Çinli bilim insanları tarafından geliştirilen yeni yöntem, Ay’da kalıcı yaşam hedefi doğrultusunda önemli bir adım olarak değerlendiriliyor.
REKLAM
Bilim insanları Güneş ışığını kullanarak Ay toprağındaki suyun oksijen ve metana dönüştürülerek hem yaşam destek sistemlerinde hem de roket yakıtı olarak kullanılabileceğini ortaya koydu.
Çinli bilim insanları tarafından geliştirilen bu yöntem, Ay’da kalıcı yaşam hedefi doğrultusunda önemli bir adım olarak değerlendiriliyor.
Hong Kong Çin Üniversitesi’nden kimyager Lu Wang ve ekibi, Ay’daki regolit adı verilen toprağın güneş ışığıyla ısıtılması yoluyla içerisindeki suyun açığa çıkarıldığını, ardından bu suyun karbondioksitle tepkimeye sokularak oksijen ve metan üretilebildiğini açıkladı. Araştırmacılara göre bu süreç, altyapı kurulum maliyetlerini azaltıyor ve enerji verimliliğini artırıyor.
Taşıma maliyeti devasa
Araştırmacılar Dünya’dan Ay’a malzeme taşımanın aşırı maliyetli olduğu vurguluyor. Sadece 1 galon (yaklaşık 3.8 litre) suyun taşınmasının 83 bin dolara mal olacağı belirtiliyor. Üstelik bir astronotun günde 4 galon su tüketmesi gerekiyor.
Neyse ki Ay’da özellikle kutup bölgelerindeki sürekli gölgede kalan kraterlerde suyun bulunduğu biliniyor. Bu su, çarpan göktaşları ve güneş rüzgarı yoluyla Ay’a ulaşmış durumda. Çinli bilim insanlarının geliştirdiği yöntem, bu suyu çıkarıp metana dönüştürmeyi mümkün kılıyor.
Çalışmanın dikkat çeken yönü, Ay toprağında bulunan ve su içeren ilmenit minerallerinin, katalizör olarak kullanılabilmesi. Güneş ışığını odaklayarak toprağı yaklaşık 200 dereceye kadar ısıtan bilim insanları, açığa çıkan suyu karbondioksit ile birleştirip kimyasal tepkimeyle metan ve oksijen elde etmeyi başardı. Bu süreç, "fototermal kataliz" olarak adlandırılıyor.
Deneyler, Çin'in Chang'e 5 misyonuyla Dünya’ya getirilen Ay toprağını taklit eden bir simülasyon materyali üzerinde laboratuvar ortamında gerçekleştirildi.
NASA uzmanından temkinli yorum
NASA Kennedy Uzay Merkezi’nin "Swamp Works" adlı araştırma laboratuvarının kurucularından gezegen bilimci Philip Metzger ise yöntemin heyecan verici olduğunu ama bazı teknik zorluklar barındırdığını söyledi.
Space.com'a konuşan Metzger’a göre Ay toprağı çok iyi bir ısı yalıtkanı, bu nedenle toprağın tamamını ısıtmak zor olabilir. Ayrıca, karbondioksit miktarı da bir diğer sınırlayıcı unsur. Astronotların solunum yoluyla üreteceği karbondioksit miktarı, bu sürecin işlemesi için yetersiz kalabilir. Alternatif olarak karbondioksitin Dünya’dan taşınması gerekebilir, bu da yöntemin ekonomik avantajını ortadan kaldırabilir.
Metzger ayrıca, Dünya’dan bir kez taşındıktan sonra yeniden kullanılabilen özel katalizörlerin (örneğin nikel bazlı bileşikler) uzun vadede daha verimli olabileceğini belirtiyor.
Kalıcı Ay üssü için potansiyel
Tüm teknik zorluklara rağmen Çinli araştırma ekibinin yöntemi, Ay'daki yerel kaynakları kullanarak yaşamsal gereksinimlerin karşılanabileceğini gösteren önemli bir adım olarak değerlendiriliyor. Bir sonraki hedef, bu yöntemin Ay ortamında verimli şekilde uygulanabilirliğini kanıtlamak.
Metzger, “Bu sonuçlar oldukça ilgi çekici ve Ay toprağının fotokatalizör olarak başka alanlarda da kullanılabileceğine işaret ediyor. Yine de ekonomik rekabet gücü kanıtlanmalı,” diye konuştu.
Artemis fırsatı
NASA'nın 2027'de gerçekleştirmeyi planladığı Artemis III görevi ve onu takip edecek Artemis IV ve V görevleri, bu tür teknolojilerin Ay yüzeyinde denenmesi için kritik fırsatlar sunabilir.
Kalıcı bir Ay üssü kurmak için henüz zaman olsa da, bu tür projeler gelecekte Ay’da yaşamın mümkün olup olmayacağını gösterecek önemli testler olacak.