İsrail yurt içi gizli servisi Şin Bet'in bu çantalara el koyduğu iddia edildi.
REKLAM
İsrail ile Hamas arasında ateşkes ve rehine - mahkum takasını içeren anlaşmanın ilk aşaması 19 Ocak Pazar günü itibarıyla başladı. Hamas, Gazze Şeridi'nde tutulan üç rehineyi Kızılhaç'a anlaşma kapsamında teslim etti. Videoda Hamas militanının rehinelere bir çanta verdiği görüldü. Peki bu çantada ne vardı?
Rehinelerden Romi Gonen, Doron Steinbrecher ve Emily Damari, Kızılhaç'a ait SUV'da oldukları sıra verilen çantada İzzettin El Kassam Tugayları'nın logosu bulunuyordu. Bunun bir nevi "hediye çantası" olduğu iddia edildi.
ABD menşeli medya kuruluşu CNN'in aktarımına göre, çantada "tutsaklık belgeleri", rehinelerin fotoğrafları ve Gazze Şeridi'nin bir haritası vardı.
Gonen'in ailesinden bir kişi CNN'e yaptığı açıklamada, İsrail yurt içi gizli servisi Şin Bet'in bu çantalara el koyduğunu iddia etti.
Teslim sırasında Hamas militanı Kızılhaç'ın sahadaki yetkilisinden Arapça ve İbranice yazılı bir belgeyi imzalamasını istedi.
Bu belgede de İsrailli rehinelerin teslim alındığına dair beyan yer alıyordu. "Ben Uluslararası Kızılhaç temsilcisi olarak Hamas'ın askeri kanadı İzzettin El Kassam Tugayları'ndan üç esiri aldığımı kabul ediyorum." Devam eden bölümde rehinelerin adı vardı.
471 günlük esaret sürecinden sonra rehinelere "hediye çantası" verilmesi, uzmanlar tarafından "psikolojik şiddet" olarak değerlendiriliyor.
Romi Gonen, 7 Ekim 2023'te İsrail'in güneyindeki Nova müzik festivalinden kaçırılmıştı. O sabah, Gonen'in annesi Merav ve en büyük kızı, militanlar festival alanını yağmalarken yaklaşık beş saat boyunca Gonen'le konuştu. Gonen ailesine terk edilmiş arabalarla tıkanmış yollardan kaçmanın imkansız olduğunu ve çalılıklara sığınacağını söyledi.
Sonra annesinin kafasında her gün yankılanan şu sözleri dile getirdi: "Anne ben vuruldum, araç vuruldu, herkes vuruldu. Yaralıyım ve kanamam var. Anne, sanırım öleceğim."
Ne yapacağını şaşıran Merav Gonen kızını ölmeyeceğine, nefes almaya başlamasına ve yaralı arkadaşlarını tedavi etmesine ikna etmeye çalıştı. Merav'a göre, yaklaşan silah sesleri ve bağırışlar her şeyi bastırırken Gonen'in telefon görüşmesi sırasındaki son sözü "Anne!" diye bağırmasıydı.
Sonra telefon kapandı. İsrailli yetkililer telefonun Gazze'deki yerini tespit etti.
Ne olmuştu?
Gazze'de uzun zamandır beklenen ateşkes, Hamas'ın pazar günü serbest bırakmayı planladığı üç kadın rehinenin isimlerini açıklamasıyla üç saatlik gecikmenin ardından başladı. Böylece savaşın sona erdirilmesine yönelik uzun ve belirsiz süreç sıkıntılı bir başlangıç yapmış oldu.
Ateşkesin başlaması ile savaşın harap ettiği topraklarda kutlamalar gerçekleştirildi. Bazı Filistinliler evlerine dönmeye başladı. Yerel saatle 11:15'te (TSİ 12:15) başlayan ateşkes, nihayetinde çatışmayı sona erdirmek ve 7 Ekim 2023'teki Hamas saldırısında kaçırılan yaklaşık 100 rehineyi geri vermek için atılan ilk adım.
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu daha önce Hamas'ın onlarca Filistinli tutuklu karşılığında serbest bırakmaya hazır olduğu üç rehinenin isimlerini verme taahhüdünü yerine getirmediğini belirtmiş, isimleri alana kadar savaşmaya devam edileceğine dair söz vermişti.
