AB, 2025 yılında dijital pazar ve hizmet kurallarını çiğneyen Big Tech şirketlerine yönelik soruşturmaları artırdı.
AB, büyük teknoloji şirketlerine yönelik baskıyı artırıyor ve Big Tech’in gücünü dizginlemek ile tüketicileri korumak amacıyla yeni dijital yasaları devreye sokuyor.
Kullanıcı haklarını korumayı ve işletmeler için eşit rekabet koşulları yaratmayı hedefleyen dönüm noktası niteliğindeki düzenlemelerle (Yapay Zekâ Yasası - AI Act, Dijital Hizmetler Yasası - DSA ve Dijital Pazarlar Yasası - DMA dâhil), Avrupa Birliği teknoloji düzenlemelerinde küresel bir lider konumuna geldi.
Bu yıl, birlik Amazon, Apple, Google, Meta ve Microsoft gibi şirketlerin gücünü dizginlemek için bu kuralların uygulanmasını sıkılaştırdı.
Euronews Next, AB’nin Big Tech’e karşı attığı başlıca adımlardan bazılarını derledi.
1. Google’a yönelik rekabet soruşturması
Avrupa Komisyonu, 9 Aralık’ta Google’ın çevrimiçi içerikleri yapay zekâ (AI) modellerini eğitmek ve arama sonuç sayfalarında özetler üretmek için kullanmasına ilişkin resmî bir rekabet soruşturması başlattı.
AB’nin yürütme organı, Google’ın web yayıncılarının içeriklerini uygun bir karşılık ödemeden ve onlara vazgeçme seçeneği tanımadan çektiğine ilişkin kaygılarını dile getirdi.
Birçok site, faaliyet gösterebilmek için reklam gelirlerine dayanır ve Google gibi arama motorları üzerinden gelen tıklama sayısına bağımlıdır.
Soruşturma, Google’ın üretken yapay zekâ modellerini eğitmek için YouTube’daki video içeriklerini, içerik üreticilerine ödeme yapmadan ya da onlara vazgeçme hakkı tanımadan kullanıp kullanmadığını da inceleyecek.
Komisyon tarafından yapılan açıklamada, “Google, YouTube içerik üreticilerine içerikleri için ödeme yapmıyor; ayrıca Google’ın bu verileri kullanmasına izin vermeden içeriklerini YouTube’a yüklemelerine de izin vermiyor,” deniyor.
Kanıtlanması halinde, bu uygulamalar “hakim konumun kötüye kullanılması”nı önleyen AB rekabet kurallarını ihlal edebilir.
Google sözcüsü, şikayetin “her zamankinden daha rekabetçi bir pazarda yeniliği boğma riski taşıdığını” söyledi.
Sözcü ayrıca, “Avrupalılar en yeni teknolojilerden yararlanmayı hak ediyor ve biz de haber ve yaratıcı endüstrilerle, yapay zekâ çağına geçişlerinde yakın çalışmayı sürdüreceğiz” dedi.
2. Google’a 2,95 milyar euroluk rekabet cezası
AB’nin Google’a yönelik yeni rekabet soruşturması, kurumun eylül ayında şirkete rekabet kurallarını ihlal ettiği gerekçesiyle ağır bir ceza kestiğinden birkaç ay sonra geldi. AB, Google’ın kendi dijital reklam hizmetlerini yasa dışı biçimde kayırdığını söylemişti.
2,95 milyar euroluk ceza, AB rekabet otoritelerinin Google’a son on yılda uyguladığı dördüncü para cezası oldu.
AB Rekabet Komiseri Teresa Ribera, “Google artık çıkar çatışmalarını giderecek ciddi bir çözüm sunmalı. Bunu yapmazsa güçlü yaptırımlar uygulamaktan çekinmeyeceğiz,” dedi.
“Dijital pazarlar insanlara hizmet etmek için vardır ve güven ile adalet temelinde işlemesi gerekir,” diye ekledi.
Google’ın “haksız” diye nitelediği karar, ABD Başkanı Donald Trump tarafından da “ayrımcı” ve “adaletsiz” sözleriyle eleştirildi.
Trump sosyal medyada şöyle yazdı: “Avrupa Birliği, Amerikalı Şirketlere karşı bu uygulamayı DERHAL durdurmalı!”
ABD Başkanı, daha önce aşırı kısıtlayıcı dijital düzenlemeler uygulayan hükümetleri misilleme tarifeleriyle tehdit etmişti.
