Temmuz 2019'da Zelenskiy, Beyaz Saray’da Trump ile bir görüşme ayarlamak istiyordu. Bu, o dönem Ukrayna liderinin en büyük dış politika önceliklerinden biriydi. İki isim arasındaki telefon görüşmesini Trump, 'mükemmel' olarak nitelemişti.
REKLAM
ABD Başkanı Donald Trump ve Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenskiy arasında yıllardır süregelen inişli çıkışlı ilişki, Cuma günü Beyaz Saray’da yaşanan krizle yeni bir boyut kazandı. Trump, Ukrayna liderine öfkelenerek bağırdı ve ABD’nin Ukrayna ile yapmayı planladığı kritik anlaşmayı imzalamaktan vazgeçti.
Trump, Zelenskiy ile ilk konuştuğunda, Ukrayna'nın yeni liderine, 2020 seçimleri öncesinde Joe Biden hakkında yolsuzluk iddialarını ortaya çıkarması için baskı yapmaya çalıştı. Bu 2019 yılında yapılan ve sonunda Trump’ın azline yol açan telefon görüşmesiydi.
Cuma günü Oval Ofis'te başlayan görüşme ise başlangıçta samimi görünse de sonlara doğru gerginleşti. Başkan Yardımcısı JD Vance, Zelenskiy’ye Trump’a daha fazla minnet göstermesi gerektiğini söylerken, ABD liderinin kendisi de öfkelenerek bağırmaya başladı.
“Milyonlarca insanın hayatıyla kumar oynuyorsun,” diye çıkışan Trump, “Üçüncü Dünya Savaşı ile kumar oynuyorsun,” dedi.
Tartışma sonrası Trump, ABD'nin Ukrayna'nın nadir toprak elementlerine erişmesine olanak tanıyacak anlaşmayı imzalamaktan vazgeçti. Trump daha önce bu anlaşmanın savaşın sona ermesine yardımcı olacağını söylemişti. Ancak bu gerilim, ABD’nin Ukrayna’ya verdiği desteğin geleceği konusunda yeni soru işaretleri doğurdu.
'Mükemmel' telefon görüşmesi
Temmuz 2019'da Zelenskiy, Beyaz Saray’da Trump ile bir görüşme ayarlamak istiyordu. Bu, o dönem Ukrayna liderinin en büyük dış politika önceliklerinden biriydi.
Yaklaşık 30 dakika süren telefon görüşmesi sırasında Trump, olası bir yüz yüze görüşmenin sinyalini verdi. Ancak aynı zamanda ABD’nin Ukrayna'ya yapacağı askeri yardımların, Zelenskiy’nin Hunter Biden'ın Ukrayna’daki iş ilişkilerini soruşturmasına bağlı olabileceğini ima etti. Çünkü Hunter Biden'ın iş ilişkileriyle ilişki yolsuzluk iddiaları vardı.
O dönemde Joe Biden, Demokrat Parti’nin başkan adaylığı için yarışıyordu ve Trump, seçimlere 15 ay kala onu zayıflatmaya çalışıyordu.
Trump, herhangi bir yanlış yapmadığını savundu ve bu görüşmeyi 'mükemmel' bir telefon görüşmesi olarak tanımladı. Hatta Zelenskiy bile daha sonra kendisine herhangi bir baskı yapılmadığını söyledi.
Ancak Trump, Aralık 2019’da Demokratların kontrolündeki Temsilciler Meclisi tarafından görevini kötüye kullanmak ve adaleti engellemek suçlamalarıyla azledildi. ABD tarihinde bu durumla karşılaşan üçüncü başkan oldu. Senato’da yapılan oylamada ise aklandı.
Rusya'nın Ukrayna'ya karşı savaşı
Rusya, 24 Şubat 2022'de Ukrayna'ya karşı tam ölçekli bir işgal başlatarak İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana Avrupa kıtasındaki en büyük çatışmayı başlattı.
O zamandan beri ABD, Ukrayna'ya 65 milyar dolardan fazla askeri yardım sağladı. Biden yönetimi, Ukrayna'ya verilen desteği dış politikasının merkezine yerleştirdi.
Savaş devam ederken, Beyaz Saray Ukrayna’ya yardım etmeye devam etmek konusunda kararlı bir duruş sergiledi. Ancak bazı Cumhuriyetçiler, sonu görünmeyen bir savaşa bu kadar fazla para harcanmasını eleştirmeye başladı.
Aralık 2022’de Kongre’ye hitaben bir konuşma yapan Zelenskiy, ABD halkına teşekkür etti.
“Paranız bir bağış değil. Bu, küresel güvenlik ve demokrasiyi korumak için yapılan bir yatırımdır,” dedi.
O sırada ikinci dönem başkanlık kampanyasını yürüten Trump ise Rusya'nın Ukrayna’yı işgal etmeye cesaret edemeyeceğini ve kendisinin bu savaşı kolayca bitirebileceğini savundu.
Başkan olduktan sonra Trump, ABD’nin yıllardır izlediği politikayı değiştirerek müzakerecilerini Suudi Arabistan’a gönderdi ve burada Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in yetkilileriyle görüşmeler yaptırdı. Ayrıca Zelenskiy ile Cuma günü imzalamayı planladığı nadir toprak elementleri anlaşmasının hazırlıklarını yürüttü.
Trump, seçimler öncesinde Zelenskiy ile görüştü
Eylül 2024'te Zelenskiy, Biden ile birlikte Pensilvanya’daki bir mühimmat fabrikasını ziyaret ederek Ukrayna için hayati önem taşıyan mühimmatları üreten işçilere teşekkür etti.
