TikTok, Instagram ve YouTube gibi platformların TV ve yazılı basın gibi geleneksel medya kuruluşlarını geride bırakmasıyla birlikte giderek daha fazla Avrupalı genç, birincil haber kaynağı olarak sosyal medyaya yöneliyor.
REKLAM
Artık resmileşti: sosyal medya, AB'deki gençler için televizyonu ve hem yazılı hem de dijital medyayı geride bırakarak, bir numaralı haber kaynağı haline geldi.
En son Avrupa Parlamentosu Gençlik Anketi'ne göre, 16-30 yaş arası Avrupalıların yüzde 42'si siyaset ve sosyal konularla ilgili haberlere erişmek için TikTok, Instagram ve YouTube gibi platformları kullanıyor. Bu değişim, haber tüketimine yönelik değişen tutumları yansıtıyor - hızlı tempolu, kolay erişilebilir bir modele doğru hızlanıyor - ve genç nesilleri artan bir dezenformasyon riskiyle karşı karşıya bırakıyor.
Katılımcılar ne kadar gençse, sosyal medyaya bağımlı olma olasılıkları da o kadar yüksek. Rapor, 16-18 yaş arasındaki gençlerin TikTok ve Instagram'a diğer tüm platformlardan daha fazla güvendiğini ortaya koydu. Bu arada, 25 ila 30 yaş arasındakiler TikTok'a (16-18 yaşındakilerin yüzde 51'ine kıyasla yüzde 29) ve Instagram'a (yüzde 52'ye kıyasla yüzde 41) önemli ölçüde daha az güveniyor. Bunun yerine, en genç gruba (yüzde 17) kıyasla aralarında iki kat daha popüler olan Facebook'u (yüzde 36) tercih ediyorlar. Bununla birlikte, 25-30 yaş arası katılımcılar, 16-18 yaş grubunun sırasıyla sadece yüzde 21 ve yüzde 13'üne kıyasla, haberlerini çevrimiçi basın platformlarından (yüzde 30) ve radyodan (yüzde 19) almaya hala daha meyilli.
Bu durum endişeleri de beraberinde getiriyor. 2024 Reuters Enstitüsü Dijital Haber Raporu adlı bir başka araştırma, TikTok'un bariz bir yanlış bilgi kaynağı olduğunu ve kullanıcıların yüzde 27'sinin aldatıcı içeriği tespit etmekte zorlandığını ortaya koydu. Bu arada, Instagram'ın ana şirketi Meta, kısa bir süre önce, Elon Musk'ın X'inin (eski adıyla Twitter) de gösterdiği gibi, genellikle güvenilmez olan topluluk notlarını uygulayarak doğruluk kontrol sistemini gevşetmeye karar verdi.
Kurumlar yerine yayınlara güvenmek
Avrupalılar risklerin ve ekranlarını saran tehlikelerin farkında. Ankete katılanların yüzde 76'sı geçtiğimiz hafta içinde sahte veya aldatıcı haberlerle karşılaştı; bunların yüzde 15'i "sık sık," yüzde 32'si ise "bazen" dezenformasyonla karşılaştı. Yine de bazı küçük haber kaynaklarına sadık kalmaya devam ediyorlar; Instagram en popüler olanı (yüzde 47'si tercih etti), onu TikTok ve YouTube izliyor. Facebook ve X genç nesiller arasında geride kalırken, WhatsApp genç kullanıcıların yüzde 16'sı için ana haber kaynağı oldu.
Sosyal medya haber döngüsü, geleneksel haber kaynaklarından ziyade influencer'lar ve alternatif medya tarafından yönlendiriliyor. Bu durum kullanıcıların gerçekleri doğrulamasını zorlaştırırken, ana akım gazeteciliğe olan inançlarını da azaltıyor. Raporda da vurgulandığı üzere, bu durum siyasi kurumlara olan güveni de azaltıyor: Ankete katılan gençlerin yüzde 21'i AB'ye karşı şüpheci olduklarını ifade ederken, yüzde 15'i bilgi eksikliği nedeniyle 2024 AB oylamasına katılmadıklarını itiraf etti.
Buna paralel olarak, sadece oy vermek ya da protestolara ve imza kampanyalarına katılmak yerine, aktivizm aracı olarak sosyal medya platformlarına giderek daha fazla güveniyorlar.
Siyaset söz konusu olduğunda, sahte haberler ve değiştirilmiş içerikler (Yapay Zeka kullanılarak oluşturulan görüntüler ve videolar dahil) kamuoyunu etkilemek için seçimleri manipüle etme ve toplumu kutuplaştırma noktasına kadar kullanıldı. 2016 yılında uydurulan bir açıklamada Papa Francis'in ilk başkanlık kampanyası sırasında Donald Trump'ı alenen desteklediğini iddia edilmiş, 2018'de benzer bir "haberde" de Shakira'nın dünya turu sırasında İsrail'i boykot ettiği öne sürülmüştü.
Ancak sorun aynı zamanda psikolojik. Genellikle endişe verici ve sansasyonel olan yanlış bilgilere sürekli maruz kalmak kaygı, kafa karışıklığı ve geleneksel medyaya güvensizliği artırabilir. Bu durum birçok genç sosyal medya kullanıcısını bunaltıyor, onları haberlerden tamamen uzak durmaya itiyor ve cehaleti besliyor.