Trump, Intel CEO'su Lip-Bu Tan'ın 'son derece çelişkili' olduğunu söyledi, ancak ayrıntı vermedi. ABD Başkanı'nın Intel CEO'sunu Çin Komünist Partisi ile sorunlu bağlara sahip olmakla suçladığı anlaşılıyor.
REKLAM
ABD Başkanı Donald Trump'ın, yarı iletken üreticisi Intel'in CEO'sunun istifa etmesi gerektiğini söylemesinin ardından şirketin hisseleri perşembe günü düşüşe geçti.
Trump, Truth Social'da "Intel'in CEO'su son derece çelişkili ve derhal istifa etmeli" şeklinde bir paylaşımda bulundu. "Bu sorunun başka bir çözümü yok. Bu soruna gösterdiğiniz ilgi için teşekkür ederim!"
Trump bu paylaşımı, Senatör Tom Cotton'ın Intel Yönetim Kurulu Başkanı Frank Yeary'ye bir mektup göndererek CEO Lip-Bu Tan'ın Çin Komünist Partisi ve Halk Kurtuluş Ordusu ile bağlantılı olduğu bildirilen yarı iletken üreticisi firmalara yaptığı yatırımlar ve bağları konusundaki endişelerini dile getirmesinin ardından geldi. Cotton, yönetim kuruluna Tan'ın herhangi bir çıkar çatışmasını ortadan kaldırmak için bu şirketlerdeki çıkarlarını elden çıkarıp çıkarmadığını sordu.
Mart ayında Intel'in CEO'luğunu devralan Tan'ın bunu yapıp yapmadığı belli değil.
Intel yaptığı açıklamada, "ABD'nin ulusal ve ekonomik güvenlik çıkarlarını ilerletmeye derinden bağlı olduğunu" belirtti. Firma, "Başkan'ın Önce Amerika gündemiyle uyumlu önemli yatırımlar" yaptığını söyledi.
Cotton'ın iddiaları
Cotton mektubunda "Mart 2025'te Intel Lip-Bu Tan'ı yeni CEO'su olarak atadı" diye yazdı. "Bay Tan'ın düzinelerce Çinli şirketi kontrol ettiği ve yüzlerce Çinli gelişmiş üretim ve çip firmasında hissesi olduğu bildiriliyor. Bu şirketlerin en az sekizinin Çin Halk Kurtuluş Ordusu ile bağları olduğu bildiriliyor."
Cotton mektupta özellikle Tan'ın Cadence Tasarım Sistemleri'ndeki son liderliğine dikkat çekti. ABD Adalet Bakanlığı'na göre Cadence, temmuz ayında Çin ordusuyla bağlantılı olan Çin Ulusal Savunma Teknolojisi Üniversitesi'ne donanım ve yazılım satarak ihracat kontrol kurallarını ihlal ettiği yönündeki suçlamaları çözmek için suçunu kabul etti.
Tan, şirketin 2015-2021 yılları arasında kuralları ihlal ettiği dönemde Cadence'in CEO'suydu.
ABD Ticaret Bakanlığı'nın Sanayi ve Güvenlik Bürosu da aynı ihlallerden dolayı Cadence'e 95 milyon dolar para cezası verdi ve Cadence'in "Çinli iştirakinin çalışanlarının hassas ABD teknolojisini Çin'in askeri modernizasyonunu ve nükleer silah programlarını desteklemek üzere süper bilgisayarlar geliştiren kuruluşlara bilerek aktardığını" kabul ettiğini söyledi.
Cadence AP'nin taleplerine hemen yanıt vermedi.
Dijital yarış
Tan daha önce 1987 yılında aralarında çip üreticilerinin de bulunduğu teknoloji start-up'larına fon sağlamaya odaklanan risk sermayesi şirketi Walden International'ı kurmuştu.
Çin devlet medyası Tan'ı Çin ve Asya pazarlarına "aktif olarak" kendini adamış, sadece Tayvan Yarı İletken Üretim Şirketi'ne değil, aynı zamanda Çin'in çip üretim yeteneklerini geliştirmeyi amaçlayan Çin'in devlet kuruluşu SMIC'e de yatırım yapmış biri olarak tanımladı.
Trump ve Cotton tarafından dile getirilen talepler, ABD ve Çin arasındaki ekonomik ve siyasi rekabetin, uzmanların gelecekteki ekonomileri ve askeri çatışmaları şekillendireceğini söylediği çipler, yapay zeka ve diğer dijital teknolojiler üzerindeki rekabete giderek daha fazla odaklandığı bir dönemde geldi.
Senato İstihbarat Komitesi Başkanı Cotton, Çinli casusların teknoloji şirketlerinde ve savunma sanayide çalışıyor olabileceği ve bu pozisyonlarını sırları çalmak ya da Çin'in gizli sistemlere ve ağlara erişimini sağlayan dijital arka kapılar yerleştirmek için kullanabilecekleri yönündeki endişelerini dile getirdi.
Arkansaslı Cumhuriyetçi perşembe günü Savunma Bakanlığı'na bir mektup yazarak, Savunma Bakanı Pete Hegseth'i ABD vatandaşı olmayanların Savunma Bakanlığı ağlarına erişimine izin veren işlerden men etmeye çağırdı. Hegseth ayrıca savunma sanayi için çalışan Çin vatandaşları hakkında da soruşturma açılmasını talep etti.
Cotton daha önce yazdığı bir mektupta, "ABD hükümeti, kritik altyapımıza, telekomünikasyon ağlarımıza ve tedarik zincirlerimize sızmasının da gösterdiği üzere, Çin'in siber yeteneklerinin ABD'ye yönelik en agresif ve tehlikeli tehditlerden birini oluşturduğunun farkındadır," diyerek Pentagon'u soruşturma yapmaya çağırmıştı.
Ulusal güvenlik yetkilileri, Çin hükümetini önde gelen Amerikalıları ve kritik ABD sistemlerini hedef alan bilgisayar korsanlığı kampanyalarıyla ilişkilendirdi.
Cotton sosyal platform X'te, "Devletten hibe alan ABD şirketleri vergi mükelleflerinin dolarlarının sorumlu yöneticileri olmalı ve sıkı güvenlik düzenlemelerine uymalıdır," diye yazdı.
Arayı kapatmak
Intel, Joe Biden yönetiminin CHIPS Yasası'ndan yararlanmış ve ülke çapında bilgisayar çipi fabrikaları kurmak için 8 milyar dolardan fazla federal fon almıştı.
Kaliforniyalı şirketin hisseleri yüzde 3,5 değer kaybederken, başta teknoloji ağırlıklı Nasdaq olmak üzere piyasalar değer kazandı.
1968 yılında bilgisayar devriminin başlangıcında kurulan Intel, Apple'ın 2007'de iPhone'u piyasaya sürmesiyle tetiklenen mobil bilişime teknolojik geçişi kaçırdı ve daha çevik yarı iletken üreticilerinin gerisinde kaldı. Intel'in sorunları, bir zamanlar daha küçük olan rakibi Nvidia'nın ürettiği çiplerin teknolojinin en gözde ürünü haline geldiği bir alan olan yapay zekanın ortaya çıkışından bu yana daha da büyüdü.
Tan, zor durumdaki çip üreticisinin servetini canlandırmaya çalışırken Intel binlerce işçiyi işten çıkarıyor ve bazı yerel yarı iletken üretim becerileri de dahil olmak üzere masrafları azaltıyor.