İran'ın Altın Palmiye ödüllü yönetmeni Cafer Panahi, Cannes zaferinin ardından ülkesine dönerken, Fransa Dışişleri Bakanlığı'nın filmi övmesi üzerine Fransız Maslahatgüzar bakanlığa çağrıldı.
REKLAM
İran, Fransa Dışişleri Bakanı'nın Cannes'de ödül kazanan İran filmini "İran rejiminin baskısına karşı bir direniş jesti" olarak nitelendirmesinin ardından protesto amacıyla Fransa temsilcisini bakanlığa çağırdı.
Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Noel Barrot, Cannes Film Festivali'nde prestijli Altın Palmiye ödülünü kazanmasının ardından It Was Just An Accident filmine övgüler düzmüştü.
Ünlü muhalif İranlı yönetmen Jafar Panahi 'nin filmi, Vahid adında bir adamın hapishanede işkence gördükten sonra kendisini kaçırdığından şüphelendiği kişiyi kaçırmasını konu alıyor. Kuşkularını gidermek için, minibüsünde kilitli tuttuğu adamı teşhis için diğer eski mahkûmlara götürerek şüphesini doğrulamaya karar veriyor.
İran'daki seyahat yasağı nedeniyle 15 yıl sonra ilk kez Cannes'a gelen Panahi, filmin hikayesi için kendi hapis deneyimlerinin yanı sıra çevresindeki tutukluların hikayelerinden de esinlendi.
Devlet haber ajansı IRNA'nın haberine göre, İran Dışişleri Bakanlığı, Fransız bakanın "müdahaleci, sorumsuz ve kışkırtıcı iddiaları" nedeniyle diplomatın çağrıldığını açıkladı.
"Biz İranlılara ders vermeyi bırakın. Hiçbir ahlaki otoriteniz yok," diyen İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi, Fransa'nın İsrail'in Gazze'de devam eden savaşına yönelik yaklaşımına atıfta bulundu.
Geçtiğimiz hafta Fransa, Gazze'deki saldırıyı durdurmaması ve insani yardım üzerindeki kısıtlamaları kaldırmaması halinde İsrail'e karşı "somut eylem" tehdidinde bulundu. Ancak bu açıklama çoğunlukla boş tehditler olarak değerlendirildi.
Ödülün açıklanmasının hemen ardından İran devlet haber ajansı, ödülü daha sessiz bir şekilde kutlayacağını duyurarak, Abbas Kiarostami'nin 1997 yapımı Kirazın Tadı filminin ardından ülkenin film endüstrisinin ikinci Altın Palmiye ödülünü kazanmasından övgüyle söz etti.
İran'da film yapımcılarının halka açık çekim yapabilmeleri için hükümetten senaryo onayı almaları gerekiyor.
Panahi, istediği filmleri yapmasına izin vermeyeceklerini bildiği için bunu yapmayı reddetti ve It Was Just an Accident işbirliği yapılmadan çekildi.
İran devlet televizyonu filmi "yalan ve iftira" karışımı ve İran'da gerekli izinler alınmadan çekilmiş bir "yeraltı" filmi olarak nitelendirdi. Devlet televizyonu ayrıca, Panahi'yi ödül kabul konuşmasında Filistinlilerin içinde bulunduğu kötü durumdan bahsetmediği için de eleştirdi.
Ülkenin yargısının bir kolu olan Mizan haber ajansı, ödülü 'Siyasi Cannes Film Festivali'nin bir parçası olarak haberleştirdi ve ödülün Panahi'ye siyasi eğilimleri nedeniyle verildiğini öne sürdü.
Ancak reform yanlısı medya kuruluşları ve aktivistler Panahi'nin zaferini memnuniyetle karşıladı.
Kendisi de daha önce Tahran'ın kötü şöhretli Evin Cezaevi'nde tutuklu bulunan Nobel Barış Ödülü sahibi Narges Mohammadi, "Bu zafer tesadüf değil, insani değerleri ve insan haklarını keşfetmeye yönelik yorulmak bilmez bir adanmışlığın sonucu," dedi.
Panahi, 2009 yılında hükümet karşıtı protestolarda öldürülen bir öğrencinin cenazesine katıldığı için İran dışına çıkması yasaklanmış, bu karar daha sonra 20 yıla uzatılmıştı. Ancak ev hapsindeyken bile Panahi, birçoğu yüzyılın en çok övgü alan yapımlar arasında yer alan filmler yapmaya devam etti.
2011 yapımı This Is Not a Film'i oturma odasında bir iPhone ile çekti. Taxi (2015) neredeyse tamamı bir arabanın içinde gizlice çekildi ve o yıl Berlinale'de Altın Ayı ödülünü kazandı.
Panahi, 2022'de diğer iki İranlı film yapımcısının tutuklanmasıyla ilgili bilgi almak için Tahran savcılığına gittiğinde tutuklandı. Daha sonra, 2011 yılında hükümete karşı propaganda yapmak suçlamasıyla aldığı ve hiç uygulanmamış olan bir cezanın altı yılını çekmesi gerektiğine hükmedildi.
2023 yılının başlarında Panahi açlık grevine başladı ve Evin Cezaevi'nden serbest bırakıldı.
Panahi, ek hapis cezası riskine rağmen başka bir ülkeye sığınma talebinde bulunmayacağını belirterek, "Bu kadar basit. Burada yaşayamam," dedi.
Geçen hafta Cannes'da yaptığı konuşmada, "Yeni bir ülkeye, yeni bir kültüre uyum sağlama kabiliyetim yok. Bazı insanlar bu yeteneğe, bu güce sahip. Benim yok," ifadelerini kullandı.
Pazartesi günü Panahi, başkent Tahran'daki havaalanına alkışlar arasında indi.
Panahi havaalanından geçerken bir kişinin "kadın, yaşam, özgürlük" diye bağırdığı duyuldu: bu ifade, 2022 yılında 22 yaşındaki Mahsa Amini'nin gözaltında hayatını kaybetmesinin ardından İran'da patlak veren protestoların sloganı haline gelmişti.
Cannes'da yaptığı kabul konuşmasında Panahi, "Şu anda en önemli şey ülkemiz ve ülkemizin özgürlüğüdür," diyerek, İranlılara "güçlerini birleştirmeleri" çağrısında bulundu.
"Kimse bize ne tür kıyafetler giymemiz, ne yapmamız ya da yapmamamız gerektiğini söylemeye cüret etmemeli," diye ekledi.