Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad'ın devrilmesinde, müttefiklerinden Rusya ve İran'ın vazgeçmesinin önemini de vurguladı.
REKLAM
Türkiye Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Suriye'de Arap Sosyalist Baas Partisi iktidarının 61 yıl sonra devrilmesi ve Devlet Başkanı Beşar Esad'ın ülkeden ayrılmasının ardından İsrail'in Suriye topraklarındaki askeri harekatlarına dair Cuma akşamki NTV yayınında açıklamalarda bulundu.
Seda Öğretir'e konuşan Fidan, "İsrail burada olabilecek en kötü senaryoyu belirleyip tedbir paketi geliştirmiş. Esad rejiminin kabiliyetlerini İsrail biliyordu. İsrail yeni yönetimin durduğu yerden emin olmadığı için bir strateji geliştirdi. Bu çok tehlikeli bir strateji, kendilerine haber yolladık. 'Artık bu noktaları bombalamaktan vazgeçin' dedik" ifadelerini kullandı.
Dışişleri Bakanı ayrıca Şam Büyükelçiliği Geçici Maslahatgüzarı olarak atanan Burhan Köroğlu'nun "bu akşam yola çıktığını" ve "yarın göreve başlayacağını" açıkladı.
Fidan ayrıca Orta Doğu ülkesinin iki müttefiki Rusya ve İran'ın rolünün belirleyici olduğunu söyledi.
"Kritik olan, Rusların İranlılarla konuşup askeri denkleme girmemeleriydi," dedi.
"O akşam Esad ülkeden ayrıldı"
Muhalif militan grupların başkent Şam'a yürüyüşünün sürdüğü sıra İran ve Rusya taraflarıyla istişare halinde olduklarını belirten Dışişleri Bakanı, Beşar Esad'ın iktidarının ilk yıllarında ve İç Savaş döneminde iki önemli müttefiki olan ülkelerin, "Bir noktadan sonra Şam'a telefon açtığını ve o akşam Esad'ın ülkeden ayrıldığını," söyledi.
"Ruslar ve İranlılar baktılar, bunun bir anlamı yok. Çünkü üstüne yatırım yaptıkları adam yatırım yapılacak bir adam değildi."
Fidan, Halep'in düşmesinden günler sonra İran Dışişleri Bakanı Abbas Erakçi ile Ankara'da görüştüklerini ve o sıra "açıklayamayacağı bazı konuların ele alındığını" belirtti.
O toplantıda, "Suriye’deki olayları herhangi bir dış müdahale ile açıklamaya çalışmak bu aşamada yanlış olacaktır” demiş ve itidal çağrısında bulunmuştu.
Erdoğan'ın Esad'a çağrısı
Yıl içerisinde, farklı tarihlerde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın, Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad'a çağrısı da yayında ele alınan konular arasındaydı.
Gazeteci Öğretir'in, "Çağrı yaptığı günlerden bugüne bakıldığında hangi riskleri görüyordu?" sorusuna şu cevabı verdi:
"Rejimin bitmek tükenmek üzere olduğunu görüyorduk. Rejimin ekonomisi çökmüş, halk temel ihtiyaçlardan mahrum, milyonlarca insan yerinden edilmiş, bununla ilgili başlatılan süreçlere rejim arkasını dönmüş durumdaydı. Bizim niyetimiz Beşar Esad gitsin vesaire değil. Bizim niyetimiz Suriye'de, Suriye halkının tamamını mutlu eden, bütünlüğünü sağlayan, başka ülkeler için tehdit üretmeyen bir Suriye'nin ortaya çıkmasıydı."
"Cumhurbaşkanımız da en üst düzeyden elini uzattı, dedi ki 'Gel bu krizi çözelim çünkü bu kriz beklemeye gelecek bir kriz değil, çünkü görüyoruz verileri.' Rejim sıcak savaşın içindeyken muhaliflerle kendi eksikliklerini görecek durumda değildi," diye konuştu.
Esad'ın ateşkes sürecinde eksikleriyle yüzleşme fırsatı edindiğini ama bunu kaçırdığını belirten Dışişleri Bakanı, "Kendilerine gerçekten büyük bir samimiyetle yaklaştık. Biz kendimiz için bir şey istemeyecektik. Türkiye'nin şartı ne? Türkiye'nin bir şartı yoktu. Türkiye'nin şart diye ortaya koyduğu şey, milyonlarca insanın evine dönmesine izin verilmesi ve toplumsal bir barıştı. Biz petrol kuyusu, üs, toprak istemedik," dedi.
Arka plan
Suriye'de Arap Sosyalist Baas Partisi'nin 61 yıllık iktidarının 8 Aralık'ta sona ermesinden günler sonra Türkiye ve Katar'dan diplomatik temsilciler, aynı gün erken saatlerde Şam'a giderek Heyet Tahrir Şam (HTŞ) lideri Muhammed El Colani ya da gerçek adıyla Ahmed Hüseyin El Şara ve Suriye'nin yeni atanan başbakanı Muhammed Beşir ile bir araya geldi. Perşembe günkü görüşmede Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT) Başkanı İbrahim Kalın da temsilciler arasındaydı.
Suriye'de 13 yıldır devam eden iç savaş, HTŞ ve diğer muhalif grupların son 12 günlük operasyonunun ardından Esad ailesinin 54, Baas Partisi'nin 61 yıllık iktidarının bitişiyle sonuçlandı.
Ülkenin kuzeybatısında, İdlib'de konumlanmış ve yaklaşık 4 milyonluk bir nüfusu idare ettiği belirtilen HTŞ tarafı, 27 Kasım Çarşamba günü sabahı Türkiye'nin de desteklediği Suriye Milli Ordusu'nun (SMO) yardımıyla, Şam'daki Suriye hükümetine ve ordusuna karşı "Saldırganlığı Caydırma - Rad'ul Udvan" operasyonunu başlattı.
Hızla ilerleyen muhalifler 28 Kasım'da Halep'i Şam'a bağlayan otoyolu kesti, aynı gün 46. Alay Üssü’nü ve en az 8 köyü ele geçirdi.
29-30 Kasım tarihlerinde ülkenin en büyük ikinci kenti Halep, muhaliflerin elindeydi. Bu gelişme sonrası Rus ve Suriyeli savaş uçakları, 2016'dan bu yana ilk kez, 2024'te muhaliflerin ele geçirdiği düşünülen mevzileri bombaladı.
HTŞ'nin kontrolündeki muhalif gruplar 4 Aralık'ta Hama, 7 Aralık'ta Humus ve 8 Aralık'ta Esad'ın ülkeyi yönettiği Şam'ı ele geçirdi.
Bu gelişmelerden sonra Esad, Rusya'nın "insani gerekçelerle" tanıdığı sığınma hakkı kapsamında ailesiyle beraber Moskova'ya uçtu.
HTŞ lideri Colani veya gerçek adıyla Ahmed Hüseyin el-Şara ise aynı gün Suriye devlet televizyonunda Esad'ı devirdiklerini açıkladı.
ABD, Kanada, İngiltere ve Türkiye, HTŞ'yi "terör örgütü" olarak tanıyor.