Avrupa Konseyi Genel Sekreteri ve eski İsviçre Cumhurbaşkanı Alain Berset, Euronews'e verdiği özel demeçte, Avrupa bir kırılma noktasına gelmeden önce yeni bir demokratik pakt oluşturulması gerektiğini söylüyor.
REKLAM
Romanya'nın yeni bir cumhurbaşkanı var. Ve Avrupa bir an için nefesini tuttu.
Bu asla sadece bir seçimle ilgili değildi. Ukrayna'ya askeri yardım, komşu ülkelerin toprak bütünlüğü ve güvenlik ve savunma konularında Washington'a doğru potansiyel bir stratejik ve ideolojik eksen kayması söz konusuydu.
Nicușor Dan'ın zaferi geçici bir rahatlama sağlayabilir. Ancak kıtamızdaki derin kırılmaları ya da geleceği yeniden şekillendiren güçlü akımları ortadan kaldırmaz.
Geçtiğimiz cuma günü, Tiran'da düzenlenen Avrupa Siyasi Topluluğu Zirvesi'nde 40'tan fazla Avrupalı devlet ve hükümet başkanıyla bir araya geldim. Güvenlik, istikrar ve demokratik dayanıklılık gündemin en üst sıralarında yer alıyordu.
Avrupa'nın güvenlik mimarisi ve bununla birlikte artık görmezden gelemeyeceğimiz güvenlik açıkları gözle görülür seviyede.
Avrupa'nın değerlerini savunmak
Avrupa'nın güvenliği değerlerinden ayrılamaz.
Avrupa Konseyi, 46 üye ülkesiyle, gerçek ve kalıcı güvenliğin demokrasi, insan hakları ve hukukun üstünlüğüne bağlı olduğu inancıyla kuruldu. Günümüzde bu, terörizm, göç ve siber suçlar gibi konularla mücadele etmek anlamına geliyor.
"Sert" ve "yumuşak" güvenlik arasındaki geleneksel ayrımın modası geçti.
Avrupa artık demokratik güvenlik için, değerleri savunmamızı merkezine koyan bir strateji tanımlamalı. Çünkü 80 yılı aşkın bir süredir Avrupa'da barışı mümkün kılan değerler saldırı altında.
Avrupa Birliği askeri savunma için 800 milyar euro (yaklaşık 35 trilyon TL) ayırmakta haklı. Demokratik güvenlik tüm kıtada aynı netlik, aciliyet ve kararlılığı gerektiriyor.
Tüm tehditler Avrupa'nın sınırları dışından gelmiyor.
En sinsi tehditlerden biri de siyasi ortamın parçalanması. Geleneksel partiler zemin kaybediyor. Siyasi referans noktaları değişiyor - genellikle de aşırı uçların lehine. Yıkıcı güçler boşluğu doldurmak için acele ediyor.
Günümüz siyaseti her şeyden önce anti bir pozisyon alıyor.
Avrupa karşıtı. Göçmenlik karşıtı. Elit karşıtı. Uyanış karşıtı. Sistem karşıtı.
Demokratik tartışmalar, sözde "kültür savaşları" tarafından giderek daha fazla boğuluyor.
Her zaman kolay hedefler var. İngiltere'de Muhafazakar Parti Başkanı Kemi Badenoch, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin silah haline getirildiğini vurgulayarak, [AİHS'i] ulusal kimliği ve sınır güvenliğini zayıflatmakla suçladı.
ABD'de ise Başkan Yardımcısı JD Vance, Münih'te yaptığı konuşmayı ikiye katlayarak ifade özgürlüğüne getirilen kısıtlamaları Batı medeniyetine yönelik doğrudan bir tehdit olarak nitelendirdi.
Risk, demokrasinin araçlarını - yasaları, kurumları ve özgürlükleri - hakları kısıtlamak, muhalefeti bastırmak ve güvenliğin her şeyden önce gelmesi gerektiği yanılsamasını yaratmak için kullanmak demek.
Güvenlik için demokrasi ticareti
Avrupa genelinde yabancı etki yasaları çıkarılıyor. Amaçları meşru olabilir. Ancak açıkça ifade ettiğim üzere, bu tedbirler eleştirileri bastırmak ya da sivil alanı daraltmak için kullanılmamalı.
