Ortak nokta, yolsuzluk, ekonomik eşitsizlikler ve yönetimden umudunu kesen halkın öfkesi oldu.
REKLAM
Son dört yılda Güney Asya’yı sarsan üç büyük halk hareketi, üç ülkede liderlerin görevden gitmesine yol açtı. 2022’de Sri Lanka’da başlayan öfke dalgası cumhurbaşkanını devirdi. İki yıl sonra Bangladeş’te kitlesel protestolar hükümeti yıktı. Bu hafta ise Nepal’de öfke patladı; başbakan bir gün içinde istifa etmek zorunda kaldı.
Her üç protesto da bir 'kıvılcımla' başladı ancak sonunda iktidara ve kökleşmiş siyasi elitlere karşı geniş çaplı bir reddiyeye dönüştü. Ortak nokta, yolsuzluk, ekonomik eşitsizlikler ve yönetimden umudunu kesen halkın öfkesi oldu.
Nepal’de öfkenin hedefi siyasi elit
Nepal’de pazartesi günü gençlerin öncülüğünde başlayan protestolar, hükümetin sosyal medya platformlarını yasaklamasıyla alevlendi. Halk, siyasi liderlerin çocuklarının lüks yaşam sürmesine öfkelenirken, geniş kesimler işsizlik, ekonomik sorunlar ve yolsuzlukla mücadele ediyordu.
Olaylarda en az 19 kişi öldü. Göstericiler parlamento binasını, cumhurbaşkanlığı konutunu ve bazı bakanların evlerini ateşe verdi. Baskılara dayanamayan Başbakan Khadga Prasad Oli sosyal medya yasağını geri çekti ve istifasını açıkladı. Ancak yeni hükümet kurulana dek görevini sürdürmeye devam edecek.
Nepal’de 2015’te yürürlüğe giren yeni anayasanın ardından başbakanlık koltuğu sık sık el değiştiriyor. 2006’da monarşinin sona ermesinden bu yana siyasi istikrarsızlık kronikleşmiş durumda.
Bangladeş ve Sri Lanka deneyimi
Bangladeş’te geçen yıl temmuz ayında öğrencilerin öncülük ettiği protestolar, kamu hizmetlerinde liyakata dayalı iş imkânlarının kısıtlanmasına tepkiyle başladı. Şiddetlenen gösteriler yüzlerce kişinin ölümüyle sonuçlandı ve Başbakan Şeyh Hasina ülkeyi terk etti. Yerine Nobel ödüllü Muhammed Yunus’un başkanlık ettiği geçici hükümet geldi. Ancak bir yıl sonra ülke hâlâ siyasi kargaşa ve şiddet olaylarıyla boğuşuyor.
Sri Lanka’da ise 2022’de Rajapaksa ailesine karşı kitlesel protestolar, iktidarı devirdi. Ardından Marksist düşünceye sahip olduğunu söyleyen siyasetçi Anura Kumara Dissanayake cumhurbaşkanı seçildi. Yolsuzlukla mücadele ve yaşam standartlarını iyileştirme sözü verdi. Ancak aradan geçen bir yılda ülkenin ekonomik krizi, borç sorunları ve insan hakları ihlalleri devam ediyor.
Bölgesel istikrarsızlık
Protesto dalgası bölgedeki diğer ülkeleri de etkiliyor. Endonezya’da geçen hafta yaşam pahalılığı ve siyasetçilerin ayrıcalıkları yüzünden başlayan gösterilerde en az yedi kişi öldü, hükümet bakan değişikliğine gitmek zorunda kaldı. Myanmar’da ise 2021’deki askeri darbenin ardından iç savaş derinleşti.
Chicago Üniversitesi’nden Güney Asya uzmanı Paul Staniland, Nepal’deki gelişmelerin “bölgedeki yeni istikrarsız siyaset”i işaret ettiğini söyledi.