BRICS zirvesinde Türkiye'nin üyelik ve ilişkiler konusundaki niyetlerini somutlaştırması beklenirken, BM Genel Sekreteri Guterres'in katılımı tartışma konusu oldu.
REKLAM
Rusya'nın Kazan kentinde Salı günü başlayan ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Çin Devlet Başkanı Xi Jinping, Hindistan Başbakanı Narendra Modi ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin gibi liderleri bir araya getiren BRICS toplantısı, Avrupa Birliği (AB) politika yapıcılarını tedirgin ediyor.
2009'da kurulan topluluğa adını veren Brezilya, Çin, Hindistan, Rusya ve Güney Afrika'nın yanı sıra BRICS'e yeni üyeler de dahil oldu.
1 Ocak itibariyle Mısır, Etiyopya, İran, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) de kulübe katılarak, küresel gayrisafi yurtiçi hasılanın (GSYH) yüzde 37'sinden fazlasını oluşturan ve G7 ve NATO gibi diğer kurumlarla potansiyel olarak anlaşmazlık içinde olan bir blok oluşturdu. Ancak Carnegie Endowment'tan Stewart Patrick, Amerika Birleşik Devletleri (ABD) liderliğindeki mevcut hegemonyaya yönelik acil bir tehdit olmadığını savunuyor.
Genişleme güç mü, zayıflık mı?
Euronews'e konuşan düşünce kuruluşu kıdemli üyelerinden Patrick, "Bu gayriresmi bir kulüp, çoğunlukla neye karşı oldukları (ekonomik düzen) konusunda birleşmiş durumdalar," dedi.
Serbest ticaretin yıpranması, Ukrayna'nın işgali ve Tayvan'daki gerilimler nedeniyle AB'nin Çin'le ilişkileri giderek daha kırılgan hale gelirken, Rusya ile ilişkileri ise aşağı yukarı çökmüş durumda. Ancak Patrick, BRICS üyeliğinin genişlemesinin aslında ittifakı zayıflatabileceğini savundu.
"Yeni üyeler eklendikçe, çeşitlilik ve heterojenlik BRICS'in tutarlı dünya görüşleri ve politikalar üretmesini daha da zorlaştıracak," dedi.
"Her şey büyük bir dünya haritası üzerinde gerçekten etkileyici görünüyor ... ama birlik açısından, bence, başınızı kaşımanız ve iki kez bakmanız gereken yer burası," diye ekledi.
Patrick, bölgesel rakipleri Çin ve Hindistan'la birlikte grubun zaten kendi içinde gerilimler yaşadığının altını çizerek, Suudi Arabistan ve İran gibi yeni üyelerin ise "tarihsel olarak can düşmanları" olduğunu belirtti.
Tartışmalı katılımlar
En tartışmalı potansiyel yeni üye Türkiye olurken, Erdoğan da zirveye katıldı.
NATO'nun en büyük ikinci ordusuna sahip olan Türkiye, tarihsel olarak Batı'nın yanında yer alsa da BRICS'e adaylıkla ilgilenen ülkeler arasında yer alıyor.
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan kısa süre önce yaptığı açıklamada, jeopolitik değişimin Türkiye'nin AB üyeliğinin defalarca reddedilmesinden kaynaklandığını ima etti.
Stewart, "Bu, Türkiye'nin başka diplomatik seçenekleri ve ittifakları olduğunu göstermesinin bir örneği," dedi. "Bu, Erdoğan'ın yükselen güçlerin savunucusu rolünü üstlenmesine ve sadece Batı ile aynı safta yer almamasına olanak tanıyor."
En çok dikkat çeken konulardan bir diğeri ise zirveye bir Avrupalının da katılması.
Şu anda Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri olan eski Portekiz Başbakanı Antonio Guterres de zirveye katılmak üzere Kazan'a gitti. Ukrayna Dışişleri Bakanlığı, X'te yaptığı bir paylaşımda, bunu "barış davasını ilerletmeyen" ve "BM'nin itibarına zarar veren" yanlış bir seçim olarak nitelendirdi.
Litvanya Dışişleri Bakanı Gabrielius Landsbergis de koroya katılarak, Guterres'in katılımını "kabul edilemez" olarak nitelendirdi.
Guterres'in sözcüleri, Euronews'in yorum talebine yanıt vermedi.
Guterres'in Rusya'yı ziyaret etmesinin barış girişimini desteklemek gibi meşru nedenleri olabilir ancak Patrick temkinli yaklaşıyor: "Bu Vladimir Putin'in politikalarını meşrulaştırmak olarak görülebilir. Bunu yapmasının pek bir faydasını göremiyorum."
Diğerleri için ise, şu anda AB'nin ekonomik büyüklüğünün iki buçuk katı olan bir bloğun potansiyel gücü göz önüne alındığında, BRICS'e ilişkin endişe jeopolitik olmaktan çok ekonomik.
İtalya'nın eski Başbakanı Enrico Letta bu hafta BRICS zirvesinin Avrupa'nın güçlerini birleştirmesi ve ekonomilerini bütünleştirmesi gerektiğinin altını çizdiğini söyledi - bu yılın başlarında hazırladığı bir raporun konusu da buydu.
Letta pazartesi günü Avrupa Parlamentosu üyelerine yaptığı açıklamada, AB'nin tek pazarını güçlendirmenin yakın gelecekte "ABD'nin mi yoksa Çin'in mi sömürgesi olmak istediğimiz" sorusuyla ilgili olduğunu söyledi.
Dün başlayan zirve, Putin’in perşembe günü düzenleyeceği basın toplantısı ile sona erecek.