Donald Trump yönetimi, ABD'nin İran'a yönelik saldırılarının tamamen başarılı olduğu yönündeki ilk iddiasını desteklemek için CIA'den gelen 'yeni istihbarata' atıfta bulundu.
REKLAM
ABD Merkezi İstihbarat Teşkilatı (CIA) Direktörü, ABD saldırılarının İran'ın nükleer tesislerine "ciddi zarar" verdiğini açıkladı.
CIA Direktörü John Ratcliffe İran'daki önemli nükleer tesislerin tahrip edildiğini ve "yıllar içinde" yeniden inşa edilmeleri gerekeceğini söyledi. Ratcliffe, İran'ın nükleer programının tamamen ortadan kaldırıldığını söylemekten kaçındı.
Yeni istihbarat değerlendirmesi, Savunma İstihbarat Teşkilatı'ndan (DIA) sızan ilk değerlendirmenin yıkımın boyutunu küçümsemesinden ve İran'ın nükleer programının kilit bileşenlerinin aylar içinde yeniden başlatılabileceği sonucuna varmasından bir gün sonra geldi.
Değerlendirmede ayrıca İran'ın yüksek oranda zenginleştirilmiş uranyum stokunun büyük bir kısmının ABD'nin hafta sonu tesisleri vurmasından önce İran tarafından taşınmış olabileceği de belirtiliyordu. BM'nin nükleer gözlemci örgütünün başkanı bu iddianın bir olasılık olduğunu söylemişti.
Trump ilk olarak ABD'nin Fordo ve Natanz uranyum zenginleştirme tesislerine yönelik sığınak delici bombalar kullanmasının kilit noktaları "yok eden" "muhteşem bir askeri başarı" olduğunu belirtti.
DIA'nın değerlendirmesiyle ilgili basında çıkan haberleri yalanlayan Trump, çarşamba günü sosyal medya üzerinden yaptığı açıklamada "yalan haber" medyasının "yalan söylediğini ve gerçekleri tamamen çarpıttığını" ifade etti.
Trump ve Savunma Bakanı Pete Hegseth, çarşamba günü tesislere verilen zararın boyutu konusunda şüphe uyandırır gibi göründüler.
Lahey'deki bir NATO zirvesi sırasında Trump, gazetecilere "istihbaratın çok yetersiz olduğunu" söyledi.
"İstihbarat bilmediğimizi söylüyor. Çok şiddetli olabilirdi. İstihbarat bunu gösteriyor," dedi ve daha sonra İran programının "onlarca yıl" geriye gittiğini söyleyerek iddiasını tersine çevirdi.
Hegseth tesislerdeki hasarı "orta ila ağır" olarak tanımladı, ancak DIA raporunu reddederek yanlış olduğunu söyledi.
ABD'li yetkililer de İsrailliler tarafından yapılan tespitlere işaret ettiler. İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu'nun ofisinden çarşamba günü yapılan açıklamada, ABD'nin Fordo tesisine düzenlediği saldırının tesisi "çalışamaz hale getirdiği" ve İsrail ile ABD'nin ortak saldırısının "İran'ın nükleer silah geliştirme kabiliyetini uzun yıllar geriye götürdüğü" belirtildi.
Uzmanlar, ABD saldırılarının etkisi hakkında güvenilir sonuçlar çıkarmanın, saldırıların gerçekleşmesinden sadece günler sonra zor olduğunu söylüyorlar.
Middlebury Enstitüsü'nde nükleer silahların yayılmasını önleme profesörü olan Jeffrey Lewis AP'ye verdiği demeçte, tesislerdeki hasar hakkında "ya bilmek için çok erken ya da siz biliyorsunuz" dedi.
İran Dışişleri Bakanlığı'ndan bir sözcü tesislerin önemli ölçüde zarar gördüğünü söyledi, ancak hangi tesislerin ne ölçüde zarar gördüğünü ayrıntılı olarak açıklamayı reddetti.
BM'nin nükleer kurumu Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı'nın (UAEA) başkanı Rafael Grossi salı günü yaptığı açıklamada, tesislerin çatışma sonucunda "büyük hasar" gördüğünü belirtti.
UAEA, yeraltı tesisine yakın erişim yollarının ve Fordo sahasındaki bir girişin vurulduğunu değerlendirdi. UAEA ilk değerlendirmesinde Natanz sahasında, zenginleştirme ve depolama için kullanılan yeraltı alanlarının üzerinde ABD saldırılarından kaynaklanan iki darbe deliği bulunduğunu söyledi.
Tahran'ın nükleer tesislerinde meydana gelen hasarın boyutuna ilişkin tartışmalar sürerken, İran'ın nükleer programını yeniden inşa etmesini önlemeye yönelik diplomatik çabalar da hız kazanıyor.
Trump, İsrail ve İran arasında yaklaşık iki hafta süren çatışmalar nedeniyle kesintiye uğrayan diyaloğu yeniden başlatmak üzere ABD ve İranlı yetkililerin yakında bir araya geleceğini söyledi.
"Anlaşma olup olmaması umurumda değil" diyen Trump, İran'ın programını yeniden inşa etmeyi düşünemeyecek kadar ağır hasar gördüğünü söyledi. "Zaten bunu yapmayacaklar. Bıktılar artık."
UAEA, İran'ın programını yeniden inşa etmesinin kaç ay ya da kaç yıl süreceğine dair farklı değerlendirmeler içeren "kum saati yaklaşımını" reddetti ve bu tür çabaların uzun vadeli bir çözüm bulmaktan uzaklaştırdığını söyledi.
Grossi, İran'ın programını yeniden inşa etmek için "teknik bilgiye" ve "endüstriyel kapasiteye" sahip olduğunu söyledi ve önceliğinin UAEA müfettişlerinin kapsamlı bir değerlendirme yapabilmeleri için sahalara geri dönmelerine izin vermek olduğunu sözlerine ekledi.