Bu yasalar özellikle yargı tarafından çifte standart uygulanmaksızın incelenmeli. Gürcistan ya da Macaristan'da kabul edilemez olarak değerlendirilen bir husus Almanya ya da Romanya'da da aynı ölçütlere göre değerlendirilmeli.
Çünkü gerçek ya da algılanan çifte standartlar halkın güvenini sarsar ve en azından Küresel Güney'in gözünde Avrupa'nın güvenilirliğine zarar verir.
Bu münferit bir endişe değildir. Bosna Hersek'te yasal ve anayasal bir kriz Batı Balkanları istikrarsızlaştırma tehdidinde bulunuyor. Almanya'da aşırı sağcı Almanya için Alternatif'den (AfD) bir adayın geçtiğimiz günlerde Adolf Hitler'in komünist olduğunu iddia etmesi, yalanların demokratik hayatı zehirlemeye devam ettiğini sarsıcı bir şekilde hatırlattı.
Asıl tehlike de burada yatıyor: Farkında bile olmadan demokrasinin güvenliğini demokrasinin güvenliğiyle takas etmek.
Bu yeni paradigmada, özgürlükler onları korumak adına kısıtlanmakta, kurumların içi kinizm ya da tasarımla boşaltılmakta ve kurallar egemenlik ya da aciliyet bahanesiyle eğilip bükülüyor.
Avrupa için yeni bir demokratik pakt
Harekete geçmek için zaman hızla daralıyor. İşte bu nedenle 46 üye ülkenin tamamının desteklediği ve üç öncelik üzerine inşa edilen Avrupa için Yeni Demokratik Pakta ihtiyacımız var: Eğitim, koruma, yenilikçilik.
Eğitmek, doğru ile yanlış arasındaki farkı öğretmektir.
Genç Avrupalıların yüzde 76'sı geçtiğimiz hafta içinde dezenformasyonla karşılaştıklarını söylüyor. Yüzde 42'si birincil haber kaynağı olarak sosyal medyaya güveniyor.
Avrupa kamusal alanı algoritmalara teslim edemez. İfade özgürlüğü ile hakikat zorunluluğu, meşru eleştiri ile istikrarsızlaştırma arasında net sınırlar çizmek için Dezenformasyon ve Yabancı Etkiye ilişkin bir Avrupa Konseyi Sözleşmesinin yolunu açmalıyız.
Korumak, demokrasinin geri çekildiği her yerde onu güçlendirmektir.
Gazetecilere yönelik saldırılardan zayıflatılmış seçimlere ve siyasallaşmış adalet sistemlerine kadar, uyarı işaretleri her yerde karşımıza çıkmaktadır.
Demokratik Dayanıklılık Fonu, demokrasinin sallantıda olduğu her yerde hızlı destek sağlayarak onarım yerine önlem almamıza imkan tanıyacak.
Yenilik yapmak, kurumlarımızı hızlı hareket eden, sınır ötesi, hibrit tehditlere adapte etmek.
Hiçbir kuruluş bununla tek başına yüzleşemez. Avrupa Konseyi ve Avrupa Siyasi Topluluğu aynı kıtayı paylaşıyor ve aynı hedefe sahip.
Biri yasal standartlar, kurumsal deneyim ve teknik uzmanlık; diğeri ise siyasi ivme getiriyor. Birlikte demokratik güvenliği bir Avrupa önceliği haline getirebilirler.
Avrupa'nın demokratik güvenliğini inşa etmek kolay olmayabilir. Ancak Avrupa daha önce de zorlukları fırsata dönüştürdü.
Nisan 1945'te Buchenwald'dan kurtulanlar derme çatma tabelalara iki basit kelime karaladılar: "Bir daha asla." Bu sözler savaş sonrası bütün bir kıtanın toplanma çağrısı haline geldi. Bu ahlaki pakttan yeni bir Avrupa ve onunla birlikte Avrupa Konseyi ortaya çıktı.
80 yıl sonra, eğer Avrupa "Bir daha asla"yı tekrar yaşamak istemiyorsa, yeni bir pakt etrafında birleşmeli ve demokratik güvenliği ilk savunma hattı haline getirmelidir.
Alain Berset Avrupa Konseyi Genel Sekreteri ve eski İsviçre Cumhurbaşkanı.