Artan enflasyon ve büyüme hızı yavaşlayan ekonomiyle yüzleşen ABD Merkez Bankası (Federal Reserve - Fed), bu hafta alacağı faiz kararı öncesi ikilemde.
REKLAM
Fed yetkilileri en son Ocak ayı sonunda bir araya geldiklerinde her şey oldukça iyi görünüyordu. İşe alımlar sağlamdı, ekonomi geçen yılın son çeyreğinde iyi bir hızda büyümüştü. Enflasyon, inatçı olmakla birlikte, iki yıldan uzun bir süre önceki zirvesinden keskin bir düşüş göstermişti.
Sadece yedi haftalık bir süre ne kadar da fark yaratabiliyor.
Fed Salı ve Çarşamba günü toplanmaya hazırlanırken, bankanın başkanı Jerome Powell potansiyel olarak çok daha zor bir noktaya doğru ilerliyor. Enflasyon geçen ay iyileşti ancak hala yüksek ve gümrük vergileri enflasyonu daha da artırabilir.
Aynı zamanda, devam eden vergi tehditlerinin yanı sıra hükümet harcamalarında ve istihdamda keskin kesintiler tüketici ve iş dünyasının güvenini düşürdü, bu da ekonomi üzerinde baskı yaratabilir ve hatta işsizliği artırabilir.
Hala yüksek olan enflasyon ile zayıf ya da durgun bir ekonominin zehirli kombinasyonu, "stagflasyon" sürecini tetikleyebilir. Derin resesyonların bile enflasyonu öldürmediği 1970'lerde Amerika Birleşik Devletleri'nin başına bela olan şey tam olarak buydu.
Stagflasyonun ortaya çıkması halinde Fed'in işi zor çünkü tipik olarak politika yapıcılar enflasyonla mücadele etmek için faiz oranlarını artırır ya da yüksek tutar. Ancak işsizlik de artarsa, Fed genellikle borçlanma maliyetlerini düşürmek ve büyümeyi artırmak için faiz oranlarını düşürür.
Ekonominin stagflasyona gireceği henüz belli değil. Şimdilik, işletmeler ve tüketiciler gibi Fed de ekonomik görünümü çevreleyen büyük miktarda belirsizlikle boğuşuyor. Ancak, enflasyon Fed'in %2'lik hedefinin üzerinde kalırken işsizliğin mevcut düşük seviyesi olan %4,1'den yükseldiği hafif bir versiyon bile banka için bir zorluk teşkil edecek.
Federal Rezerv'in Kansas City şubesinin eski başkanı Esther George, "İçinde bulundukları karışık ağ bu," dedi. "Bir yandan enflasyon ‘yapışkanlığınız’ var. Aynı zamanda, büyüme düşmeye başlarsa bunun istihdam piyasası üzerinde nasıl bir etkisi olabileceğine bakmaya çalışıyorsunuz. Dolayısıyla bu onlar için kesinlikle zor bir senaryo."
Beklentiler
Fed yetkilileri bu haftaki toplantılarında temel faiz oranlarını beklentiler doğrultusunda değiştirmeyecek. Toplantı Çarşamba günü sona erdiğinde, en son üç aylık ekonomik projeksiyonlarını yayınlayacaklar ve bu da muhtemelen bu yıl faiz oranlarını iki kez düşürmeyi beklediklerini gösterecek - Aralık ayında öngördükleri gibi.
Fed geçen yıl üç kez faiz indirimine gitmiş ve Ocak toplantısında ekonomik görünüm netleşene kadar faiz indirimlerine ara vereceği sinyalini iletmişti.
CME Fedwatch tarafından takip edilen vadeli işlem fiyatlarına göre, Wall Street yatırımcıları bu yıl Haziran, Eylül ve Aralık aylarında olmak üzere üç faiz indirimi bekliyor.
Enflasyon
Fed yetkililerini tedirgin etmesi muhtemel bir gelişme, Michigan Üniversitesi'nin tüketici duyarlılığı anketinde bu ay enflasyon beklentilerindeki keskin sıçramaydı. Anket, uzun vadeli enflasyon beklentilerinde 1993'ten bu yana en büyük artışı gösterdi.
Amerikalıların enflasyonun daha da kötüye gideceğinden endişe edip etmediklerini ölçen bu tür beklentiler önemli çünkü bu onları yansıtıyor. Fiyatların daha da yükseleceğini düşünen işletmeler ve tüketiciler daha fazla ücret talep edebilir. Bu da bir zincir halinde enflasyonu tetikler.
Bazı ekonomistler, Michigan Üniversitesi'nin anketinin ön hazırlık niteliğinde olduğu ve şimdilik sadece 400 kadar yanıta dayandığı konusunda uyarıda bulunuyor. Bu ayın sonlarında yayınlanacak nihai versiyon yaklaşık 800 kişiyi içerecek. Buna ek olarak, tahvil fiyatlarına dayanan enflasyon beklentilerinin finansal piyasa ölçümleri son haftalarda düşüş gösterdi.
En son enflasyon verileri karışık bir seyir izledi. Tüketici fiyat endeksi geçen hafta beş aydan bu yana ilk kez düşerek %3'ten %2,8'e geriledi ve bu cesaret verici bir değişiklik oldu. Ancak Fed'in bu ayın sonunda açıklayacağı fiyat göstergesi muhtemelen değişmeyecek.
Enflasyon beklentilerindeki sıçrama Fed için de bir sorun teşkil ediyor çünkü Powell da dahil olmak üzere yetkililer, beklentiler genellikle düşük olduğu için enflasyonun 2027'de %2'lik hedefe kademeli olarak dönmesine izin vermeye istekli olduklarını söylediler. Diğer ölçümler enflasyon endişelerinin arttığını gösterirse, Fed enflasyonu daha hızlı düşürmek için daha fazla baskı altına girebilir.
George, "Tüketici beklentilerinin ters yönde hareket ettiğini gördüğümde endişeleniyorum," dedi.
"Bence bunu göz önünde bulundurmanız gerekiyor."
Başkan Donald Trump en son 2018 ve 2019'da gümrük vergileri uyguladığında, kısmen şu anda önerdiği kadar geniş kapsamlı olmadıkları ve çelik ve alüminyum gibi bazı vergiler boşluklarla sulandırıldığı için genel enflasyon çok fazla artmamıştı. Amerikalılar acı verici bir enflasyonist dönem yaşadıkları için artan fiyatlar konusunda daha ürkek davranabilir.
Powell bu ayın başlarında yaptığı açıklamalarda bu tür endişelere atıfta bulundu. Vergilerin, devam eden enflasyona neden olmadan fiyatlar üzerinde sadece bir kerelik bir etkisi olabileceğini söyledi. Ancak 7 Mart'ta yaptığı açıklamada, bu durumun "bir dizi" vergi artışına dönüşmesi halinde değişebileceğini ya da "artışların daha büyük olması halinde bunun önemli olacağını" söyledi.
Powell, "Asıl önemli olan uzun vadeli enflasyon beklentilerine ne olduğudur," diye ekledi.
Bu yorumlardan bir hafta sonra, Michigan Üniversitesi anketinde bu beklentiler yükseldi.