HIV, vücudun bağışıklık sistemini yavaş yavaş zayıflatır ve sağlıklı insanlarda nadiren görülenler dahil olmak üzere hastalıklara karşı savunmasız hale getirir.
REKLAM
Dünyanın AIDS'e bağlı ölümlerde zirveyi görmesinin ve insanların hükümetlerin harekete geçmesini talep etmesinin üzerinden bir nesil geçti.
ABD sonunda harekete geçerek 2003 yılında, tartışmasız tarihteki en başarılı dış yardım programı olan Başkan'ın AIDS Yardım Acil Durum Planı'nı (PEPFAR) oluşturdu.
Şimdi ise ABD Başkanı Donald Trump'ın yönetimi, israf olduğu iddiasıyla dış yardımlarda frene basarak 20 yılı aşkın bir süredir milyonlarca insanı hayatta tutan sistemde kaosa neden oldu.
PEPFAR için geçici bir muafiyet tanıma konusundaki kafa karışıklığı sürerken, AIDS'i uzak tutma amacıyla ilaç alması gereken insanlar için zaman geçiyor.
Birleşmiş Milletler AIDS ajansı Associated Press'e (AP) yaptığı açıklamada, "Önümüzdeki beş yıl içinde AIDS'e bağlı 6.3 milyon ölüm gerçekleşebilir," dedi.
Bu rakam, HIV konusundaki kayıtsızlığın arttığı, bazı gençler arasında prezervatif kullanımının azaldığı ve bazılarının AIDS'i tamamen bitirebileceğine inandığı bir ilacın yükselişte olduğu bir dönemde şok etkisi yaratıyor.
Ajans, PEPFAR tarafından desteklenen ülkelerdeki yeni HIV enfeksiyonlarını kamuya açık bir şekilde izlemeye başladı. Ajans ayrıca, yeni enfeksiyonların sayısını raporluyor ve bunları ABD desteğinin devam ettiği durumda beklenen rakamlarla karşılaştırıyor.
Peki HIV ilaçları kesildiğinde vücuda neler oluyor?
Bağışıklık sistemi çöküşü
HIV kan, anne sütü veya meni gibi vücut sıvıları yoluyla yayılır.
Virüs vücudun bağışıklık sistemini yavaş yavaş zayıflatır ve normalde sağlıklı insanlarda nadiren görülenler de dahil olmak üzere hastalıklara karşı savunmasız hale getirir.
1980'lerde bu tür vakaların şaşırtıcı bir şekilde ortaya çıkması, sağlık uzmanlarını AIDS salgınıyla karşı karşıya bıraktı.
Şimdi milyonlarca insan antiretroviral olarak bilinen ve HIV'in vücutta yayılmasını engelleyen ilaçları kullanıyor.
Bu ilaçların kesilmesi virüsün vücutta yeniden çoğalmaya başlamasına ve ilaca dirençli hale gelmesine neden olabilir. HIV, sadece birkaç hafta içinde insanların kanında tespit edilebilir seviyelere geri dönebilir ve cinsel partnerleri risk altına sokabilir.
HIV'li annelerden doğan bebekler, ancak kadın hamilelik sırasında uygun şekilde tedavi edilirse veya bebek doğumdan hemen sonra tedavi edilirse enfeksiyondan kurtulabiliyor.
İlaçlar alınmazsa, insanlar enfeksiyonun son aşaması olan AIDS'e yakalanıyor.
Mikropların günlük tehlikesi
ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC), "HIV tedavisi olmadan AIDS'li kişiler genellikle yaklaşık üç yıl hayatta kalır," diyor.
Uzun bir süre boyunca gözle görülür bir belirti olmayabilir. Ancak bu esnada bir kişi HIV'i başkalarına kolayca bulaştırabilir ve bağışıklık sistemi fırsatçı hastalıklar olarak adlandırılan hastalıklara karşı savunmasız hale gelir.
ABD Ulusal Sağlık Enstitüleri (NIH) fırsatçı hastalıklar arasında mantar enfeksiyonları, zatürre, salmonella ve tüberkülozun yer aldığını söylüyor. Dünyanın en fazla HIV vakasına ve en fazla tüberküloz vakasına sahip olan Güney Afrika gibi bir ülke için bunun bedeli çok büyük olabilir.
Ayrıca HIV tedavisi ile kontrol altına alınamayan hasar devam ediyor. Bağışıklık sistemi giderek hastalıklarla mücadele edemez hale geliyor. Yemek yemekten seyahate kadar her eylemde mikroplara maruz kalma potansiyeli göz önünde bulundurulmalı.
Her gün önemli
Yıllardır HIV'li kişilere ilaçlarını her gün, hatta günün aynı saatinde almalarının önemi vurgulanır. Şimdi bu temel kurala uyma becerisi sarsılmış durumda.
Kenya ve Etiyopya gibi ülkelerde ABD tarafından finanse edilen yüzlerce veya binlerce sağlık ortağı işten çıkarıldı ve PEPFAR'ın en çok yardım ettiği kıtada HIV testi, mesaj, bakım ve destek konularında yaygın boşluklar ortaya çıktı.
Bazı Afrika kliniklerinde HIV'li insanlar geri çevrildi.
Trump yönetiminin dış yardımları dondurmasının yol açtığı etkilerin 90 günlük bir gözden geçirme süresi içinde giderilmesi ve PEPFAR için feragat kapsamında nelere izin verildiğinin anlaşılması, pek çok insanın sahip olmadığı zamanı alacak.