3. Meta, AB'deki kullanıcılara kişiselleştirilmiş reklamlar konusunda seçenek sunmayı kabul etti
Avrupa Komisyonu, 8 Aralık’ta Meta karşısında elde ettiği başarıyı açıkladı. ABD’li teknoloji devi, AB’deki kullanıcılara Facebook ve Instagram’da daha az kişiselleştirilmiş reklam görme seçeneği sunmayı kabul etti.
Komisyon açıklamasında, “Meta’nın sosyal ağlarında böyle bir seçeneğin ilk kez sunulduğunu” belirtti.
Komisyonun nisan ayında kullanıcı seçimine ilişkin bir uyumsuzluk kararı vermesinin ardından Meta, DMA’ya uymak için reklam ayarlarını değiştirme baskısı altındaydı.
Şirket, Ocak 2026’dan itibaren AB’deki kullanıcılara iki seçenek sunacağını söyledi: Tamamen kişiselleştirilmiş reklamlar görmek için tüm verilerini paylaşmak ya da daha sınırlı kişiselleştirilmiş reklamlar görmek için daha az veri paylaşmak.
4. X’e şeffaflık eksikliği nedeniyle 120 milyon euro ceza
Yılın en sert çekişmesine dönüşen süreçte Avrupa Komisyonu, Elon Musk’a ait sosyal medya platformu X’e, birlikteki şeffaflığa ilişkin dijital kuralları ihlal ettiği için 120 milyon euro ceza kesti ve bu karar Musk’ın öfkesini tetikledi.
5 Aralık’ta alınan karar, iki yıllık soruşturmanın ardından DSA kapsamında verilen ilk cezaydı.
Komisyon, şirketin mavi “doğrulanmış” işaretini yanıltıcı biçimde kullanması, reklamlarına ilişkin şeffaflık eksikliği ve araştırma amacıyla kamusal verilere erişim sağlamaması gibi ihlalleri gerekçe gösterdi.
Buna karşılık Musk, X hesabında yaptığı bir paylaşımda AB’nin “feshedilmesi” çağrısında bulundu. X ayrıca Komisyonun platformunda reklam vermesini engelledi.
X’e yönelik iki AB soruşturması daha sürüyor: Biri X’in yasa dışı içerikle nasıl mücadele ettiğine, diğeri ise özellikle radikalleşme bağlamında şirketin algoritma önerilerine odaklanıyor.
5. DMA kurallarını ihlal ettiği için Apple’a 500 milyon, Meta’ya 200 milyon euro ceza
Nisan ayında, AB’nin Büyük Teknoloji’ye yönelik rekabet yasası kapsamında, Apple ve Meta 500 milyon ve 200 milyon euro para cezasına çarptırıldı.
Cezalar, Avrupa Komisyonu’nun bir yıllık soruşturmasının ardından, Apple’ın uygulama geliştiricilerin tüketicilerle özgürce iletişim kurmasını engellediği ve Meta’nın “öde ya da onay ver” reklam modelinin, kullanıcıları abonelik ücreti ödemedikleri sürece kişisel verilerinden vazgeçmeye zorladığı sonucuna varılması üzerine geldi.
Apple ve Meta, AB kararını eleştirdi.
Meta’nın Küresel İlişkilerden Sorumlu Üst Düzey Yetkilisi Joel Kaplan, “Bu sadece bir ceza meselesi değil; Komisyonun bizi iş modelimizi değiştirmeye zorlaması, Meta’ya fiilen milyarlarca dolarlık bir vergi dayatırken daha düşük nitelikli bir hizmet sunmamızı da gerektiriyor,” dedi.
AB geri adım atacak mı?
ABD’den ve dünya çapındaki şirketlerden gelen eleştirilere rağmen AB Rekabet Komiseri Teresa Ribera, teknoloji şirketlerini birliğin dijital düzenlemeleri çerçevesinde sorumlu tutmaya devam etme kararlılığını korudu.
Ribera, “Saygıyı hak ettiğimizi başkalarına hatırlatmak bizim görevimiz,” dedi.
“ABD pazarındaki sağlık standartlarını nasıl düzenlediklerine karışmam; ancak Avrupa’daki dijital pazarların düzgün işlemesini savunmaktan sorumluyum ve bunun herhangi bir ortak müzakereyle ilgisi yok,” diye ekledi.