Eylül ayında NATO hava sahasında insansız hava araçlarıyla yapılan uçuşların daha önce görülmemiş boyutlara ulaşması üzerine Avrupa alarm durumuna geçti. Avrupalı liderler bir 'insansız hava aracı duvarı' geliştirme konusunda anlaşmaya vardı.
Danimarka'nın kuzeyindeki işçiler Ukrayna'dan yüzlerce kilometre uzaktaki bir depoda anti-drone cihazlarını özenle bir araya getiriyor.
Bunlardan bazıları Rus teknolojisini savaş alanında bozma umuduyla Kiev'e ihraç edilecek, diğerleri de NATO hava sahasına yapılan ve kıtayı diken üstünde bırakan bir dizi insansız hava aracı (İHA) saldırısıyla mücadele amacıyla Avrupa'nın dört bir yanına gönderilecek.
İşleri ağırlıklı olarak savunmayla ilgili olan iki Danimarkalı şirket, son haftalarda drone uçuşlarının hedefi olan havaalanları, askerî tesisler ve kritik altyapı gibi yerleri korumak için teknolojilerini kullanmak isteyen yeni müşterilerde bir artış gördüklerini söylüyor.
Weibel Scientific'in radar İHA tespit teknolojisi, bu yılın başlarında, eylül ayında tanımlanamayan drone gözlemlerinin hava sahasını saatlerce kapattığı Kopenhag Havaalanı'nda önemli bir AB zirvesi öncesinde kullanıldı.
Karşı drone firması MyDefence, Danimarka'nın kuzeyindeki deposunda, bir drone ile pilotu arasındaki bağlantıyı keserek tehdidi etkisiz hale getiren, elde taşınabilir, giyilebilir radyo frekanslı cihazlar üretiyor.
"Karıştırma" olarak adlandırılan bu yöntem Avrupa Birliği'nde kısıtlı ve ağır kurallara tabi olsa da Ukrayna'daki savaş alanlarında o kadar yaygın ki Rusya ve Ukrayna radyo frekans sinyallerine dayanmayan ince fiber-optik kablolarla bağlı insansız hava araçları kullanmaya başladı.
Rusya ayrıca Ukrayna'nın sinyal bozma çabalarını engellemek için ekstra antenlere sahip saldırı droneları da ateşliyor.
İnsansız hava aracı saldırılarında artış
Rusya'nın 2022'de Ukrayna'yı geniş çaplı işgalinin ardından drone savaşı patladı.
Rusya, Ukrayna'yı drone ve füze saldırılarıyla bombardımana tutarak ülke genelindeki demiryollarını, enerji tesislerini ve şehirleri vurdu.
Buna karşılık Ukrayna da kendi ürettiği insansız hava araçlarını kullanarak Rusya'nın derinliklerindeki askerî ve enerji hedeflerine saldırılar düzenledi.
Ancak eylül ayında NATO hava sahasına giren insansız hava araçlarının daha önce görülmemiş bir boyuta ulaşması ve Avrupalı liderlerin Avrupa hava sahasını ihlal eden insansız hava araçlarını daha iyi tespit etmek, izlemek ve durdurmak için sınırları boyunca bir "insansız hava aracı duvarı" geliştirme konusunda anlaşmaya varmalarının ardından Avrupa'nın tamamı alarm durumuna geçti.
Kasım ayında NATO askerî yetkilileri ABD'nin yeni bir anti-drone sisteminin ittifakın doğu kanadına konuşlandırıldığını açıkladı.
Polonya hava sahasının ihlal edilmesinin ardından NATO Genel Sekreteri Mark Rutte, Rusya'nın yeni saldırılarını caydırmayı amaçlayan Doğu Nöbeti programının oluşturulduğunu duyurdu.
Bazı Avrupalı yetkililer bu olayları Moskova'nın NATO'nun tepkisini test etmesi olarak tanımladı ve ittifakın Rusya'dan gelebilecek tehditlere karşı ne kadar hazırlıklı olduğu konusunda soru işaretleri yarattı.
Kremlin, Avrupa'daki bazı tanımlanamayan insansız hava aracı uçuşlarının arkasında Rusya'nın olduğu iddialarını "asılsız" olarak nitelendirerek reddetti.
Radar sistemlerinde bazen kuş ya da uçak sanılan insansız hava araçlarının tespit edilmesi ve ucuza düşürülmesi temel zorluklar arasında yer alıyor.
