Euronews Business, bu yıl doğal kauçuk piyasasını etkileyen faktörleri incelerken, tarımsal ormancılık gibi sürdürülebilir tarım uygulamalarının kauçuk endüstrisini nasıl etkileyebileceğini de araştırıyor.
REKLAM
Doğal kauçuk üretiminin 2025 yılında üst üste beşinci kez talebin altında kalması bekleniyor. Doğal Kauçuk Üreten Ülkeler Birliği'ne (ANRPC) göre, küresel doğal kauçuk üretiminin 2025 yılında yüzde 0,3 oranında artması bekleniyor. Ancak dünya çapındaki talebin yüzde 1,8 ile bu rakamın çok üzerinde olacağı tahmin ediliyor.
Kauçuk; otomotiv parçaları, endüstriyel ürünler, ayakkabılar, konveyör bantlar, tıbbi ekipmanlar ve yer döşemeleri gibi birçok üründe yaygın olarak kullanılıyor. Malzeme, öncelikle dayanıklılığı, esnekliği, su geçirmezliği ve az bakım gerektirmesi nedeniyle değer görüyor.
Grand View Research raporuna göre, küresel kauçuk pazarının 2030 yılına kadar yaklaşık 65,7 milyar dolara ulaşması bekleniyor.
Küresel pazarlarda başlıca iki tür kauçuk ticareti yapılıyor. Bunlar doğal gaz ve petrokimyasal kaynaklardan elde edilen sentetik kauçuk ve tropik ağaçlardan elde edilen doğal kauçuk.
En büyük doğal kauçuk üreticisi ülkelerden bazıları Tayland, Endonezya, Vietnam ve Malezya. Çin, Hindistan, Fildişi Sahili, Sri Lanka, Kamerun ve Filipinler gibi diğer ülkeler de önemli üreticiler arasında yer alıyor.
Kauçuk vadeli işlemleri bu hafta yaklaşık yüzde 4 düşerek cuma sabahı kilogram başına 195 ABD sentinden işlem gördü ve aylık bazda da yüzde 4,8 gerileme kaydetti. Bu, tüccarların arz endişelerini devam eden ticaret tarifelerinin etkileriyle dengelemesiyle Şubat ortasından bu yana görülen en düşük seviyeydi.
Doğal kauçuk üretimi son dönemde neden düştü?
2025'te doğal kauçuk üretim arzı ve talebi arasında beklenen açığın en önemli nedenlerinden biri, Vietnam ve Endonezya gibi bazı kilit ülkelerde üretimin birkaç yıldır geride kalması.
Bunun başlıca nedeni son yıllarda süregelen olumsuz ve aşırı hava koşulları. Geçen yılın başında sıcak hava dalgasının vurduğu Tayland'da durum böyleydi. Bu da kauçuk mahsullerinin genellikle Şubat ve Mayıs ayları arasında gördüğü düşük üretim sezonunun uzadığı anlamına geliyordu. Çok sıcak havalar kauçuk ağaçlarında bodur büyümeye de neden olmakta.
Tayland'da, 2024 yılının başlarında yaşanan sıcak hava dalgasının ardından önemli sel baskınları ve çok şiddetli yağışlar meydana gelmiş, bu da kauçuk üretiminin en yüksek sezonda gerçekleşmesini engellemiştir. Bu sık görülen aşırı hava olayları toplam lateks üretimini önemli ölçüde azaltabilir.
Dünyanın en büyük beşinci kauçuk üreticisi olan Çin de olumsuz hava koşullarıyla ilgili aynı sorunla karşı karşıya. Tayfunlar ve şiddetli yağmurlar, Hainan Adası'ndaki Cheng Mai ve Lin Gao gibi önemli kauçuk üretim alanlarına önemli ölçüde zarar verdi.
Avrupa Orman Enstitüsü'ne göre Tayland'ın toplam kauçuk ekim alanı 2017 ve 2022 yılları arasında yüzde 4,5 oranında azaldı. Bunun başlıca nedeni daha sıcak hava, sınırlı arazi mevcudiyeti, doğal afetler, artan işçilik maliyetleri ve ağaç verimliliğini azaltabilen yaprak akıntısı hastalığının yaygın etkisi.
Palmiye yağı için kullanılabilen palmiye ağaçları gibi daha kârlı ürünlere doğru yönelim, birçok Güneydoğu Asya ülkesinde kauçuk üretimini de etkiledi.
Ormansızlaşma ve iş gücü sömürüsü gibi diğer zorlukların yanı sıra fiyat dalgalanmaları ve sentetik kauçuk rekabeti de küresel doğal kauçuk endüstrisinin başına bela olmaya devam ediyor.
Tarımsal ormancılık kauçuk üretimini artırmanın anahtarı olabilir mi?
Aynı araziye ağaç ve ürün ekme işlemi olan tarımsal ormancılık, kauçuk üretimini önemli ölçüde artırabilir. Bunun başlıca yolu toprak sağlığını iyileştirmektir. Bu da daha sağlıklı ve daha verimli kauçuk ağaçlarının ortaya çıkmasını sağlar. Kauçuk ağaçlarının yanı sıra meyve veya kereste ağaçlarıyla birlikte bambu, kahve veya çay gibi bitkiler de dikilebilir.
Bu uygulama aynı zamanda ekinlerin aşırı hava koşullarına ve iklim değişikliğine karşı daha dirençli olmasına yardımcı olabilir. Bu da çiftçilerin gelirlerinin korunmasına yardımcı olur ve tek bir ürüne bağımlılığı azaltarak gelir akışlarını çeşitlendirir. Çiftçiler mali açıdan kendilerini daha güvende hissederlerse, daha kârlı ürünlere geçmek yerine kauçuk üretmeye devam etme olasılıkları artar.
Tarımsal ormancılık ayrıca, besin döngüsünü ve doğal haşere kontrolünü geliştirdiği için arazi verimliliğini artırmaya ve kimyasal pestisitlere ve gübrelere bağımlılığı azaltmaya yardımcı olur. Bunun da ötesinde, bu uygulama kauçuk ağaçlarının ömrünü uzatmaktadır.
Daha sürdürülebilir bir kauçuk tedarik zinciri geliştirmeye yardımcı olmayı amaçlayan bir endüstri kuruluşu olan Küresel Sürdürülebilir Doğal Kauçuk Platformu (GPSNR), geçtiğimiz günlerde 2025 yılına kadar 1.000 Taylandlı çiftçiyi tarımsal ormancılık konusunda eğitmek için fon sağlayacağını açıkladı.