NATO müttefikleri şu anda, bazı ülkelerin mevcut GSYH'nin yüzde 2'si eşiğine ulaşamamasına rağmen, savunma harcamaları hedefinin yukarı doğru revize edilmesini müzakere ediyor.
REKLAM
NATO Genel Sekreteri Mark Rutte Çarşamba günü yaptığı açıklamada, Kanada ve Avrupalı müttefiklerinin savunma harcamalarının 2024 yılında bir önceki yıla göre yüzde 20 arttığını, ancak olası bir Rus saldırısını caydırmak için 2030 sonuna kadar "önemli seviyede" daha fazla paraya ihtiyaç olduğunu söyledi.
Gazetecilere açıklama yapan Rutte, "2024 yılında Avrupa ve Kanada'daki NATO müttefikleri savunmaya 485 milyar dolar (17,5 trilyon TL) yatırım yaparak 2023 yılına kıyasla yaklaşık yüzde 20'lik bir artış sağladılar," diye konuştu.
Mark Rutte, "Müttefiklerin üçte ikisi gayrisafi yurt içi hasılasının (GSYİH) en az yüzde 2'sini savunmaya harcıyor. 2025 yılında daha da fazla üye ülkenin bu hedefi tutturmasını ve çoğu durumda da aşmasını bekliyorum," dedi.
2014 NATO zirvesinde, tüm NATO üyeleri 2025 yılına kadar GSYİH'lerinin en az yüzde 2'sini savunmaya harcamayı kabul etti.
2023 yılına kadar sadece 11 ülke yüzde 2 hedefine ulaşabildi. 2023 rakamlarına göre, Polonya GSYİH'sinin yüzde 3,49'unu savunmaya harcadı. ABD ise yüzde 3,49 ile ikinci sırada yer alırken, Slovakya yüzde 2,03 oranıyla 11. ülke oldu.
NATO'nun 2023 verilerine göre, Türkiye 15 milyar dolar (541 milyar TL) düzeyindeki harcamasıyla GSYİH'nın yüzde 1,31'ni savunmaya ayırıyor.
ABD'nin ise yaklaşık 860 milyar dolarlık bütçe ise ülke GSYİH'nın yüzde 3.49'unu savunmaya ayırmış durumda.
Donald Trump'ın yeni yönetiminin göreve başlamasından bu yana ilk toplantılarını Perşembe günü Brüksel'de yapacak olan 32 üyeli örgütün savunma bakanlarının gündeminde Ukrayna'ya destek ve savunma harcamaları yer alıyor.
NATO liderlerinin Haziran sonunda yapılacak zirvede yeni askeri kabiliyet hedeflerinin de belirleneceği yeni bir harcama hedefi üzerinde anlaşmaları bekleniyor.
Rutte, yaptığı açıklamada bu yeni kabiliyetlerin "özellikle Avrupa ve Kanada'daki birçok müttefikin önemli ölçüde daha fazla yatırım yapmasını" gerektireceğini vurguladı.
Trump, NATO'nun harcama hedefinin yüzde 5'e çıkarılması çağrısında bulundu ki bu eşiği şu anda hiçbir müttefik karşılamıyor.
Ayrıca müttefiklerinin yeterince ödeme yapmamasının, Rusya'yı "istediği her şeyi yapmaya" teşvik edeceğini söyledi. İngiltere'nin yüzde 3'ü hedeflediği sinyalini verirken Rutte, geçmişte müttefiklerden yüzde 4 istenebileceğini söylemişti.
2014'te belirlenen mevcut yüzde 2'i hedef için kabiliyet açıklarının "çok büyük" olduğunu savunan Rutte, "Eğer yüzde 2'ye sadık kalırsak, dört ya da beş yıl içinde kendimizi savunamayız," diye konuştu.
Nihai rakamın "yüzde 3'ün oldukça üzerinde olacağını" da sözlerine ekledi.
ABD'nin desteğini çekmesi halinde Rusya'nın 2030'a gelmeden Avrupalı NATO müttefiklerine karşı geniş çaplı bir savaş başlatabileceğini ortaya koyan yeni bir Danimarka istihbarat raporuyla ilgili bir soru üzerine Rutte, Moskova'nın saldırması halinde "tepkinin yıkıcı olacağını" söyledi.
Rutte, "O [Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin] kaybedecektir. O yüzden bunu denemesin. O da bunu biliyor. Caydırıcılığımız ve savunmamız çok güçlü," dedi.
Ancak Rusya'nın Avrupalı müttefiklerinden "daha fazla harcadığını" ve daha fazla ürettiğini ve durumun 2030'a kadar farklı görünebileceğini de kabul etti.
NATO üyesi ülkelerin Ukrayna'ya destek vermeye devam etmesi, savunma harcamalarını ve askeri üretimlerini artırması bekleniyor.
Rutte, "Bu kararları bu yıl almamız gerekiyor," dedi.
AB'nin 27 ülkeden oluşan bloğunun liderleri şu anda harcamaların ve üretimin nasıl arttırılacağı konusuyla boğuşuyor ve önümüzdeki on yıl içinde kapatılması gereken mali açığın 500 milyar euro olduğu tahmin edilirken masada birden fazla seçenek bulunuyor.
Bu ayın başlarında yapılan gayrı resmi bir toplantıdan çıkan ve nakdin hızla serbest bırakılmasını sağlayacak ana seçenek, AB'nin mali kurallarını esneterek savunma harcamalarını ulusal harcamaların dışında tutması.
Bazı üye devletler de ortak projeleri finanse etmek üzere Eurobond ya da ortak borç olarak adlandırılan tahvillerin çıkarılması için bastırıyor.
Ancak AB'nin COVID'den etkilenen ekonomisine can suyu vermek için başlatılan bu tedbire, bilançoları daha sağlıklı olan bazı ülkeler şiddetle karşı çıkıyor.
AB'nin ihtiyaç duyduğu askeri yetenekleri ve bunların finansmanı için çeşitli seçenekleri detaylandıran savunmaya ilişkin hazırlanan "Beyaz Kitap" 19 Mart'ta yayınlanacak ve kararlar NATO toplantısından bir gün sonra yapılacak olan Haziran liderler zirvesinde alınacak.