IMF tahminlerine göre 2026'da Türkiye'de kişi başına gayrisafi yurt içi hasıla 13 bin dolar olacak. Gayrisafi milli hasılaya dayanan Dünya Bankası'nın gelir sınıflandırma eşikleri her sene güncelleniyor. Tahminlere göre yüksek gelirli ülkeler kategorisine girmek kolay değil.
REKLAMHazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek Türkiye’nin 2026 yılında “Dünya Bankasının tanımıyla yüksek gelirli gelişmiş ülkeler kategorisine girmiş olacağını” söyledi. Peki, bu kategoriler nasıl belirleniyor? Bu hedef gerçekçi mi? Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) tahminlerine göre 2026’da Türkiye’de kişi başına düşen gelir ne olacak?
Dünya Bankası, ülkeleri kişi başına gelirlerine göre sınıflandırırken dört gruba ayırıyor.
Düşük gelir grubundaki ülkeler
Alt orta gelir grubundaki ülkeler
Üst orta gelir grubundaki ülkeler
Yüksek gelir grubundaki ülkeler
Dünya Bankası’nın bu sınıflandırması Atlas sistemi denilen ve gayri safi milli hasılaya (GSMH) dayanan bir hesaplama. Her yıl bu grupların sınıflandırılmasına esas alınan kişi başına göre gelir değişiyor. 2020 yılında yıllık kişi başına düşen GSMH 12 bin 695 Amerikan dolar ve üzerinde olan ülkeler “yüksek gelir” grubunda yer alırken bu miktar 2022 yılında 13 bin 845 dolara yükseldi. Bu sınır kademeli olarak artış eğiliminde.
Dünya Bankası’nın 1987’den bu yana olan verilerine göre Türkiye hiçbir zaman yüksek gelirli ülke olmadı. 1987-1996 arasında alt-orta sınıfta yer alan Türkiye 1997’de üst orta sınıfa yükseldi. 2004 yılından bu yana da hep üst orta gelir grubundaki ülkeler listesinde yer alıyor.
Atlas sistemine göre Türkiye’de kişi başına düşen gelir 1960-2006 arasında hep dünya ortalamasının altına seyretti. 2007-2017 arasında ise Türkiye’de kişi başına milli gelir dünya ortalamasının üstünde seyretti. 2018’den bu yana ise dünya ortalaması Türkiye’den daha yüksek.
2022’de yüksek gelirli ülke sınıfı için kişi başı gelirin en az 13 bin 845 dolar olması gerekiyordu. Türkiye’nin kişi başına geliri ise 10 bin 595 dolarda kaldı.
2022 listesine göre dünyada 83 ülke yüksek gelir grubunda yer alıyor.
Dünya Bankası ve IMF hesaplaması farklı
Dünya Bankası ve Uluslararası Para Fonu (IMF) önümüzdeki yıllarda Türkiye’nin ekonomik büyümesini sürdüreceğini öngörüyor. IMF’nin Nisan 2023 tahminlerine göre Türkiye’nin 2023 sonunda gayri safi yurt için hasılası (GSYH) ilk kez 1 trilyon dolar barajını aşacak ve 1,03 trilyon dolar olacak. 2026’da ise Türkiye’nin ekonomi büyüklüğü 1,21 trilyon dolara ulaşacak.
Türkiye’nin yüksek gelirli ülkeler kategorisine girebilmesi için 2026 yılında eşiğin kaç dolar olacağı önemli çünkü son yıllarda ciddi bir artış görülüyor. Dünya Bankası’nın Atlas hesabı GSMH’ye; IMF’nin milli gelir hesabı ise GSYH’ye dayanıyor.
Bir ekonomide, belirli bir dönemde, ülkede yerleşik üretim birimleri tarafından üretilen nihai mal ve hizmetlerin değerlerinin toplamı GSYH’yi gösteriyor. GSMH ise milliyet esasını dikkate alarak milli üretim faktörlerinin yurtdışında elde ettikleri gelirleri ve yabancı üretim faktörlerine yapılan ödemeleri de kapsıyor.
IMF verisine göre Türkiye’nin 2022 yılında kişi başına düşen GSYH’si 10 bin 618 dolar oldu. 2023 yılında bu miktarın 11 bin 932 dolar olması bekleniyor. 2026 yılında ise kişi başına GSYH 13 bin 574 dolara ulaşacak.
Tahmin ve eğilimlere göre kolay değil
GSYH-GSMH hesaplamaları ve ölçümleri birbirinden farklı ancak birbirlerine oldukça yakın seyrediyor. Bundan dolayı IMF’nin 2026 tahminine bakılırsa Türkiye’nin yüksek gelirli ülkeler sınıfına girebilmesi için Dünya Bankası’nın hazırladığı eşik değerin yükselmemesi gerekiyor. Oysa son yıllarda bu miktar belirgin şekilde artıyor. Bu artış eğilimin sürmesi ve IMF tahminlerine yakın bir milli bir ortaya çıkması durumunda Türkiye’nin yüksek gelirli ülkeler sınıfına girmesi kolay olmayacak.
Bakan Şimşek ne demişti?
Hazine ve Maliye Bakanı Şimşek 15 Eylül’de yaptığı açıklamada “Yuvarlamam gerekirse (bu yıl) yaklaşık 1,1 trilyon dolarlık bir ekonomi haline geleceğiz. Bu önemli. Bu program dönemi sonunda yani 2026'da, Türkiye, 2026'da Dünya Bankasının tanımıyla yüksek gelirli gelişmiş ülkeler kategorisine girmiş olacak. Bu çok önemli bir eşik. İnanıyorum ki biz bunu başaracağız. Bunun ön koşulu fiyat istikrarıdır.” yorumunda bulunmuştu.
Türkiye’nin geliri artarken diğer ülkelerinki de artıyor
Türkiye’nin ekonomi büyüklüğü ve kişi başına gelirinin artması öngörülüyor. Ancak bu durum Türkiye’nin diğer ülkelerden daha iyi konuma geldiğini göstermeyebilir. Çünkü Türk ekonomisi büyürken diğer ülkelerin ekonomisi de farklı oranlarda büyümeye devam ediyor.