Çin Komünist Partisi, 2035’e kadar 'önemli ölçüde artan' uluslararası etki, ekonomik ve ulusal güç elde etmeyi ve 'çok taraflı ticaret sistemini koruma' sözü verdi.
Çin Komünist Partisi'nin hazırladığı ekonomiye dönük beş yıllık bir taslak metin, perşembe günü yayınlanan bir bildiriyle duyuruldu.
Çin yetkilileri, ABD ile büyüyen ticaret gerilimleri nedeniyle zorlu koşullarla mücadele ederken, yabancı ileri teknolojiye bağımlılığı azaltmayı ve iç talebi artırmayı taahhüt etti.
Bu plan, Pekin'de dört gün süren üst düzey bir toplantının ardından, Çin Devlet Başkanı Xi Jinping ile ABD Başkanı Donald Trump arasında planlanan görüşmelerden günler önce duyuruldu.
Beş yıllık plan, Sovyet tarzı merkezi planlamanın bir yansıması olarak görülüyor.
Çin, politik önceliklerini belirlemek için bu planlara hâlâ büyük ölçüde güveniyor. Haftalık düzenlenen parti toplantıları, Xi’nin liderliği etrafında toplanılması amacını da taşıyor.
Yine de perşembe günkü duyuruda büyük bir politik değişim sinyali yoktu. Artan ticaret gerilimlerine rağmen, Çin küresel bir üretim gücü olarak kalmayı ve içerde güçlü ekonomik büyümeyi sürdürmeyi hedefliyor.
Bildiride ayrıca, Pekin ile Washington arasındaki ticaret savaşına doğrudan atıf yapılmasa da, artan “belirsizlikler ve öngörülemeyen faktörler” konusunda uyarıda bulunuldu.
“Değişimleri proaktif bir şekilde tespit etmeli, yanıt vermeli ve yönlendirmeliyiz… Yüksek rüzgarlar, dalgalı sular ve hatta tehlikeli fırtınalar karşısında cesur olmalıyız,” denildi.
Finans, ekonomi ve kırsal işlerden sorumlu üst düzey parti yetkilisi Han Wenxiu cuma günü gazetecilere, "Çin’in bu tür riskleri yönetmek için iyi konumda olduğunu" söyledi ve “Her krizde fırsat vardır, krizler fırsata çevrilebilir,” dedi.
BNP Paribas Asset Management’tan Asya-Pasifik kıdemli piyasa stratejisti Chi Lo, teknoloji ve bilimde özerkliğe yapılan vurgunun, "Çin’in ticaret savaşlarındaki baskılara karşı daha dirençli olduğuna yönelik inancını" gösterdiğini ifade etti.
Çin Komünist Partisi, 2035’e kadar “önemli ölçüde artan” uluslararası etki, ekonomik ve ulusal güç elde etmeyi ve “çok taraflı ticaret sistemini koruma” sözü verdi.
İç ekonomik zorluklar devam ediyor
Taslak metinde, iç talebi genişleterek ve tüketici harcamalarını artırarak “sağlam” bir iç pazar oluşturmanın gerekliliği vurgulandı.
Talep teşviki için hükümet, daha modern fabrikalara ve ekipmanlara yatırımı teşvik etti, eski cihaz ve araçları yenileriyle değiştirenlere sübvansiyonlar sağladı. Ancak birçok sektörde üretim kapasitesi talebi aşıyor. Bu durum zarar verici fiyat savaşlarına ve şirketlerin ihracatını artırmasına neden oldu, bu da ticaret gerilimlerini körükledi.
Güçlü devlet desteğiyle bile ekonomi, son çeyrekte bir yılda en yavaş büyüme oranı olan yüzde 4,8'i kaydetti. Resmi verilere göre, iç talep zayıf kalmaya devam ederken, eylül ayında fabrika faaliyetleri altı ay üst üste daraldı.
