Araştırmalar, 16 yaşına kadar aşılanan kızların rahim ağzı kanseri riskinin dramatik biçimde azaldığını ve ciddi yan etkilerin görülmediğini gösteriyor.
Aşıya ilişkin şimdiye dek en kapsamlı verileri sunan iki geniş kapsamlı incelemeye göre, HPV aşısı rahim ağzı kanserini önlemede son derece etkili ve ciddi yan etkilere yol açmıyor.
Analizlere göre, 16 yaş ve altındaki kızlarda HPV aşısını yaptıranların, aşı yaptırmayanlara kıyasla rahim ağzı kanserine yakalanma olasılığı yüzde 80 daha düşüktü.
Aşı, rahim ağzında ve diğer dokularda kanser öncülü (prekanseröz) değişiklikleri de önledi; bu etki, gençler virüse maruz kalmadan önce aşılandığında özellikle belirgindi.
İncelemeler yürütüldüCochrane tarafından, etkili bir kâr amacı gütmeyen araştırma grubu. Bunlar, 132 milyondan fazla kişinin yer aldığı hem klinik deneyleri hem de gerçek yaşam çalışmalarını kapsıyordu.
“Artık HPV aşısının rahim ağzı kanserini önlediğine dair dünyanın dört bir yanından açık ve tutarlı kanıtlarımız var,” çalışmanın yazarlarından biri ve Cochrane Response’un başkanı Nicholas Henschke bir açıklamada söyledi.
HPV, çoğu zararsız olan ve cilt siğillerine yol açan türleri de içeren yaygın virüslerden oluşan bir ailedir. Ancak virüsün bazı türleri rahim ağzı, anüs, penis, vulva, vajina, ağız ve boğaz kanserlerinin yanı sıra genital siğillere de neden olabilir.
Dünya Sağlık Örgütü’ne (DSÖ) göre, rahim ağzı kanseri kadınlarda en yaygın kanserler arasındadır; 2022’de dünya genelinde yaklaşık 660 bin yeni vaka ve yaklaşık 350 bin ölüm görüldü. Hastalık orantısız biçimde genç kadınları etkiliyor.
Yan etki kaygıları mercek altında
Cervarix ve Gardasil gibi HPV aşıları, 2000’lerin başından bu yana rahim ağzı kanserine karşı mücadelede büyük bir tıbbi atılım olarak övülüyor; ancak aynı zamanda tartışmalara da konu oldu.
Gardasil’i üreten Merck & Co, şirketin aşıyı aslında kalp ritmi değişikliklerine ve doğurganlık sorunlarına yol açmasına rağmen güvenliymiş gibi pazarladığı iddiaları nedeniyle yıllardır davalarla karşı karşıya. Bu yılın başlarında bir ABD yargıcı, bu iddiaları “spekülatif çıkarımlar” olarak niteleyerek Merck’in lehine karar verdi.
DSÖ verilerine göre, son on yılda HPV aşılama oranları İspanya ve Almanya gibi bazı Avrupa ülkelerinde istikrarlı biçimde artarken, Birleşik Krallık ve İtalya gibi yerlerde geriledi.
Cochrane araştırmacıları, aşılamanın düşmesine ya da yerinde saymasına yol açan başlıca etken olarak sosyal medyadaki yanlış bilgiyi gösterdi ve bu kaygıların haklılık payı olup olmadığını saptamaya koyuldu.
“Bağımsız ve kapsamlı bir literatür değerlendirmesine sahip olmamızın çok önemli olduğuna inanıyoruz; böylece insanlara sağlıklarını iyileştirmek için bilinçli tercihler yapmalarına yardımcı olacak biçimde kanıt sunabiliriz,” çalışmanın yazarlarından ve jinekolojik onkolog Dr. Jo Morrison, bir bilgilendirme toplantısında gazetecilere söyledi.
Ekibi, HPV aşılarının yalnızca aşılamadan hemen sonra kolda ağrı gibi hafif yan etkilere yol açtığını saptadı. Ciddi güvenlik endişelerine ilişkin bildirimleri gerçek yaşamdan izlem verileriyle karşılaştırdıklarında, aşının bu riskleri artırdığına dair bir kanıt bulmadılar.
Ciddi yan etkiler nadirdi ve aşılanmamış kişilerden oluşan gruplarda görülme olasılığı da eşit düzeydeydi.
Henschke, “Önemli bir bulgu da, sosyal medyada sıkça tartışılan ve yaygın olarak bildirilen aşı yan etkilerinin, aşıyla gerçek bir bağlantı olduğuna dair kanıt taşımadığıydı,” dedi.
Bulgular aşılamayı destekliyor
Araştırmacılar, bulguların hem kız hem de erkek çocukların, ideal olarak 16 yaşına gelmeden önce, HPV’ye karşı aşılanmasına yönelik küresel yönlendirmeleri desteklediğini söyledi. En yüksek koruma, kişilerin virüse maruz kalmadan ya da cinsel olarak aktif hâle gelmeden önce aşılanmasıyla sağlanıyor, dediler.
HPV aşısı başlangıçta yalnızca kızlar ve kadınlar için öneriliyordu, ancak ülkeler artık giderek artan biçimde erkek çocukları da hedefliyor.
Morrison, “Kızların yanı sıra erkek çocuklarını da aşılamak, herkes için korumayı artırır,” dedi. “Zaman içinde, erkekleri etkileyenler de dahil olmak üzere diğer kanserler üzerindeki aşının etkisini de göreceğiz”.
Cochrane ekibi, HPV aşılamasına ilişkin kanıt temelinde bazı boşluklara da işaret etti. Örneğin çalışmaların çoğu varlıklı ülkelerde yapıldı; rahim ağzı kanseri yükünün daha yüksek olduğu düşük gelirli ülkelerde daha fazla araştırmaya ihtiyaç var.
Araştırmacılar, genellikle yaşamın ilerleyen dönemlerinde gelişen virüsle bağlantılı diğer kanserler üzerinde HPV aşısının etkilerine dair önümüzdeki yıllarda daha çok şey öğrenmeyi bekliyor.
Morrison, “Aşının etkisini tam olarak anlamak onlarca yıl alacak,” dedi.