Uzmanlara göre Babiš, aşırı sağın AB ve NATO üyeliği için referandum çağrılarına rağmen, ülkenin Batı ittifakıyla bağlarını korumakta kararlı.
Çek milyarder iş insanı Andrej Babiš, partisinin genel seçimlerde oyların yüzde 35’ini almasının ardından Prag’da hükümet kurma hazırlığına başladı. Bu sonuç, hem Orta ve Doğu Avrupa hem de Avrupa Birliği genelinde önemli bir siyasi değişim olarak değerlendiriliyor.
Babiš’in partisi ANO, parlamentoda tek başına çoğunluğu sağlayamadı. Bu nedenle Yeşil Mutabakat karşıtı Motoristler Partisi ve göçmen karşıtı Özgürlük ve Doğrudan Demokrasi Partisi ile koalisyon görüşmeleri yürütmesi veya azınlık hükümeti kurması bekleniyor.
'Czexit yok ama AB’ye daha fazla eleştiri geliyor'
Uzmanlara göre Babiš, aşırı sağın AB ve NATO üyeliği için referandum çağrılarına rağmen, ülkenin Batı ittifakıyla bağlarını korumakta kararlı.
Siyaset bilimci Jiří Pehe, “Babiš açıkça AB ve NATO’dan çıkmak istemediğini söyledi. Czexit referandumunu da reddediyor. Bu da onu referandum isteyen aşırı sağla karşı karşıya getiriyor,” dedi.
Pehe’ye göre Babiš, AB ile ilişkilerde Macaristan Başbakanı Viktor Orbán veya Slovakya Başbakanı Robert Fico kadar çatışmacı değil. Babiš’in Batı Avrupa’da AB fonlarından yararlanan birçok şirketi bulunduğunu hatırlatan Pehe, “Evde AB karşıtı bir dil kullanabilir ama Brüksel’de Orbán kadar çatışma çıkarmaz,” dedi.
Alman Marshall Fonu’ndan Dániel Hegedűs de benzer görüşte: “Babiš ideolojik bir siyasetçi değil, iş insanı refleksleriyle hareket ediyor. Ülkesinin AB ve NATO üyeliğini sürdürmek istiyor. ABD Başkanı Donald Trump’a sempati duysa da aşırı sağcı bir bakış açısına sahip değil,” dedi.
Orbán-Babiš hattı Brüksel’i zorlayabilir
Macaristan Başbakanı Viktor Orbán, Babiš’in zaferini kutladı. İki liderin aynı Avrupa Parlamentosu grubunda (Avrupa Vatanseverleri - PfE) yer alması, Avrupa Konseyi’nde yeni bir Orta Avrupa ekseni oluşturabileceği yorumlarına yol açtı.
Hegedűs’e göre Babiš, özellikle Ukrayna’nın AB üyeliği ve 2035’te içten yanmalı motorlu araçların yasaklanması gibi konularda AB kararlarını yavaşlatabilir. Ancak Pehe, Babiš’in “Orbán kadar ileri gitmesini beklemediğini” söyledi.
Pehe ayrıca, Babiš’in Macaristan’a yönelik olası AB yaptırımlarını veto edebileceğini belirtti: “Eğer AB Konseyi’nde Macaristan’ın oy hakkının askıya alınması oylanırsa, Babiš bunu engeller.”
Ukrayna politikası: Eleştirel ama destekleyici
Uzmanlar, Babiš’in Rusya’ya yaptırımları desteklemeyi sürdüreceğini ve Ukrayna karşıtı bir çizgide olmadığını belirtiyor.
Pehe, “Ukrayna’ya yapılan yardımları eleştirirken aslında iç siyasete oynuyordu. Popülist bir söylemdi ama Rusya yanlısı değildi,” dedi.
Babiš’in, seçim kampanyasında Çek mühimmat desteği programını iptal etmekten söz ettiğini, ancak şimdi “değiştirilebilir” diyerek geri adım attığını da ekledi.
Hegedűs ise, “Bu program Çek savunma sanayisine büyük kazanç sağlıyor. Babiš gibi bir iş insanının bunu tamamen sona erdirmesi beklenmez,” değerlendirmesinde bulundu.
Yeşil Mutabakat hedefi yeniden tartışma konusu
Babiš hükümetinin AB’nin Yeşil Mutabakat politikalarını da hedef alması bekleniyor. Pehe, “Otomotiv sektörü Çek ekonomisinin %10’unu, ihracatın ise %25’ini oluşturuyor. Bu nedenle 2035’te içten yanmalı motorların yasaklanması halk arasında büyük bir endişe yaratıyor,” dedi.
Yine de Pehe, elektrikli araç üretiminin zaten Çek otomotiv sanayisinde arttığını ve bu dönüşümün “uzun vadede rekabet gücünü korumak için gerekli olduğunu” söyledi.