Toplamda, Paris Anlaşması'nın imzalandığı 2016 yılından bu yana bankalar fosil enerjiye 6,9 trilyon euro finansman sağladı.
REKLAM
Dünyanın en büyük bankaları, 2024 yılında fosil enerji finansmanlarını ilk kez 2021'den bu yana artırdı. Yeni yayımlanan bir rapora göre, ilk 65 banka geçen yıl petrol ve gaz devlerine toplamda 751 milyar euro sağladı. Bu, 2023’e kıyasla 141 milyar euroluk bir artış anlamına geliyor.
Bugün çevre örgütlerinden oluşan bir koalisyon tarafından yayımlanan Banking on Climate Chaos (İklim Kaosuna Yatırım) raporu, bu geriye gidişi bankaların iklim taahhütlerinden hızla geri çekilmesine bağlıyor.
Rainforest Action Network’ten Politika Sorumlusu ve raporun eş yazarı Allison Fajans-Turner şöyle diyor:
“Dikkati dağıt, geciktir, saptır ve sonunda geri çekil. Gerekirse başa sar, tekrar et. Bankalar, hem kendilerini hem de fosil yakıt endüstrisini nakitte tutmak için bu taktiği kullanıyor; finansal sistemi riskle doldurup, küresel sıcaklıkların 1.5°C’yi aşmaması için kalan süremizi tüketiyor.”
2016’daki Paris Anlaşması'ndan bu yana bankaların fosil yakıt endüstrisine sağladığı toplam finansman 6,9 trilyon euro oldu.
Geçen yıl sadece fosil yakıt çıkarımını aktif olarak genişleten şirketlere sağlanan kredi veya yatırım miktarı 371 milyar euroydu.
Avrupa bankaları fosil yakıt finansmanında nerede duruyor?
Araştırmacılara göre, Amerikan bankaları küresel fosil yakıt şirketlerine kredi ve tahvil sağlama konusunda lider rol oynuyor. 2024’te ABD bankaları fosil yakıt finansmanına 250 milyar euro katkıda bulundu — bu, toplamın üçte biri.
JPMorgan Chase, 46 milyar euro ile dünyanın en büyük fosil yakıt finansörü oldu. Bank of America, Citigroup, Wells Fargo ve Japonya’dan Mizuho Financial da ilk beşte yer aldı.
Avrupa'da ise Barclays, 30,6 milyar euro ile 2024’te bir kez daha en büyük fosil yakıt finansörü oldu.
Barclays, aynı zamanda JPMorgan Chase, Bank of America ve Citigroup ile birlikte fosil yakıt finansmanını en fazla artıran dört bankadan biriydi.
İspanya’dan Santander, Fransa’dan BNP Paribas, Almanya’dan Deutsche Bank ve İngiltere'den HSBC, her biri 12 ila 15 milyar euro arasında finansman sağladı.
Reclaim Finance kurucusu ve raporun eş yazarı Lucie Pinson, şöyle diyor:
“Bu yıl bankalar gerçek yüzlerini gösterdi — birçoğu iklim taahhütlerinden vazgeçip fosil yakıt genişlemesini finanse etmeye dört elle sarıldı. Küresel sıcaklıklar rekor kırarken bu kararlardan geri dönüldü. Avrupa’daki birkaç banka küçük adımlar atmış olabilir, ancak çoğu için kirli para cazibesi çok güçlü geldi.”
Fransa’dan La Banque Postale, fosil yakıtları finanse etmeme konusunda Avrupa’daki en sıkı bankalardan biri olarak öne çıkıyor. 2024 yılında petrol, gaz veya kömür üreten hiçbir şirkete finansman sağlamadı. Ancak yine de rafineri, fosil yakıtla çalışan enerji santrali veya fosil yakıt taşımacılığı yapan üç şirkete toplam 32 milyon euro destek verdi.
Center for Energy, Ecology & Development (CEED) Direktörü ve raporun eş yazarı Gerry Arances ise Güneydoğu Asya’daki sıcak hava dalgalarının etkisine dikkat çekerek şöyle diyor:
“Fosil yakıtlara giden her dolar, iklim kırılganlığı yüksek halklarımız için bir ölüm fermanıdır.”
Bankalar neden iklim taahhütlerinden vazgeçiyor?
2021 yılı, bankaların ‘iklim eylemi’ için zirve noktasıydı. Glasgow’daki COP26 BM iklim zirvesinde, yüzlerce finans kurumu 2050’ye kadar net sıfır emisyon hedefiyle Glasgow Financial Alliance for Net-Zero (GFANZ) girişimine katıldı.
Bundan kısa süre önce de benzer amaçlarla Net Zero Banking Alliance (NZBA) kurulmuştu.
Ancak tüm bu taahhütler gönüllüydü. Sonraki yıllarda yaşanan jeopolitik çalkantılar, bankaların odağını kaybetmesine yol açtı. ABD Başkanı Trump’ın yeniden seçilmesinin ardından Kuzey Amerika’daki en büyük altı banka NZBA’dan çekildi.
Fajans-Turner, durumu şöyle özetliyor:
“Ancak hızlı ve bağlayıcı hükümet düzenlemeleri ile denetim olmadan, bankalar yön değiştirmez. Aksi takdirde, ‘iklim kaosuna yatırım’, bankaların baskın stratejisi olmaya devam edecek ve hem ekonomimizi hem gezegenimizi felakete sürükleyecek.”
Barclays’in rapora cevabı ise şöyle oldu:
“Barclays, tüketicilerin ve işletmelerin enerji ihtiyaçlarını karşılamak için finansman sağlarken, temiz enerjinin ölçeklendirilmesini de finanse ediyor. Geçen yıl, 2023’e kıyasla yaklaşık 86 milyar euro daha fazla Sürdürülebilir ve Geçiş Finansmanı harekete geçirdik ve 2027’ye kadar iklim teknolojisi girişimlerine 586 milyon euro yatırım yapmaya devam ediyoruz. Bu adımlar, müşterilerimizin dönüşümüne destek amacıyla yapılıyor.”