İngiltere'de arkeologlar, insanlığın ateşi kontrol etme becerisinin sanılandan yaklaşık 350 bin yıl daha eski olabileceğini gösteren yeni kanıtlar ortaya çıkardı.
Uzun süredir merak edilen 'Ateş yakmayı ilk ne zaman öğrendik?' sorusunun cevabına hiç olmadığı kadar yaklaşmış olabiliriz.
İngiltere’de arkeologlar, ülkenin doğusunda yaklaşık 400 bin yıl önce erken insanların kasıtlı olarak ateş yaktığını gösteren bulguları gün yüzüne çıkardı.
Suffolk’taki Barnham’daki Taş Devri alanındaki keşif, erken dönem ateş yapma bilgimize dair anlayışımızda büyük bir değişimi temsil ediyor. Nature dergisinde yayınlanan bulgular, bilinen en eski tarihli kanıtı yaklaşık 350 bin yıl geriye çekiyor. Bugüne dek kasıtlı ateş yakmanın en eski örneği, yaklaşık 50 bin yıl önceye tarihlenen kuzey Fransa’daki bir Neandertal alanından biliniyordu.
British Museum Paleolitik koleksiyonları küratörü Nick Ashton, “Bu, 40 yıllık kariyerimin en heyecan verici keşfi,” dedi.
Atalarımız alevleri nasıl kontrol ediyordu?
British Museum liderliğindeki ekip, kazı alanında ısıyla hasar görmüş çakmaktaşı el baltaları, yanmış toprak bir alan ve küçük demir pirit parçaları buldu — bunların hepsi tekrar tekrar kullanılan bir kamp ateşine veya ocak yerine işaret ediyor.
Demir pirit (kandıran altın), çakmaktaşıyla vurulduğunda kıvılcım çıkarır. Barnham’da iki parça bulundu ve arkeologlar, bölgenin jeolojisinde neredeyse hiç görülmeyen bu taşın buraya bilinçli olarak ateş yakmak için getirildiğini düşünüyor.
Bu keşif neden önemli?
Bilim insanları, istendiği zaman ateş yakabilme becerisinin insan evriminde bir dönüm noktası olduğunu söylüyor. Ateş, erken insanların soğuk iklimlerde hayatta kalmasına ve yırtıcılardan korunmasına yardımcı oldu; fakat aynı zamanda yiyecekleri pişirmelerini sağladı — bu da daha fazla enerji ve besin açığa çıkardı.
Pişirme işlemi köklerdeki toksinleri parçalar, etteki patojenleri öldürür; sindirimi kolaylaştırarak daha büyük beyinleri besleyecek kaloriyi açığa çıkarır. Ateş, sosyal yaşamı da dönüştürdü. Kamp ateşleri insanların ilişki kurduğu, hikâye anlattığı ve dil geliştirdiği merkezler haline geldi.
Bu insanlar kimdi?
Doğa Tarihi Müzesi'nden insan evrimi uzmanı Chris Stringer, Britanya ve İspanya’daki fosillerin Barnham’ın sakinlerinin erken Neandertaller olduğunu gösterdiğini söylüyor. Bu insanların kafatası özellikleri ve DNA’ları, bilişsel ve teknolojik açıdan giderek daha yetkin olduklarına işaret ediyor.
Bu topluluklar, aynı dönemde Doğu Afrika’da ortaya çıkmaya başlayan Homo sapiens ile eşzamanlı olarak yaşıyordu.