Spotify Wrapped neden bazen yanlış gibi geliyor? Bu şaşırtıcı renkli kartların arkasında ne var? Ve Spotify, dinleme yaşımızı nasıl hesaplıyor?
Her yılın sonuna yaklaşırken dijital dünyanın en popüler ritüellerinden biri interneti sallıyor: Spotify Wrapped.
2016’dan bu yana her aralık ayında yüz milyonlarca kullanıcıyı kendi müzik yolculuğuna göz atmaya yönelten Wrapped, artık sadece istatistiksel bir özet değil; sosyal medyada paylaşılan bir hatıra albümü, nostaljik bir zaman yolculuğu ve kimi zaman da kullanıcılara yanlış gibi hissettiren bir muamma.
Üstelik bu yıl Wrapped çok daha kapsamlı, çok daha tartışmalı ve yepyeni bir özellikle geldi: Dinleme yaşı. Kimisi yaşının genç çıkmasından memnunken, kimisi de yaşlı çıkmaktan şikayetçiydi.
Peki Spotify Wrapped neden bazen yanlış gibi geliyor? Bu şaşırtıcı renkli kartların arkasında ne var? Ve Spotify, dinleme yaşımızı nasıl hesaplıyor?
Wrapped neden ‘yanlış’ gibi hissediliyor?
Dijital etkinlik şirketi SeatPick CEO’su Gilad Zilberman, Wrapped kampanyasının kusursuz olmadığını, çünkü esasen bir pazarlama ürünü olduğunu hatırlatıyor.
The Tab dergisine konuşan Zilberman'e göre Spotify’ın algoritması yıl boyunca çaldığınız her şeyi kaydediyor, fakat onlara verdiği önem aynı değil. Zilberman, Wrapped’in bazen kullanıcıları şaşırtmasının 6 sebebini şöyle açıklıyor:
1. Yıl 15 Kasım’da bitiyor
Spotify Wrapped, sanılanın aksine tüm yılı kapsamıyor. Dinleme verileri 1 Ocak-15 Kasım arasından derleniyor. Kasım ve aralıkta takıntı hâline getirdiğiniz bir şarkının Wrapped’e girmemesinin nedeni bu.
2. Kısa şarkılar zirveye oynuyor
Bir dinlemenin sayılması için en az 30 saniye gerekiyor.
Bu durumda 1,5 dakikalık bir şarkıyı beş defa dinlemek, 8 dakikalık bir parçayı bir kez dinlemekten daha etkili. Wrapped bazen süreye değil, “kaç kez çaldığına” bakıyor.
3. Spotify’ın kendi çalma listeleri işi karıştırıyor
Discover Weekly, Release Radar ya da Daily Mix gibi otomatik listeleri dinliyorsanız, oradaki şarkılar da aktif tercihinizmiş gibi sayılıyor. Bu yüzden de sonuçlar geldiğinde “Bu sanatçıyı ben hiç seçmedim ki!” şaşkınlığı yaşanabiliyor.
4. Arka plan müzikleri her şeyi bozuyor
Arka planda müzik açıp çalışıyorsanız, akşam yemek yaparken buna uygun arka plan müzikleri çalıyorsa veya evde akıllı hoparlör sürekli bir şeyler açıyorsa Wrapped'in bunlarla dolması mümkün.
5. Spotify en ‘pazarlanabilir’ hikâyeyi seçiyor
Wrapped tamamen paylaşılmak üzerine kurulu. Bu nedenle Spotify’ın algoritması çoğu zaman en çarpıcı hikâyeyi, en viral olabilecek grafikleri seçiyor. Doğruluk ikinci planda kalabiliyor.
6. Obsesif dinleme etkisi
Bir sanatçıyı iki hafta boyunca aralıksız dinleyip sonra tamamen bıraksanız bile, o sanatçı top 5’e girebiliyor. Spotify yoğunluk kümelerini çok ciddiye alıyor.
2025'te baştan aşağı yenilendi
Spotify, 2024’te aldığı eleştirilerden sonra bu yıl Wrapped’i baştan aşağı yenilediğini söylüyor. Bu yılın yenilikleri arasında "en sevilen albümler", "dinlenen türler", "sanatçılar arası yarışma" ve "dinleme yaşı" gibi yeni kategoriler var.