Danimarka Kraliyet Savunma Koleji'nde yardımcı doçent olan Andreas Graae, Rusya'nın saldırganlığı karşısında Avrupa'da drone karşıtı sistemlerin hızla konuşlandırılması için "büyük bir dürtü" olduğunu söyledi.
"Avrupa'daki tüm ülkeler bu yeni drone sorunlarına hazırlıklı olmak için doğru çözümleri bulmaya çalışıyor," dedi. "Droneları tespit etmek ve erken uyarı sistemlerine sahip olmak ve yeterince iyi olmak için gereken her şeye sahip değiliz."
Ukrayna'da hayat kurtarmak
2013 yılında kurulan MyDefence, havaalanlarını, hükümet binalarını ve diğer kritik altyapıları korumak için kullanılabilecek cihazlar üretiyor, ancak CEO Dan Hermansen Rusya-Ukrayna savaşını şirketi için bir "dönüm noktası" olarak nitelendirdi.
Rusya'nın yaklaşık dört yıl önce Ukrayna'yı işgal etmesinden bu yana 2 binden fazla giyilebilir "Wingman" dedektörü Ukrayna'ya teslim edildi.
Hermansen, "Son birkaç yıldır Ukrayna'da hayat kurtarmak için makineleri insanların önüne koymak istediklerini duyuyoruz," dedi.
MyDefence geçen yıl 2023'e kıyasla kazancını ikiye katlayarak yaklaşık 18,7 milyon dolara çıkardı.
Ardından bu yılın başlarında drone uçuşları geldi. Dronelar Kopenhag Havaalanı'nın yanı sıra, ikisi askerî üs olarak kullanılan dört küçük Danimarka havaalanı üzerinde de uçtu.
Romanya, Litvanya ve Norveç'te de benzer olaylar yaşandı.
Hermansen bu olayların birçok Avrupa ülkesi için "göz açıcı" olduğunu ve teknolojilerine olan ilginin artmasına yol açtığını söyledi.
MyDefence, işlerinin büyük çoğunluğunu savunma alanında yaparken, polis güçlerini ve kritik altyapıyı temsil eden yetkililerden talepler almaya başladı.
"Drone savaşının sadece Ukrayna'da ya da doğu kanadında gerçekleşen bir şey olmadığını, temelde hibrit savaş tehdidi senaryosunda dikkat etmemiz gereken bir şey olduğunu aniden gördük," diye ekledi.
Dronelara karşı kullanılan radar teknolojisi
NATO'nun doğu kanadında Danimarka, Polonya ve Romanya insansız hava araçlarına karşı savunma amaçlı yeni bir silah sistemi konuşlandırıyor.
Bir kamyonetin arkasına sığabilecek kadar küçük olan ABD yapımı Merops sistemi, insansız hava araçlarını tespit edebiliyor ve uydu ve elektronik iletişimin engellendiği durumlarda yapay zekâ kullanarak onlara yaklaşabiliyor.
NATO yetkilileri, Rusya ile olan sınırın Moskova güçlerinin kuzeyde Norveç'ten güneyde Türkiye'ye uzanan hattı geçmeyi düşünmekten caydıracak kadar iyi silahlandırılmasının amaçlandığını söyledi.
Kopenhag'ın kuzeyinde yer alan Weibel Scientific 1970'lerden beri Doppler radar teknolojisi üretiyor.
Genellikle havacılık endüstrisi için izleme radar sistemlerinde kullanılan bu teknoloji, artık Kopenhag Havaalanı'nda olduğu gibi drone tespitine de uygulanıyor.
Teknoloji, geri yansıyan bir sinyalin dalga boyundaki değişime dayanarak drone gibi bir nesnenin hızını belirleyebiliyor.
Weibel Scientific CEO'su Peter Ropke, bu sayede nesnenin hareket ettiği yönü tahmin etmenin mümkün olduğunu söyledi.
Ropke, "Ukrayna savaşı ve özellikle de son birkaç yıldır drone teknolojisiyle nasıl geliştiği, bu tür bir ürünün yüksek talep gördüğü anlamına geliyor," dedi.
Bu yılın başlarında Weibel, firmanın "şimdiye kadarki en büyük siparişi" olarak nitelendirdiği 65 milyon euroluk bir anlaşma imzaladı.
Önerilen "drone duvarı" etrafındaki tartışmalar devam ederken drone uçuşları talebi daha da arttırdı. Ropke, teknolojisinin gelecekteki herhangi bir drone kalkanının "kilit bileşeni" haline gelebileceğini söyledi.