının genişletilmesi amacıyla, gelire endeksli devlet iç borçlanma senedi (GES) uygulamasının başlatılacağını ve talep toplama işlemlerinin 15 Haziran'dan itibaren gerçekleştirileceğini bildirdi.
Geçmiş yıllarda denenen bu uygulama ile gelire endeksli senetler, zarar etmeyen kamu kurumlarına endeksleniyor ve kuponla ana para ödemeleri belirleniyor.
Hazine ve Maliye Bakanlığının açıklamasına göre GES'ler sadece gerçek kişilere sunulacak ve ülke genelindeki duyuru ve talep toplama işlemleri yoluyla ihraç edilecek.
Senede ilişkin talep toplama işlemleri ile senedin ihracı, kupon ve anapara ödemeleri Bakanlığın sitesinde yayınlanacak duyuruda belirtilecek bankalar aracılığı ile gerçekleştirilecek.
İhraç edilecek senetler üç ayda bir yatırımcısına kupon getirisi sağlayacak. Bakanlığı bu konudaki açıklaması şöyle:
"Kupon ödemelerinde asgari getiri garantisi olacaktır. Senedin kupon ödemesine esas teşkil edecek getiri oranı ve vade yapısı ihraç duyurusunda ilan edilecektir. Senedin yatırımcıya sağlayacağı nihai getiri oranı, ihraç aşamasında Bakanlığımız tarafından belirlenen getiri oranının, hasılat gerçekleşmeleri çerçevesinde hesaplanacak endeks değeri ile çarpılması yoluyla belirlenecektir."
GES'ler neyin gelirine endeksli olacak?
Kur Korumalı Mevduat'ta oluduğu gibi bu uygulamanın amacı da vatandaşların yatırımlarını TL cinsi varlıklara yönlendirmek.
Hazine'ye göre (GES) getirileri, gelir performansı güçlü olan ve bütçeye hasılat aktarımı yapan kamu iktisadi teşebbüslerinin (KİT) gelirlerine endeksli olacak.
Yeni uygulamada, 3 ayda bir ödenecek kuponlar için uygulanacak asgari getiri garantisi sayesinde, vatandaşların gelir paylarındaki değişimlerden olumsuz etkilenmesinin önleneceği belirtiliyor.
Ayrıca bu KİT'lerden bütçeye aktarılan hasılat performansı beklenenin üzerinde geldiğinde, bunun yatırımcılara ilave getiri olarak aktarılacağı kaydediliyor.
Diken'in aktardığına göre Gaziantep’te A Para Sohbetleri Programı’nda konuşan Nebati, GES’le ilgili olarak şunları söyledi:
“Gelire endeksli senetler bireysel yatırımcılara yönelik olacak olup, bankalarımız aracılıyla 15 Haziran’dan itibaren talep toplanmaya başlanacak. GES’lerin getirileri, Kamu İktisadi Teşebbüsleri (KİT) içerisinde yer alan Devlet Hava Meydanları İşletmeleri (DHMİ) ve Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü’nden (KEGM) bütçeye aktarılan hasılat paylarına endeksli olacaktır. Haziran ayında yapılacak ihraçta yıllık bileşik getiri yüzde 23,04 olacaktır. Üç ayda bir ödenecek kupon getirileri için uygulanacak asgari getiri garantisi sayesinde, vatandaşlarımızın gelir paylarındaki değişimlerden olumsuz etkilenmesi önlenmiş olacaktır. Bununla birlikte, GES’lere konu kamu iktisadi teşebbüslerinden bütçeye aktarılan hasılat performansı beklenenin üzerinde geldiğinde yatırımcılarına ilave getiri de sunabilecektir. Ayrıca, fiyat istikrarını desteklemek ve kredilerin üretken alanlara yönlendirilmesini sağlamak amacıyla tüketici kredilerine yönelik makro ihtiyati politikalarda sıkılaşmaya gidilmiştir. Kredilerin selektif bir şekilde üretim ve ihracatta kullanılmasında politikalarımızda herhangi bir değişim yoktur.”
Ekonomistler GES uygulaması için ne diyor?
Türkiye'yi yakından izleyen İngiliz ekonomist Timothy Ash, Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın açıkladığı yeni önlemi şu sözlerle eleştirdi:
"Türk mali yapısı her gün daha çok Lübnan'a benziyor. Bu kesinlikle, Lübnan'da olduğu gibi bir felaketle sonuçlanacak. Burada tek soru, bunun ne zaman olacağı."
Ash, Twitter'dan yaptığı bir diğer açıklamasında, Türkiye'ye faizleri artırması çağrısında bulundu.
Ekonomist Mustafa Sönmez ise, 'dağ fare doğurdu' diyerek, söz konusu uygulamayla ilgili "Enflasyon yüzde 100 e giderken, hangi devlet gelirine endeksli tahvile güvenirsiniz ? Devletin hangi kurumu, enflasyona yakın gelir garanti eder ki?" diyerek, doların daha da tırmanacağı öngörüsünde bulundu.
Ekonomist Mahfi Eğilmez ise, Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın duyurusunun ardından "Faize faiz dememek için yaptıklarımızı yazsak roman olur." tepkisini verdi.
Ekonomist Uğur Gürses'in tepkisi şu şekilde oldu: "Önlem diye açıklananlar şunlar; neye endeksli olduğu bilineyen GES ihracı, tüketici kredilerinde vade ve kredi kartı asgari ödeme oranının düzenlenmesi, SPK'nın iraçlarda aldığı ücretlerde indirim yapılması. Kendileri ciddiye alıyor mu bunları?"