Dünya finans piyasaları, ABD Başkanı Donald Trump'ın Kanada, Meksika ve Çin'e kapsamlı gümrük vergileri getirmesinin ardından topyekûn bir küresel ticaret savaşına ilişkin endişelerin etkisiyle sarsıldı.
REKLAM
Yatırımcılar küresel ticaret savaşının hızlanmasından endişe duyarken, Pazartesi günü Asya'da küresel piyasalar çalkantılıydı.
ABD Başkanı Donald Trump, Cumartesi günü Kanada, Meksika ve Çin'e yönelik gümrük vergisi vaatlerini yerine getirmek üzere bir kararname imzaladı. Buna karşılık her üç ülke de misilleme konusunda uyarıda bulundu.
Trump'ın imzaladığı kararname doğrultusunda Beyaz Saray, salı gününden itibaren resmi olarak Kanada ve Meksika'dan gelen mallara yüzde 25, Çin'den ithal edilen mallara ise yüzde 10 gümrük vergisi uygulayacak. Ancak Kanada'dan ithal edilen enerji ürünlerine, Amerikan benzin ve ev tipi petrol fiyatları üzerinde yıkıcı bir etki yaratmaması için yüzde 10'luk daha düşük bir tarife uygulanacak.
Trump, bu ülkelerden gelecek misillemenin ihracat maliyetlerinin artması ya da kapsamının genişlemesiyle sonuçlanabileceğini de sözlerine ekledi.
Piyasalar türbülansa girerken euro düşüşte
Küresel piyasalar pazartesi günkü Asya seansında dalgalı bir seyir izledi. ABD doları yükselirken, potansiyel ABD gümrük vergisine maruz kalan ülkelerin para birimleri düştü.
Kanada doları, ABD doları karşısında son 20 yılın en düşük seviyesine gerilerken, Meksika pesosu-dolar paritesi de son dört yılın en düşük seviyesinde. Euro dolar karşısında yüzde 1'den fazla değer kaybederek, iki yıldan uzun bir sürenin en düşük seviyesine geriledi ve ocak ayının ortasındaki seviyesine kısa bir süre için ulaştı. Avustralya doları ve Yeni Zelanda doları da dahil olmak üzere diğer emtia para birimleri de dolar karşısında yüzde 2'lik keskin düşüşler yaşayarak son yılların en düşük seviyelerine geriledi.
Emtia piyasalarında ham petrol fiyatları, Kanada'dan enerji ithalatına uygulanan gümrük vergisinin düşürülmesi nedeniyle gerilemeden önce yüzde 4 artış gösterdi. Ancak altın, gümüş ve bakır gibi metal fiyatları güçlü dolar karşısında düştü. Kripto para birimleri de riskten kaçış eğiliminin hakim olduğu bir ortamda ağır darbe aldı. Bitcoin hafta sonu 101.000 dolardan (99.000 euro) ile Ecuador Time (ECT) sabah 04:30'da (TSİ 12:30) 94.000 doların (92.000 euro) biraz üzerine geriledi.
Asya hisse senedi piyasaları pazartesi günü çoğunlukla düşerken, ABD ve Avrupa hisse senedi vadeli işlemleri keskin bir şekilde geriledi. ABD'nin gümrük vergilerine maruz kalan sektörler, özellikle otomobil endüstrisi olmak üzere en güçlü rüzgarlarla karşı karşıya kalabilir. Özellikle BMW gibi Meksika'da fabrikası bulunan Avrupalı otomobil üreticileri dalgalı bir seans yaşayabilir.
eToro Avustralya'da piyasa analisti olan Josh Gilbert bir notunda, "Bu hafta, özellikle Trump piyasanın tepkisinden etkilenmediğini söylediği için, yatırımcıların riskten uzak durması muhtemel," diye yazdı.
Genellikle borçlanma maliyetleriyle uyumlu olan devlet tahvili getirileri bugün ABD ve AB'de baskı altında olabilir. Uzun vadeli devlet tahvilleri belirsizlik dönemlerinde genellikle güvenli liman olarak görülürken, Trump'ın gümrük vergileri ve misilleme tehdidi küresel enflasyonist baskıları yoğunlaştırarak merkez bankalarının gevşeme döngülerini sekteye uğratabilir.
Kanada, Meksika ve Çin karşı tedbirler uygulayacak
Kanada Başbakanı Justin Trudeau, ülkesinin Amerikan alkolü, tarım ürünleri, günlük tüketim maddeleri ve malzemelerinden oluşan 155 milyar Kanada doları (102,8 milyar euro) değerindeki ABD mallarına yüzde 25 vergi uygulayacağını söyledi. 30 milyar Kanada doları (19.9 milyar euro) değerindeki mallara uygulanacak vergiler salı günü yürürlüğe girecek. Ancak ekonomistler, artan ABD gümrük vergisi ve misilleme önlemleri sonucunda Kanada'nın resesyona girebileceğini ve bunun pandemiden bu yana ilk ekonomik daralma olacağını düşünüyor.
Başkan Trump, X gönderisinde gümrük vergilerinin Meksika ve Çin'i hedef alarak yasadışı göçmenleri ve fentanil dahil ölümcül uyuşturucuları engellemeyi amaçladığını söyledi. İki ülke hemen bir karşı gümrük vergisi uygulamadı ancak misilleme yapma niyetlerini ifade ettiler.
Meksika Devlet Başkanı Claudia Sheinbaum X'te yaptığı açıklamada, ülkenin Meksika'nın çıkarlarını savunmak için gümrük vergisi ve diğer önlemleri içeren bir "B Planı" üzerinde çalıştığını söyledi. Daha fazla detayın Pazartesi günü açıklanacağını belirten Sheinbaum, tarafların kapsamlı bir şekilde ve ortak sorumluluk ilkeleri çerçevesinde çalışması gerektiğini vurguladı.
Çin Ticaret Bakanlığı Pazar günü bir açıklama yayınlayarak "Çin'in bundan kesinlikle memnun olmadığını ve buna kesinlikle karşı çıktığını" duyurdu.
Bir hükümet sözcüsü tek taraflı gümrük vergilerinin Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) kurallarını "ciddi şekilde ihlal ettiğini" söyledi. Çin, müzakereler için kapıyı açık tutarken DTÖ'ye dava açmayı planlıyor.
Sözcü, "Çin, ABD'nin yanlış eylemlerini düzelteceğini ve bu sorunları ele almak için Çin ile birlikte çalışacağını umuyor" dedi.