Paydaşlar ve kanun yapıcılar, AB bütçesinde sağlığa ayrılan payın akıbeti konusunda giderek daha fazla endişe duyuyor.
REKLAM
Avrupa Komisyonu'nun bir sonraki yedi yıllık Avrupa Birliği (AB) bütçesine ilişkin teklifini Haziran ayına kadar sunması beklenmiyor, ancak Euronews tarafından görülen ve sağlık bölümünün birleştirilebileceğine dair sızan ilk planlar sektörde endişelere yol açtı.
COVID-19 salgınına yanıt olarak AB üye ülkeleri "EU4Health" (Sağlık için Avrupa Birliği) programı kapsamında 5.3 milyar euro (196,4 milyar TL) ayırdı ki bu da sağlık politikasının büyük ölçüde ulusal bir yetki alanı olduğu düşünüldüğünde önemli bir adım.
Euronews tarafından görülen AB bütçesinin yeniden yapılandırılması planının sızdırılan taslağı, sağlık finansmanının AB'nin stratejik özerkliğini ve değerlerini geliştirmek için tasarlanmış tek bir Avrupa Rekabet Edebilirlik Fonu'nda birleştirilebileceğini öne sürüyor.
Ocak ayından bu yana Komisyon'un bütçe biriminde daha geniş bir şekilde tartışılan bütçenin yeniden yapılandırılması, belirli programlar yerine politikalara öncelik vererek algılanan stratejik yön eksikliğini gidermeyi amaçlıyor.
Bu plan kapsamında, AB'nin araştırma fonu Horizon Europe gibi AB'nin en ünlü programlarından bazılarının yanı sıra uzay, dijital ve açık bir şekilde sağlık için hazırlanmış programlar birleştirilecek ve programlar arasındaki mevcut farklılıklara rağmen katılım ve uygunluk için birleşik bir kurallar dizisi oluşturulacak.
Küçük bütçelerle idare etme zorunluluğu
Henüz iç istişarenin ilk aşamalarında olmasına - ve muhtemelen tepkileri ölçmek için dolaşıma sokulmasına - rağmen, sızdırılan plan şimdiden tartışmalara yol açtı.
Avrupa Parlamentosu'nda (AP) Yeşiller Milletvekili Tilly Metz, sağlık fonlarının daha geniş bir rekabetçilik fonunda birleştirilmesinin, yakın geçmişte zaten tecrübe edilmiş olan "kaynakların sağlıktan başka amaçlara kaydırılması" riskini arttıracağı yönündeki endişelerini dile getirdi.
Bu endişenin temelinde, şubat ayında Ukrayna'nın yardım paketini kısmen finanse etmek için sağlık projesi olan EU4Health'ten yaklaşık 1 milyar euronun (37 milyar TL) çıkartılması gibi son bütçe kesintileri yatmaktadır.
Metz ayrıca rekabetçilik odaklı bir bütçeye geçişin uzun vadeli sağlık girişimlerini baltalayabileceği uyarısında bulundu.
"Sağlık sadece yenilikçi ilaçlar geliştirmekle ilgili değildir. Aynı zamanda halk sağlığı, [hastalık] önleme ve farkındalıkla da ilgilidir," diyen Metz, bu hayati alanların ekonomik öncelikler lehine ihmal edilebileceğine dikkat çekti.
EU4Health'ten önce sağlık paydaşları çok daha küçük bütçelerle idare etmek zorunda kalıyordu.
2014-2020 yılları arasında AB'nin sağlık programının toplam bütçesi sadece 450 milyon euro'ydu. Bu rakam mevcut EU4Health fonundan önemli ölçüde daha düşüktü.
EU4Health programı şimdiye kadar, en ciddi eksikliklerin yaşandığı üye ülkelerde mesleği teşvik ederek Avrupa'daki hemşirelik eksikliğini gidermeyi amaçlayan 1.3 milyon euro değerinde yeni bir proje de dahil olmak üzere bir dizi girişimi destekliyor.
Öz kaynaklar ve bölgeler
Pek çok kişi EU4Health projesinin hayatta kalamayacağından korkuyor. Komisyon'un sağlıktan sorumlu genel müdürü Sandra Gallina bile kısa bir süre önce bunun tek seferlik bir girişim olabileceğini ima etti.
Konuyla ilgili bilgi sahibi olan ve isminin açıklanmaması kaydıyla konuşan bir AB yetkilisi, sağlık finansmanının diğer programlarla birleştirilmesinin, tamamen yok olma riskiyle karşı karşıya olan önemli bir sağlık bütçesini korumanın tek yolu olabileceğini öne sürdü.
Eski AB Sağlık Komiseri ve mevcut sosyalist AP üyesi Vytenis Andriukaitis de endişelerini dile getirdi. Mevcut bütçenin yetersiz olduğunu ve yaklaşan AB genişlemesiyle durumun daha da kötüleşeceğini savundu.
Andriukaitis, "Şu anda tek çözümümüz, özellikle sağlık konuları için kendi kaynaklarımızı yaratmak, aksi takdirde ilerleyemeyiz," dedi.
Eski Komisyon Üyesi ve eski İtalya Başbakanı Mario Monti tarafından 2016 yılında hazırlanan bir raporda, AB'nin kendi kaynaklarını yaratması için karbondioksit (CO2) vergisi, kurumlar vergisi ve mali işlem vergisi gibi çeşitli yeni seçenekler önerilmişti.
Ancak o zamandan bu yana bu önerilerin hiçbiri kayda değer bir ilgi görmedi.
Çok Yıllı Mali Çerçeve (MFF) tartışması, sağlık politikalarının uygulanması ve inovasyonda kilit rol oynayan AB bölgeleri için de büyük önem taşıyor.
Bölgesel ve yerel sağlık otoriteleri ağı Euregha'dan Michele Calabro, "Sağlığa özel fon ve programların zayıflatılmamasını ya da seyreltilmemesini sağlamalıyız," dedi.
Calabo, yeni modelin uyum politikası gibi temel araçları olumsuz etkilememesi, çok düzeyli yönetişimi ya da bölgesel aktörlerin önemli rolünü zayıflatmaması gerektiği konusunda uyarıda bulundu.
(1 Euro = 37,07 Türk Lirası)