Cuma günü sağlanan ilerleme ancak Slovakya Başbakanı Robert Fico'nun vetosunu kaldırmayı kabul etmesiyle mümkün oldu.
REKLAM
Avrupa Birliği, Kremlin'i Ukrayna'da geçici bir ateşkese zorlamak amacıyla Rusya'ya karşı ülkenin enerji ve finans sektörlerini hedef alan yeni bir yaptırım turu uygulamayı kabul etti.
Cuma günü Brüksel'deki büyükelçiler tarafından onaylanan yaptırımlar, 22 Rus bankası, Rusya Doğrudan Yatırım Fonu ve iştirakleri ile şu anda kapalı olan ancak Moskova'nın gelecekte bir noktada yeniden başlatmayı amaçladığı su altındaki Kuzey Akım boru hatlarının doğrudan ve dolaylı kullanımını yasaklıyor.
Diplomatik kaynaklara göre AB ayrıca Rus ham petrolüne uygulanan varil başına 60 dolarlık fiyat tavanını, ortalama piyasa fiyatından yüzde 15 daha düşük kalacak dinamik bir mekanizmaya dönüştürüyor. Yeni üst sınır varil başına 47.6 dolardan itibaren devreye girecek.
Bir önceki yönetim döneminde G7 düzeyinde üst sınırın başlıca savunucularından olan ABD, aşağı yönlü revizyonu desteklemedi.
Ayrıca, Moskova'nın ham petrol fiyat sınırını aşmak için kullandığı yaşlı tankerler olan "gölge filoya" ait 105 geminin daha AB limanlarına ve AB hizmetlerine erişimi engelleniyor. Böylece "gölge filo" kara listesi 400'ün üzerinde gemiye ulaşmış oldu.
Anlaşma, Şubat 2022'den bu yana 18. yaptırım paketini temsil ediyor.
Siyasi atılım ancak Slovakya'nın yumuşaması ve şimdiye kadar yeni yaptırımların onaylanmasını engelleyen vetosunu kaldırmasıyla mümkün oldu.
Slovakya'nın muhalefeti tamamen farklı bir konuyla ilgiliydi: 2027 yılı sonuna kadar tüm Rus fosil yakıtlarının aşamalı olarak kullanımdan kaldırılması önerisi.
Avrupa Komisyonu Mayıs ayında yol haritasını açıkladı ve Haziran ayında da kısa ve uzun vadeli gaz sözleşmelerinin kademeli olarak yasaklanmasına dayanan taslak mevzuatı sundu.
Denize kıyısı olmayan bir ülke olarak Slovakya, tüketiciler için fiyatları arttıracağı, rekabet gücünü zayıflatacağı ve enerji güvenliğini tehlikeye atacağı uyarısında bulunarak planı şiddetle protesto etti.
Gazın aşamalı olarak kesilmesi nitelikli çoğunluğa tabi olduğundan, Bratislava Brüksel'den taviz koparmak için oy birliği gerektiren yaptırımlara başvurdu.
Slovakya Başbakanı Robert Fico, geçtiğimiz ay düzenlenen AB zirvesinde bir dizi mali tazminat talebiyle çıtayı yükseltti.
Fico, ülkesinin 2034 yılına kadar sürecek olan uzun vadeli sözleşmesinin feshedilmesi nedeniyle Rusya'nın gaz tekeli Gazprom'dan 16 ila 20 milyar euro değerinde bir davayla karşı karşıya kalma riskiyle karşı karşıya olduğunu söyledi. Komisyon, gaz yasaklarının mahkemede "mücbir sebep" teşkil edeceğini ve hükümetler ile şirketleri zararlara karşı koruyacağını savunuyor.
Fico'nun tek başına mücadelesi
Yaşanan tıkanıklık Bratislava ve Brüksel arasındaki diyaloğu yoğunlaştırdı ve Slovakya'nın enerji karışımını Rusya'dan uzaklaştıracak, komşu ülkelerle bağlantıları güçlendirecek ve fiyat dalgalanmalarını azaltacak pratik çözümlere odaklanıldı.
Fico bu yaklaşımı "yapıcı" olarak değerlendirdi ancak vetonun daha erken kaldırılacağını düşünen diplomatları şaşırtacak şekilde geri adım atmadı. Almanya Şansölyesi Friderich Merz ve Polonya Başbakanı Donald Tusk çıkmazı kırmak için araya girdiler.
Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen de devreye girdi.
Bu haftanın başlarında von der Leyen Fico'ya, "hane halkı ve sanayi üzerindeki olumsuz etkileri telafi etmek" için devlet yardımı ve AB fonlarının olası kullanımı da dahil olmak üzere, aşamalı kesintinin uygulanmasına ilişkin güvenceler içeren üç sayfalık bir mektup gönderdi.
Von der Leyen ayrıca "acil durum molasını" tetikleyecek kriterleri netleştirme ve "aşırı fiyat artışları" durumunda gaz yasaklarının uygulanmasını geçici olarak askıya alma sözü verdi.
Mektupta Slovakya için özel olarak hazırlanmış bir mali zarftan bahsedilmiyor.
Von der Leyen mektubunda, "Rus enerji ithalatının AB çapında aşamalı olarak durdurulmasının Birlik genelinde kademeli ve iyi koordine edilmiş olmasını sağlamak üzere, başta Slovakya olmak üzere, konuyla en doğrudan ilgili üye ülkelerle yakın bir çalışma içerisindeyiz," dedi.
Gizli mektubun tamamını sosyal medya hesabından paylaşan Fico'ya göre von der Leyen'in teklifi koalisyon ortakları tarafından kesin bir dille reddedildi.
"Verdikleri yanıt, Komisyon'un Slovakya'ya verdiği garantilerin yetersiz olduğu yönünde - hatta bazıları bunları HİÇ olarak tanımlıyor," dedi.
Ardından da Gazprom ile yapılan sözleşme 2034'te sona erene kadar Rus gazı almaya devam etmek için aşamalı muafiyetten tamamen muaf tutulmayı talep etti.
Ancak birkaç gün sonra, artan baskılar karşısında Fico yumuşadı ve vetosunu kaldırmayı kabul etti.
Perşembe akşamı yaptığı açıklamada, "Bu noktada, 18. yaptırım paketini engellemeye devam etmek ters etki yaratacaktır," dedi. "Şimdilik tüm seçenekler tükendi ve engelleme pozisyonumuzda kalmamız çıkarlarımızı tehlikeye atacaktır."
Bununla birlikte Slovakya Başbakanı, aşamalı kesintiye karşı mücadelesini sürdüreceğine söz verdi.
"Rus gazı konusunda Avrupa Komisyonu ile verdiğimiz mücadelenin ikinci aşaması başlıyor. Onaylanmış net bir planımız var," dedi.
Yeni yaptırımlarla ilgili anlaşma, ABD Başkanı Donald Trump'ın Vladimir Putin'e karşı söylemini sertleştirdiği, Ukrayna'ya ölümcül yardım gönderme ve Rusya'ya "ağır gümrük vergileri" uygulama sözü verdiği ve Avrupa'da hemen memnuniyetle karşılanan büyük bir değişimin yaşandığı bir dönemde geldi.
Ancak Beyaz Saray şu ana kadar Rus petrolüne daha düşük bir fiyat sınırı getirilmesini onaylamayı reddederek diğer G7 müttefiklerini yalnız bıraktı. Brüksel için İngiltere'nin katılımı, deniz sigortacılığındaki hakim konumu nedeniyle temel bir unsur olarak görülüyor.