Birkaç gün sonra New York’taki Trump Tower’a giderek Trump ile savaşın nasıl sona erdirilebileceğini görüştü. Fox News’e verdiği demeçte Trump, “Bu savaş bitmeli ve başkan da bunu istiyor,” dedi.
Ve ekledi: “Eminim ki Başkan Putin de bunu istiyordur ve bu iyi bir kombinasyon.”
Zelenskiy, Trump’ı Ukrayna’ya davet etti. Trump da “Geleceğim,” yanıtını verdi.
Bu ziyaret, cuma günü Oval Ofis’teki gerilim sırasında da gündeme geldi. Vance, Zelenskiy’ye dönerek, “Pensilvanya’ya gidip muhalefet için kampanya yaptın,” dedi.
Ancak Zelenskiy’nin eylül ayındaki ziyareti siyasi bir etkinlik olarak planlanmamıştı ve Trump’ın rakibi Biden değil, yardımcısı Kamala Harris’ti. Yine de Pensilvanya kritik eyalet olduğu için bazı Cumhuriyetçiler, Zelenskiy’nin ziyaretinin Harris’e siyasi destek sağlamak amacıyla kullanıldığını savundu.
Trump, Zelenskiy’e diktatör dedi, sonra inkâr etti
Aralık ayında Trump, Paris’te Notre Dame Katedrali’nin yeniden açılış törenine katıldığı sırada Zelenskiy ile bir kez daha görüştü. Bu toplantı, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron tarafından organize edilmiş ve Trump’ı Ukrayna’ya desteğini sürdürmeye ikna etmeyi amaçlamıştı.
Başkan olarak Trump, Zelenskiy’e savaşın sona erdirilmesi için hızlı hareket etmesi gerektiğini, aksi takdirde yönetecek bir ülkesinin kalmayacağını söyledi.
Daha sonra da kendi sosyal medya platformunda ise Zelenskiy’nin seçim düzenlememesi nedeniyle onu 'seçimsiz bir diktatör' olarak nitelendirdi.
Ayrıca Rusya’nın işgalinin sorumlusunun Ukrayna olduğunu öne sürdü, ancak daha sonra Rusya’nın saldırgan taraf olduğunu kabul etti.
Bu haftaya kadar Zelenskiy, Beyaz Saray’ı dört kez ziyaret etmişti; hepsi Biden yönetimi sırasında gerçekleşti. Zelenskiy’nin Washington’a gelerek nadir toprak elementleri anlaşmasını imzalamaya hazır olduğunu açıklamasıyla Trump daha uzlaşmacı bir tavır sergilemeye başladı.
ABD’nin Ukrayna’ya verdiği desteği 'çok değerli bir şey' olarak tanımladı. Ancak kendisine Zelenskiy’yi gerçekten diktatör olarak nitelendirip nitelendirmediği sorulduğunda, “Bunu söyledim mi? Söylediğime inanamıyorum. Sonraki soru,” diyerek konuyu geçiştirdi.
Olaylı ziyaret
Tüm bunlar, Cuma günkü Oval Ofis krizini daha da çarpıcı hale getirdi.
JD Vance, Zelenskiy'e Ukrayna'nın savaşmaya devam etmek için yeterli sayıda insana sahip olmadığını söylediğinde görüşmenin tonu değişti ve daha az diplomatik bir hal aldı.
Ukrayna Lideri ise JD Vance'in Ukrayna'ya gelmediğini ve bunu söyleyemeyeceğini savunarak, "Gel ve gör," dedi.
Bu andan itibaren işler giderek kızışmaya başladı.
Zelenskiy, Kiev'in ısrar ettiği güvenlik garantilerine duyulan ihtiyacı vurguladı. Trump ise Zelenskiy'nin sözünü keserek ABD'nin Ukrayna'ya için halihazırda yaptıklarına "minnettar olmasını" söyledi.
Trump, "Daha müteşekkir olmalısınız. Elinizde kart yok. Bizimle birlikte kartlarınız oluyor. Ama biz olmadan, hiç kartınız yok," dedi.
"Ülkenizin başı büyük belada" diye devam eden ABD Başkanı, "Bunu kazanamazsınız," diye ekledi.
ABD'nin askeri yardımı sayesinde Ukrayna'nın üç yıldır kendini savunabildiğini yineleyen Trump, "Eğer askeri teçhizatımız olmasaydı bu savaş iki haftada biterdi," ifadelerini kullandı.
Zelenskiy ise "Putin'den duyduğum kadarıyla üç gün içinde," diye karşılık verdi.
'Sadece teşekkür et'
JD Vance de ayrıca Ukrayna liderine "sadece teşekkür etmesini" söyledi ve Zelenskiy'i saygısızlıkla suçladı.
"Amerika Birleşik Devletleri'ne (ABD) ve ülkenizi kurtarmaya çalışan başkana birkaç takdir sözcüğü söyleyin."
İki liderin görüşmenin ardından yapması planlanan basın toplantısı da iptal edildi ve Zelenskiy ani biçimde Beyaz Saray'ı terk etti.
Öte yandan Temsilciler Meclisi Başkanı Mike Johnson, Ukrayna lideri Zelenskiy'nin Trump ve müttefikleriyle artan gerginliği nedeniyle, Ukrayna liderinden ABD büyükelçisini görevden almasını istedi.