Climate Now'ın bu bölümünde, bilim insanlarının metanın gizemini araştırdığı İsveç’in güneyindeki Askö Araştırma Üssü'ne gidiyoruz.
REKLAMAskö'deki bilim insanları endişeliler çünkü atmosferdeki metan seviyeleri hızla artıyor ve nedenini kimse tam olarak bilmiyor.
Bu iyi bir haber değil çünkü metan güçlü bir sera gazı. Peki neler oluyor?
Bilim insanları burada, rengi ve kokusu olmayan ve iklimi ısıtan bir gaz olan metanın kaynaklarını izleme görevini yürütüyor.
Bu gaz çok çeşitli insan yapımı ve doğal kaynaklardan yayılıyor. Ve Södertörn Üniversitesi'nden doktora öğrencisi Thea Bisander, ne kadarının bu Baltık deniz manzarasından geldiğini bilmek istiyor.
Bu tür bir ortam nadiren izlenir ancak muhtemelen izlenmesi gerekiyor.
Bisander, "Suyun yüzeyinin üzerine bir oda yerleştirdik. Bu, metanı, karbondioksiti ve su buharını ölçecek. Metan genelde deniz tabanından geliyor. Ancak ne tür habitatlar, ne kadar miktarda yayıyor? İşin çetrefilli tarafı da bu." şeklinde konuşuyor.
Metan seviyeleri son 20 yıldır artıyor
Yemyeşil kıyı bölgelerinden ne kadar metan geldiğini bulmak, asıl soruyu yanıtlamada küçük ancak önemli bir adım.
Neden metan seviyeleri bu kadar keskin bir şekilde yükseliyor?
Bu grafik son 20 yılda metan seviyelerinin nasıl arttığını gösteriyor.
Gaz üç kaynaktan geliyor. Üçte biri petrol ve gaz gibi endüstrilerden geliyor. Diğer üçte biri hayvancılık da dahil olmak üzere tarımdan kaynaklanıyor. Geri kalan ise doğa çıkışlı.
Peki, metandaki güncel artıştan hangisi sorumlu? Stockholm Üniversitesi'nden Jeokimyacı Volker Brüchert, doğada neler olup bittiğine dairi daha fazla bilgiye ihtiyacımız olduğunu söylüyor:
"Tarımsal yayıcıların, pis su arıtma tesislerinin, bu kıyı sistemlerinin bazılarından çok daha güçlü yayıcılar olduğunu biliyoruz. Yine de Dünya üzerinde yeterince dikkate alınmamış çok sayıda kıyısal alan var."
Yeterince izlenmeyen diğer alanlar göller, nehirler, sulak alanlar, tarım arazileri ve ormanlar.
Linköping Üniversitesi'nden Uzman Davis Bastviken’in de açıkladığı gibi, doğa karmaşık:
"Bu alan kuru. Hava yüzey toprağına giriyor, bu da metan yiyen bakterilerin orada yerleşik olduğu anlamına geliyor. Bu bir metan yutağı olacak. Bataklık olan, suya doymuş bu alanda, toprakta anaerobik koşullar hakim. Metan üreten mikroorganizmalar metan üretecek ve bu bir metan kaynağı. Arkamızdaki orman kuru görünüyor, şu an muhtemelen bir metan yutağı olmalı. Yaş bir orman da metan kaynağı olabilir ancak bu durumda bunun bir yutak olduğunu düşünüyorum."
Yeryüzü değişiyor ve gezegenimiz ısındıkça metan üreten bakterilerin daha aktif hale geldiğine dair bir şüphe var.
Bu ısınmayı sadece hızlandıracaktır çünkü metan güçlü bir sera gazı. Peki ne yapmamız gerekiyor?
Bastviken'in yanıtı şöyle: "Yapabileceğimiz en iyi şey insan kaynaklı emisyonları önlemek çünkü bu çifte etkisi olacak, bir ölçüde insan emisyonlarını azaltacak ama aynı zamanda gelecekteki doğal emisyonları da azaltacak."
REKLAMKaydedilen en sıcak eylül ayı
Copernicus İklim Değişikliği Servisi'nden son verilere göre, küresel olarak, büyük bir farkla kayıtlara geçen en sıcak eylül ayını yaşadık. Sıcaklıklar 1991-2020 ortalamasının 0.9 derece üzerindeydi.
Avrupa’da da ortalamanın 2,5 santigrat derece üzerinde büyük bir sıcaklık anomalisiyle, gelmiş geçmiş en sıcak Eylül ayıydı.
Fransa, Belçika, Almanya, Polonya ve Avusturya, kaydedilen en sıcak eylül ayını yaşayan ülkeler arasındaydı.
Sıcaktı ancak Avrupa’nın bazı kısımlarıyla Kuzey Afrika alışılmadık derecede yağışlıydı.
Bu yağış anomalisi haritası, Daniel Fırtınası ile ilişkili olarak yoğun yağış alan bölgeleri koyu mavi renkle gösteriyor.
REKLAMBu durum, Libya, Yunanistan, Türkiye ve Bulgaristan’da yıkıcı ve ölümcül sellere neden oldu.
Bu arada Antarktika'da eylül ayında deniz buzu seviyesi 1991-2020 ortalamasının yüzde 9 altında kaldı.
Bu, Antarktika’da deniz buzu seviyesinin yılın bu dönemi için rekor düzeyde düşük olduğu üst üste beşinci ay.