Soğan ve et fiyatlarının tartışıldığı dönemde TÜİK verilerine göre, “mücevher ve kol saatleri”nden sonra en çok zam alkollü içeceklere yapıldı.
REKLAM14 Mayıs seçimlerine yıllık yüzde 40’ın üstünde enflasyonla girecek olan Türkiye'de hayat pahalılığı ve zamlar siyasi parti kampanyalarında öne çıkan konular arasında bulunuyor.
Soğan ve et fiyatlarının tartışıldığı dönemde TÜİK verilerine göre, “mücevher ve kol saatleri”nden sonra en çok zam alkollü içeceklere geldi.
Peki, son 20 yılda en çok hangi ürün ve hizmetlere zam yapıldı?
TÜİK enflasyon sepeti verileriyle Ocak 2003 ile Nisan 2023 arasında fiyat değişimini analiz ettik.
Alkollü içecek fiyatlarındaki artış
Gıda, alkollü içecekler, giyim ve ulaştırma gibi bazı temel seçilmiş gruplarda son 20 senede fiyatların nasıl değiştiğine bakıyoruz. Bunun için bu grupların fiyatlarını Ocak 2003’te 100’e eşitliyoruz. Ardından TÜİK’in her ay açıkladığı verilerden yola çıkarak fiyatların günümüze kadar nasıl değiştiğini görüyoruz.
Ocak 2003’te 100 lira olan alkollü içkilerin fiyatı 3 bin 422 liraya yükseldi. 100 liralık gıda paketi ise 2 bin 106 lira oldu. 100 liraya alınan giyim ürünü sadece 391 liraya yükseldi. 100 liralık ayakkabı ise 490 TL’ye çıktı. Telefon ve telefaks ekipmanı ise 100 liradan 64 liraya geriledi.
Ulaştırma hizmeti 100 liradan bin 453 liraya yükselirken benzinli otomobilin fiyatı da 100 liradan bin 289 liraya çıtı. Genel Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) ise 100’den bin 372’ye yükseldi.
Alkollü içecek fiyatındaki artış
Grafikte alkollü içkilerdeki 'olağandışı artış' göze çarpıyor. TÜİK sepetindeki tüm ürün ve hizmetler 100 liradan bin 372 liraya yükselirken alkollü içecekler 100 liradan 3 bin 422 liraya çıkıyor. Bu durum; alkollü içkide fiyat artışının genel enflasyonun yaklaşık 2,5 katı olduğunu gösteriyor. Alkollü içki fiyat endeksi ile genel TÜFE arasındaki fark AK Parti’nin ilk 10 yılında görece daha düşük seyrederken ikinci on yılda bu farkın giderek açıldığı görülüyor.
CHP: Özel hayata müdahale
CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu Ocak 2023’teki sosyal medya paylaşımında alkollü içeceklere gelen zamları şöyle eleştirmişti: “Alkollü içeceklere yapılan zamlar yıldırmadır, zulümdür. Devlet, bir hayat tarzını kuşatamaz, taciz edemez, rahatsız edemez.”
En çok zam mücevher ve kol saatinde
Ocak 2003-Nisan 2023 verileri karşılaştırıldığında en yüksek fiyat artış yüzde 6 bin 24 ile “mücevherler, saat ve kol saatleri”nde gerçekleşti. “Başka yerde sınıflandırılamayan kişisel bakım ürünleri”ndeki artış yüzde 4 bin 15 oldu.
En yüksek üçüncü artış birada
Bunların ardından en yüksek artış ise yüzde 3 bin 384 ile bira fiyatında oldu. Bira listede en çok fiyat artışının yaşandığı üçüncü ürün veya hizmet oldu.
Tereyağı, patates, et
Aynı dönemde tereyağı fiyatı da yüzde 3 bin 77 yükseldi. Patates ve bazı yumru bitkilerin fiyatı da yüzde 2 bin 764 artış gösterdi. Dana etinin fiyatı da yüze 2 bin 735 arttı. Kuzu etindeki artış da yüzde 2 bin 703 oldu.