Çinli yetkililer, 2020’den 2035’e kadar ekonominin büyüklüğünü ikiye katlayarak “orta seviye gelişmiş ülke” statüsüne ulaşma hedefini koruyor.
ING Bank Başekonomisti Lynn Song, bunun önümüzdeki 10 yılda yaklaşık yüzde 4-5 yıllık ortalama büyüme oranı anlamına geldiğini söyledi.
Çin, dünya genelinde yüzde 30’luk imalat üretimi ve ekonomisinin yaklaşık dörtte biriyle en büyük üretici konumunda. Yeni beş yıllık plan, imalatı “uygun seviyede” tutmayı ve ileri teknolojili sektörleri temel olarak kullanmayı hedefliyor.
Yıllar içinde Çin imalatı, emek yoğun düşük maliyetli üretimden elektrikli araçlar, robotik ve bataryalar gibi yüksek değerli ürünlere geçti.
Morgan Stanley Başekonomisti Robin Xing, gelecekte yüksek değerli ürün üretiminin ön planda olacağını söyledi.
Bu doğrultuda, Ulusal Kalkınma ve Reform Komisyonu Başkanı Zheng Shanjie, kuantum teknolojisi, biyoteknoloji, hidrojen ve nükleer füzyon enerjisi, yapay zeka ile yeni nesil mobil iletişim gibi alanlara odaklanılacağını belirtti.
Zheng, “Bu sektörler kalkışa hazır,” dedi. “Bu, önümüzdeki 10 yılda Çin’de başka bir yüksek teknoloji endüstrisi kuracağımız ve Çin'i modernize etme çabalarımıza sürekli ivme katacağımız anlamına geliyor.”
Zheng, daha güçlü bir iç pazar oluşturmanın stratejik bir öncelik olduğunu vurguladı.
"Büyük ülkelerin ekonomileri iç talebe dayanır ve günümüzde piyasa en değerli ve sınırlı kaynaktır," dedi.
Çin’in tüketici harcamalarını ve iç yatırımları artırma taahhüdünün ihracat üzerindeki etkisinin ne olacağı belirsiz.
Morgan Stanley’e göre, Çin’in 2023’te küresel elektrikli araç satışlarındaki payı yüzde 46’ya ulaştı ve BYD ile CATL gibi büyük Çin şirketleri, batarya teknolojisi ve üretiminde lider konuma geldi.
Çin, küresel tedarik zincirlerinde kritik bir rol oynuyor ve nadir toprak elementleri (NTE) gibi birçok üründe stratejik kontrol sağlıyor.
Natixis’ten kıdemli ekonomist Gary Ng, “Çin hükümeti, imalatı güvenlik ve diğer ülkeler üzerindeki jeopolitik nüfuzun temel meselesi olarak görüyor,” dedi.
Diğer taraftan, dört günlük parti toplantısı nispeten düşük katılımla dikkat çekti.
Komünist Parti’nin elit Merkez Komitesi’nin 205 tam üyesinden sadece 168’i ve 171 yedek üyeden 147’si toplantıya katıldı.
Asia Society Policy Institute’dan Neil Thomas, bu durumun “Merkez Komitesi üyelerinin olağanüstü bir oranının siyasi sorunlarla karşı karşıya olduğunu” ve Xi’nin parti içindeki derin tasfiyelerini yansıttığını söyledi.
En büyük personel değişikliği, General Zhang Shengmin’in Çin’in ikinci en yüksek rütbeli generali olarak terfi ettirilmesiydi. Zhang, Şi’nin son yolsuzlukla mücadele kampanyasında partiden atılan He Weidong’un yerini aldı; bu kampanyada sekiz üst düzey yetkili daha görevden alındı.
King’s College London’dan Sun, bu değişikliklerin "siyasi sadakat ve yolsuzlukla mücadele" vurgusunu gösterdiğini belirtti. “Şi’nin politik konumu ve parti içindeki hakimiyeti hala oldukça güvenli,” diye ekledi.