Üç rehinenin isimleri, ateşkesin başlaması için son tarih olan yerel saatle 08:30'da geçtiğinde henüz İsrail'e iletilmemişti. İsrail'in en üst düzey askeri sözcüsü Daniel Hagari, ordunun "saldırmaya devam ettiğini" ve Hamas anlaşmaya uyana kadar saldırmaya devam edeceğini açıklamıştı.
Hamas ise isimlerin teslim edilmesindeki gecikmeyi "teknik saha nedenlerine" bağlamış, geçen hafta duyurulan ateşkes anlaşmasına bağlı kaldığını bildirmişti.
Ordu daha sonra Gazze'nin kuzey ve merkezinde bir dizi militan hedefi vurduğunu duyurdu.
Ateşkesin ertelenmesinin ardından güneydeki Han Yunus kentinde düzenlenen bir İsrail hava saldırısında en az sekiz kişi öldü. Nasser Hastanesi, ateşkesin yürürlüğe girmesinden yaklaşık iki saat sonra gerçekleştiğini belirttiği pazar günkü saldırıda can kaybını doğruladı.
Anlaşma devam ederse ne olacak?
Ateşkes üç aşamadan oluşuyor. Altı haftalık ilk aşamada Hamas'ın elindeki 33 rehine, İsrail hapishanelerinde tutulan 737 Filistinli karşılığında serbest bırakılacak.
Ateşkes devam ederse, İsrail Savunma Güçleri (IDF) güçleri de doğuya, nüfusun yoğun olduğu bölgelerden çekilecek ve yerinden edilmiş binlerce Filistinlinin evlerine ya da evlerinden geriye kalan harabelere dönmesine izin verecek.
Gazze'ye yardımın da artırılması planlanan anlaşmaya göre, her gün 600 kamyonun bölgeye girmesine izin verilmesi bekleniyor. Cuma gününden bu yana Refah sınır kapısının Mısır tarafında bir kamyon konvoyu birikiyor.
BM'nin insani işler ajansı, İsrail ve Hamas arasındaki ateşkesin yürürlüğe girmesinin ardından Gazze'ye yardım sağlamak için hazırlıklarını hızlandırdığını açıkladı.
İkinci ve üçüncü aşamaların ayrıntıları üzerinde prensipte anlaşmaya varılmış olmakla birlikte, ayrıntıların netleştirilmesine yönelik müzakerelerin birinci aşamanın altı haftası boyunca sürmesi bekleniyor.
İkinci aşamada Hamas'ın elinde kalan rehinelerin serbest bırakılması ve İsrail askerlerinin Gazze'den tamamen çekilmesi öngörülüyor.
Üçüncü aşamada ise Gazze'nin uluslararası gözetim altında yürütülecek üç ila beş yıllık bir yeniden inşa planı karşılığında kalan esirlerin cansız bedenlerinin İsrail'e teslim edilmesi öngörülüyor.
Gazze ne kadar zarar gördü?
İsrail'in Hamas'a karşı yürüttüğü savaş, Gazze Şeridi'nin büyük bir bölümünü yok etti ve nüfusun yaklaşık yüzde 90'ını yerinden etti.
Savaşın bilançosu çok büyük oldu ve kapsamına ilişkin yeni ayrıntıların önümüzdeki haftalarda ortaya çıkması bekleniyor.
Hamas, Ekim 2023'te İsrail'e düzenlediği sınır ötesi saldırıyla savaşı tetiklemiş ve yaklaşık 1.200 kişinin ölümüne neden olurken, 250 kişi de rehine olarak Gazze'ye götürülmüştü.
Öte yandan, İsrail'in askeri müdahalesi ise 46.000'den fazla Filistinlinin ölümüne neden oldu.
Birleşmiş Milletler Gazze'de sağlık sisteminin, yol ağının ve diğer hayati altyapının ciddi şekilde hasar gördüğünü belirtiyor.
Avrupa Birliği (AB), Birleşmiş Milletler ve Dünya Bankası geçen yıl mart ayında yayınladıkları Geçici Hasar Değerlendirme raporunda Gazze'nin kritik altyapısının yeniden inşasının maliyetini 17.9 milyar euro (662 milyar Türk Lirası) olarak açıkladı.
Geçen yıl ekim ayında ise BM Ticaret ve Kalkınma Konferansı, İsrail ablukasının devam etmesi halinde Gazze ekonomisinin savaş öncesi seviyelere dönmesinin 350 yıl alabileceği uyarısında bulundu.
Gazze'nin geleceğiyle ilgili önemli sorular ise halen çözümsüz.