Yeni bir araştırma, Pollock’un tarzını yetişkinlerin taklit etmesinin zor olduğunu, çocuklar içinse… çocuk oyuncağı olduğunu gösterdi.
‘Bunu bir çocuk da yapardı’ modern sanatın en banal eleştirisidir, ama Jackson Pollock söz konusu olduğunda, kuşkucular aslında haklı.
Soyut dışavurumculuk akımının ABD’li sanatçısı, yerde serili tuvale renkleri damlatıp saçarak ve fırlatarak çalışan damlatma resminin ustasıydı.
Yeni bir çalışma, Pollock’un üslubunun yetişkinler için taklit edilmesinin zor olduğunu; oysa çocuklar için bunun… çocuk oyuncağı olduğunu ortaya koydu.
Bir tablonun bir çocuk mu yoksa bir yetişkin mi tarafından yapıldığını anlayabilir misiniz?
Sanatçı söz konusu olduğunda, bir eserin çocuklar mı yoksa yetişkinler mi tarafından yaratıldığını güvenilir biçimde söyleyebilir miyiz? Yeni bir Frontiers in Physics çalışmasının arkasındaki araştırmacılar, işte bu soruyu sınamak istedi.
Şüpheciler Pollock’un tablolarında yeteneksiz bir düzensizlik görürken, sanatçının asıl motivasyonu, resim yaparken bedeninin kontrollü mekaniğini ve hareketlerini tuvale yansıtmaktı.
Fizikçi ve sanatçı Richard Taylor ile ekibi, 4 ila 6 yaşında 18 çocuğa ve 18 ila 25 yaşında 34 yetişkine, yere serilmiş kağıtların üzerine sulandırılmış boyayı sıçratarak Pollock’tan esinlenen kendi eserlerini yapmalarını isteyerek bu fikri irdeledi.
Araştırma ekibinin ‘dökme resimler’ adını verdiği bu çalışmalar, ardından titiz bir matematiksel analize tabi tutuldu.
Bilim insanları, resimlerin fraktallarını (ağaçlar, bulutlar ve dağlarda olduğu gibi farklı ölçeklerde tekrarlayan desenler) ve boya kümeleri arasındaki boşluklardaki değişkenliğe odaklanan lakünerliği inceledi.
Buna dayanarak, tablolar desenlerinin ve boş alanlarının karmaşıklığına göre puanlandı.
Sonuçlar, yetişkinlerin tablolarında daha yüksek desen yoğunlukları ve daha geniş boya yörüngeleri olduğunu; çizgilerin pek çok yöne fırlayıp gittiğini gösterdi.
Çocukların tabloları ise daha küçük, ince ölçekli desenler ve boya kümeleri arasında daha fazla boşlukla karakterize edildi. Yetişkinlere kıyasla beden hareketlerindeki farklılıkları yansıtan, daha basit, tek boyutlu ve yönünü daha seyrek değiştiren yörüngeler sergilediler.
Çocukların eserleri Pollock’un tablolarına daha çok benziyordu
Araştırmacılar, küçük yaş grubunun tablolarının soyut dışavurumculuk ekolünün eserleriyle daha fazla benzerlik taşıdığını buldu.
“Dikkat çekici biçimde, bulgularımız çocukların tablolarının, yetişkinlerin yaptıklarından daha çok Pollock tablolarına benzediğini gösteriyor,” dedi Taylor.
Çalışma, bir sanatçının biyomekanik dengesindeki değişimlerin, çocukların bu eserleri daha isabetli biçimde kopyalayabilmelerinin nedeni olabileceğini öne sürüyor.
Pollock’un dengesi, doğumda yaşadığı bir olay nedeniyle bozulmuştu; kendi göbek bağı tarafından neredeyse boğuluyordu.
Bu durum, resim yaparken beden hareketlerini muhtemelen daha basit ve daha çocuksu hale getirmişti.
“Claude Monet’nin kataraktı, Vincent van Gogh’un psikolojik zorlukları ve Willem de Kooning’in Alzheimer hastalığıyla birlikte, Pollock’un sınırlı biyomekanik dengesine dair sanat tarihi tartışmaları, gündelik yaşamımızın bazı yönlerinde güçlükler yaratan koşulların sanatta muhteşem başarılara yol açabileceğini hatırlatıyor,” dedi Taylor.
Çocuksu dökme resimler görsel olarak daha hoş
Çalışmanın yazarları, yetişkin gönüllülerin eserlerinin izleyiciler tarafından nasıl algılandığını da inceledi.
İzleyicilere tabloların karmaşıklığı, görsel çekiciliği ve hoşluğu hakkında ne düşündükleri soruldu. Sonuçlar, daha fazla boşluk ve daha az karmaşık fraktal desenler içeren tabloların daha hoş algılandığını gösterdi.
Çocukların tabloları, analiz edilmemiş olsalar da, aynı özelliklere sahip.
Araştırmacılara göre, hoşluk tanıdıklıkla ilişkili olabilir.
“Önceki araştırmalarımız, doğal manzaralarda fraktallere milyonlarca yıl maruz kalma sayesinde görsel sistemlerimizin fraktalların görsel dilinde ‘akıcı’ hale geldiğini gösteriyor,” diye açıkladı Taylor.
“Bu görsel bilgiyi işleme yetisi estetik bir tepkiyi tetikliyor. İlginçtir ki bu, çocukların dökme resimlerinin yetişkinlerininkinden daha çekici olduğu anlamına geliyor.”