Spotify, bu içeriği oluşturmak için tüm şirketi kapsayan yıllık bir üretim sürecine giriyor. Pazarlama başkan yardımcısı Marc Hazan’a göre Wrapped’i hazırlamak neredeyse bütün bir yılı alıyor; yüzlerce kişi bu projede çalışıyor.
'Dinleme yaşı' çılgınlığı nasıl hesaplandı?
Bu yılın kesinlikle en viral kısm “dinleme yaşı” oldu. Bazı kullanıcıların dinleme yaşı gerçek yaşından çok daha genç, bazılarınınki ise şaşırtıcı derecede yüksekti.
Spotify, bu özellik için psikoloji literatüründen bilinen “reminiscence bump” (anı tümseği) kavramını modelliyor.
Bu kavram, insanların 16-21 yaşları arasında dinledikleri müzikle daha güçlü duygusal bağ kurması üzerine kurulu.
Spotify kullanıcının yıl boyunca çaldığı tüm şarkıların çıkış yıllarını analiz etti. Bu şarkıların en yoğun şekilde dinlendiği beş yıllık bir dönem belirlendi. Spotify bu dönem sizin “müzikal gençlik yıllarınızmış” gibi varsaydı.
Örneğin bir kişi ağırlıklı olarak 1977-1982 arası müzik dinliyorsa, Spotify ona 63 gibi bir “dinleme yaşı” verebilir.
Bu yaş, gerçek yaşınızı değil, müzikal ruhunuzun hangi yıllarda takılı kaldığını ifade ediyor.
Bu özellik hem nostalji duygusu yaratıyor, hem de sosyal medyada konuşulabilir bir “sürpriz” üretmeyi amaçlıyor. Uzmanlar, insanların ekstrem sonuçları daha çok konuştuğunu ve bunun da Spotify için viral başarı yarattığını söylüyor.
Veriler nasıl toplanıyor?
Spotify’ın verileri sayarken birkaç önemli kuralı var.
İlk olarak bir şarkının sayılması için en az 30 saniye çalınması gerekiyor.
Çevrimdışı dinleme verileri cihaz sonradan internete bağlanırsa sayılıyor. Gizli Mod dinlemeleri süreye ekleniyor ama sıralamalara girmiyor.
En iyi şarkıların görünmesi için en az 30 farklı parçanın 30 saniyeden fazla dinlenmiş olması gerekiyor. Ama çoğu kişi zaten yıl içinde 30’dan fazla şarkıyı 30 saniyeden uzun süre dinlediği için bu şart otomatikman karşılanıyor.
En iyi sanatçılar kategorisi için de en az 5 sanatçıdan 30 saniyeden fazla dinlenmiş olmalı. Örneğin bir kişi yalnızca 1-2 sanatçıyı çılgınca dinlediyse ve diğer sanatçılara ait şarkıları hep 30 saniyeden kısa süre dinlediyse Spotify anlamlı bir liste çıkaramayabilir.
En iyi albümün ise en az yüzde 70’inin dinlenmesi şart.
Bu metodoloji sayesinde Wrapped büyük oranda otomasyonla işliyor, ancak Spotify, 2024’teki tepkilerden dolayı bu yıl yapay zeka kullanımını daha sınırlı tuttuğunu söylüyor.
2025’te yapay zekanın en çok görüldüğü yer, “Arşiv” bölümündeki metinleri oluşturan dil modeli oldu.
Eğlenceli bir ritüel mi, dijital gözetim mi?
Spotify Wrapped’ın yıllar içinde bir kültürel olaya dönüşmesinin önemli bir sebebi var: Kullanıcıya kendi verilerini bir nostalji kutusu şeklinde geri sunuyor. Bu, dijital izlerimizin normalleşmesinde büyük rol oynuyor.
AP'ye konuşan Northeastern Üniversitesi'nden pazarlama profesörü Yakov Bart, “Wrapped, sürekli devam eden veri toplama işini hediye paketine sarıyor. Gözetleniyormuş hissi yerine görülüyormuş hissi yaratıyor,” diyor.
Bu arada Apple Music Replay, YouTube Recap, TikTok yıl özetleri de dahil olmak üzere tüm platformlar aynı yolu izliyor: Veriyi eğlenceli birer ritüele dönüştürmek.