Uzmanlara göre ABD'nin ticaret vergileri, 'İrlanda ve Avrupa ekonomileri için yakın vadedeki en büyük risklerden' biri.
REKLAM
Donald Trump'ın 2024 ABD Başkanlık seçimlerinin galibi ilan edilmesinin hemen ardından, seçilmiş başkanın vaatlerinin Avrupa ve özellikle de İrlanda ekonomisini nasıl şekillendireceğine dair gelecek spekülasyonları yerini endişeye bıraktı.
Bir dizi korumacı politikanın yanı sıra, Trump'ın ABD ekonomisiyle ilgili iki temel vaadi, İrlanda ve daha geniş AB için özellikle zor zamanlar anlamına geliyor.
Bunlardan biri ithalata yüzde 10-20'lik genel bir gümrük vergisi ve şirket vergisinin düşürülmesi (şu anda yüzde 21). Yeni oran, ABD'de yerel olarak üretim yapan şirketler için yüzde 15 olacak.
İrlanda GSYİH'sine katkıda bulunan yaklaşık 1.000 ABD şirketi varken, daha elverişli vergi koşulları ve sert ticaret tarifelerinin doğrudan yabancı yatırımların bir kısmını geri çevirebileceğinden ve hatta istihdamı tehlikeye atabileceğinden korkuluyor.
Avrupa İşleri Enstitüsü'nün baş ekonomisti Dan O'Brien, seçimlerden önce LinkedIn'de yayınladığı bir yazıda, ABD'ye gönderilen tüm mallara yönelik potansiyel gümrük vergisini İrlanda (ve Avrupa) ekonomisi için "en büyük yakın vadeli risk" olarak nitelendirecek kadar ileri gitti.
Yaklaşan bir ticaret savaşı, euro bölgesinin halihazırda resesyona dönüşebilecek durgun ekonomik büyümeyle mücadele ettiği ve özellikle Almanya'nın Avrupa otomobillerine yönelik gümrük vergilerinden sert bir şekilde etkilenmeye açık olduğu bir zamanda ortaya çıkıyor.
İrlanda ekonomisi ABD'nin ekonomik gündemine neden bu kadar maruz kalıyor?
ABD'li şirketler İrlanda'nın ekonomik performansında büyük rol oynuyor ve kimya, bilişim ve finansal hizmetler gibi sektörlerde faaliyet gösteriyorlar.
İrlanda Amerikan Ticaret Odası'na göre, 2024 yılında ülkede ABD menşeli 970 şirketi vardı. Bu şirketler yaklaşık 210.000 kişiyi istihdam ediyor ve yerel ekonomiye yılda 41 milyar eurodan (1,5 trilyon Türk Lirası) fazla katkıda bulunuyorlar.
Aralarında Microsoft, Meta, Amazon, Google (Alphabet) ve Apple'ın da bulunduğu ABD'nin en büyük 10 teknoloji şirketinin çoğu İrlanda'da bulunuyor ve ülkenin dijital ekonomisini 50 milyar dolara (1,7 trilyon Türk Lirası) artırarak GSYH'nin yüzde 13'ünü oluşturuyor.
Brexit'ten sonra Dublin, elverişli kurumlar vergisi ortamı (750 milyon eurodan fazla geliri olan işletmeler için oran şu anda yüzde 12,5 veya yüzde 15'tir), İngilizce konuşan iş gücü ve AB'deki 500 milyon kişilik bir pazara erişim nedeniyle ABD şirketlerinin AB'de merkez kurması için en popüler yer haline geldi.
Özellikle Bilgi ve İletişim Teknolojileri sektörü İrlanda ekonomisinde muazzam bir büyüme, yeni iş fırsatları, yatırım ve inovasyon yarattı.
Şimdi ekonomistler Trump'ın planladığı ticaret tarifeleri ve kurumlar vergisi indirimlerinin gidişatı değiştirebileceğini söylüyor.
Donald Trump, önceki başkanlık dönemindeki icraatlarından "Vergi İndirimleri ve İstihdam Yasası" 2025'te sona erdiğinde, göreve gelmesi halinde kurumlar vergisini bazı durumlarda yüzde 15'e kadar düşüreceğinin ipuçlarını vermişti.
Seçilmiş başkan, üretimlerini ABD'de tutan ya da ABD'ye taşıyan şirketler için en uygun kurumlar vergisi oranlarını vaat ediyor.
Trump'ın vergi indirimi planları, Kongre'de Cumhuriyetçi çoğunluğun sağlanamadığı takdirde bazı engellerle karşılaşabilir. Her ne kadar bu vergi indirimi planları kesin olmaktan uzak olsa da, İrlanda'da şimdiden ülkenin vergi sisteminin ABD şirketleri için rekabet gücünü aşındırabileceğine dair korkular artmaya başladı.
Ortaya çıkan bir başka tehdit de Trump'ın başkanlık emriyle gümrük vergisi uygulaması.
Seçilmiş başkan, diğer ülkelerden gelen mallara yüzde 20'ye ve Çin mallarına yüzde 60'a varan vergilerden bahsetti. (Ayrıca ithal otomobillere yüzde 200 vergi getirileceğini söyledi ki bu zaten zor durumda olan Avrupa otomobil endüstrisini potansiyel olarak aşağı çekecektir.)
ABD'den ithal edilen mallara uygulanacak vergiler bu malları Amerikalılar için daha pahalı hale getirecek. Bu da müşterilerin yerel alternatifleri tercih etmesine yol açacak, dolayısıyla yabancı ürünler pazar payı kaybedebilecektir.
Baş ekonomist O'Brien, X'teki bir sosyal medya paylaşımında transatlantik bir ticaret şokunun "artık muhtemel" olduğundan bahsederken, ithal mallara yönelik genel vergilerin özellikle İrlanda'yı sert bir şekilde etkileyeceğini vurguladı.
O'Brien, "Vaat edilen gümrük vergileri, istihdam ve kâr vergisi gelirleri üzerinde zincirleme bir etkiyle birlikte ticareti yok edici bir ivmeye sahip olacaktır," dedi.
İrlanda'nın geçen yıl ABD'ye yaptığı mal ihracatı 54 milyar euro (1,84 trilyon Türk Lirası) değerindeydi ve AB'nin Amerika'ya yaptığı toplam ihracatın sekizde birini oluşturuyordu.
Bununla birlikte, şimdilik İrlanda'daki ABD şirketlerinin ülkeyi terk etmesi beklenmiyor. Öte yandan Trump'ın ithal mallara yönelik genel gümrük vergisi vaatlerini yerine getirmesi halinde Avrupa Komisyonu'nun olası misilleme tedbirleriyle daha da karmaşık hale dönüşebilecek yüksek belirsizlik ve türbülans döneminden korkuluyor.