Dünya Meteoroloji Örgütü’nün (WMO) raporu alarm veriyor. Uzmanlar ise 'Gezegenimizin en hayati sistemi olan su döngüsü kontrolden çıkıyor,' uyarısını yapıyor.
REKLAM
Dünya Meteoroloji Örgütü’nün (WMO) yeni raporuna göre, gezegenin su döngüsü giderek daha dengesiz hale geliyor; yıkıcı sellerle kuraklıklar arasında sert dalgalanmalar yaşanıyor.
Raporda, 2024’te küçülen buzullar, dengesiz nehir havzaları, uzun kuraklıklar ve şiddetli taşkınların, iklim değişikliğinin su kaynaklarını öngörülemez hâle getirdiğinin kanıtı olduğu vurgulandı.
WMO Genel Sekreteri Celeste Saulo, “Su, toplumlarımızı ayakta tutar, ekonomilerimizi besler ve ekosistemlerimizi ayakta tutar. Ancak su kaynakları üzerindeki baskı artarken, aşırı suyla bağlantılı tehlikeler yaşam ve geçim kaynakları üzerinde giderek daha fazla etkili oluyor,” dedi.
Dengesizleşen su döngüsü
Rapordan öne çıkan bulgular şöyle:
Dünyadaki tüm buzul bölgeleri, üçüncü yıl üst üste buz kaybı bildirdi. 2024’te küresel buzullar 450 gigaton buz kaybetti. Bu, 7 kilometre yüksekliğinde, 7 kilometre genişliğinde ve 7 kilometre derinliğinde dev bir buz bloğuna ya da 180 milyon olimpik havuzu dolduracak suya eşdeğer.
Bu erime, küresel deniz seviyesini bir yılda yaklaşık 1,2 milimetre yükseltti; bu da kıyı bölgelerinde yaşayan yüz milyonlarca kişi için taşkın riskini artırıyor.
Küçük buzul bölgelerinde “zirve su” (peak water) noktasına ulaşılıyor; bu noktadan sonra erime suları azalıyor çünkü buzulun kendisi küçülüyor.
Dengesiz nehirler ve aşırı olaylar
- Dünya nehir havzalarının üçte ikisi olağandışı koşullar yaşadı. Amazon ve Afrika’nın bazı bölgeleri şiddetli kuraklıkla boğuşurken, Afrika’nın tropikal kuşağı, Asya ve Orta Avrupa’da normalin üzerinde yağış görüldü.
- Nehirlerin yaklaşık yüzde 60’ı ya çok fazla ya da çok az su taşıyor. 2024, su dengesizliğinin üst üste altıncı yılı oldu.
- Afrika’nın tropikal bölgelerinde aşırı yağışlar 2500 kişinin ölümüne, 4 milyon kişinin yerinden olmasına yol açtı. Avrupa, 2013’ten beri en kapsamlı taşkınları yaşadı; nehir ağlarının üçte biri yüksek taşkın eşiklerini aştı.
- Asya ve Pasifik’te rekor yağışlar ve tropikal siklonlar binden fazla kişinin ölümüne neden oldu. Brezilya’da güneyde yıkıcı seller 183 kişiyi öldürürken, Amazon’daki kuraklık ülkenin yüzde 59’unu etkiledi.
Milyarlarca insan risk altında
WaterAid’den Patience Mukuyu’ya göre rapor, yıllardır felaketlerde 'ön saflarda' yaşayan toplulukların zaten bildiğini doğruluyor: “Gezegenimizin en hayati sistemi olan su döngüsü kontrolden çıkıyor.”
Mukuyu, iklim krizinin 'tek bir net sinyal' verdiğini söylüyor: Ya çok az su var ya da çok fazla. Bu durum, gıda, enerji, sağlık ve insan güvenliğini tehdit ediyor; milyarlarca dolara ve sayısız cana mal oluyor.
Birleşmiş Milletler Su Örgütü’ne (UN Water) göre, dünyada yaklaşık 3,6 milyar insan her ay en az bir kez yeterli suya erişemiyor; bu sayının 2050’ye kadar 5 milyarı aşacağı tahmin ediliyor.
WMO, su kaynaklarının izlenmesi ve veri paylaşımının, bilim temelli bilgilerle desteklenmesinin hayati olduğunu vurguluyor. Saulo, “Veri olmadan, adeta kör uçuş yapıyoruz,” dedi.