Anlaşmayı savunanlar, bunun Pekin’in ihracat kontrollerine ve Washington’un gümrük tarifesi politikalarına bir alternatif sunacağını savunuyor. Eleştirmenler ise çevre düzenlemelerini zayıflatacağı ve AB’nin tarım sektörüne zarar vereceği uyarısında bulunuyor.
Güney Amerika ile yapılması planlanan tartışmalı ticaret anlaşmasını ele almak üzere Avrupalı liderler perşembe günü Brüksel'de toplanırken Belçika polisi, binlerce çiftçinin kentte anlaşmayı protesto etmek üzere bir araya gelmesi üzerine göz yaşartıcı gaz ve tazyikli su kullandı. Traktörlerle yolları kapatan göstericiler, patates ve yumurta fırlattı.
AB-Mercosur anlaşmasına karşı çıkan çiftçiler, 27 AB üyesi ülkenin liderlerinin anlaşmanın değiştirilmesini ya da ertelenmesini görüşmek üzere toplandığı Europa binası yakınlarında yoğunlaştı. Eş zamanlı olarak düzenlenen bir diğer protesto ise Avrupa Parlamentosu’na birkaç adım mesafedeki Place Luxembourg’da gerçekleştirildi.
AB ile Brezilya, Arjantin, Uruguay, Paraguay ve Bolivya’dan oluşan beş Mercosur ülkesi arasında 15 yıl içinde ticareti yapılan ürünlerin neredeyse tamamındaki gümrük vergilerini kaldırmayı öngören anlaşma, giderek artan bir muhalefetle karşı karşıya.
İtalya, Başbakan Giorgia Meloni’nin parlamentoda anlaşmanın imzalanmasının “erken olacağını” söylemesinin ve ülkesinin onay vermeden önce “tarım sektörü için yeterli karşılıklı güvenceler” istediğini vurgulamasının ardından, Fransa’nın öncülük ettiği muhalefete katıldığını Çarşamba günü işaret etti.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron da zirveye anlaşmaya karşı tutumunu koruyarak geldi ve Ocak ayında ek müzakereler yapılması çağrısında bulundu. Macron, “Hazır değiliz. Bu denklem tutmuyor. Bu anlaşma imzalanamaz,” dedi.
Macron, anlaşmanın ertelenmesini İtalya, Polonya, Belçika, Avusturya ve İrlanda’dan mevkidaşlarıyla görüştüğünü belirtti. Fransız hükümeti, ekonomik sarsıntılara karşı koruma önlemleri, Mercosur ülkelerine yönelik pestisit kısıtlamaları da dâhil daha sıkı düzenlemeler ve AB limanlarında artırılmış denetimler talep ediyor.
İtalya’nın tutumu, Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen’in anlaşmayı Cumartesi günü imzalama planını veto edebilmesi için Fransa’ya yeterli oyu sağlıyor. Von der Leyen’in anlaşmayı ilerletebilmesi için AB ülkelerinin en az üçte ikisinin desteğine ihtiyacı bulunuyor.
Başbakan Giorgia Meloni, “Bu, İtalya’nın anlaşmayı engellemek ya da karşı çıkmak istediği anlamına gelmiyor; ancak anlaşmayı yalnızca yeterli karşılıklı güvenceler içerdiğinde onaylamak istiyoruz,” dedi.
Von der Leyen Brezilya’ya yine de gidecek mi?
Anlaşmaya ilişkin müzakereler 25 yıldır sürüyor. Onaylanması halinde, 780 milyon nüfusu kapsayan ve küresel gayrisafi yurt içi hasılanın yaklaşık dörtte birini oluşturan bir pazarı kapsayacak.
Anlaşmayı savunanlar, bunun Pekin’in ihracat kontrollerine ve Washington’un gümrük tarifesi politikalarına bir alternatif sunacağını öne sürüyor. Eleştirmenler ise çevre düzenlemelerini zayıflatacağı ve AB’nin tarım sektörüne zarar vereceği uyarısında bulunuyor.
Almanya Şansölyesi Friedrich Merz, Brüksel zirvesi öncesinde yaptığı açıklamada, anlaşmanın ertelenmesinin ya da tamamen rafa kaldırılmasının AB’nin küresel konumuna zarar vereceğini söyledi. Merz, “Avrupa Birliği küresel ticaret politikasında inandırıcılığını korumak istiyorsa, artık kararların alınması gerekiyor” dedi.
Avrupa Dış İlişkiler Konseyi’nde kıdemli araştırmacı olan Agathe Demarais’e göre, anlaşma aynı zamanda Batılı ülkeler ile Çin arasında Latin Amerika üzerindeki stratejik rekabetin bir parçasını temsil ediyor.
Demarais, “AB–Mercosur serbest ticaret anlaşmasının imzalanamaması, Latin Amerika ekonomilerini Pekin’in etki alanına daha da yaklaştırma riski taşıyor,” dedi.
Ertelenme ihtimaline rağmen, Ursula von der Leyen ile Avrupa Konseyi Başkanı António Costa’nın bu hafta sonu Brezilya’da anlaşmayı imzalamaları planlanıyor.
Von der Leyen, “Aşırı bağımlılıklarımızdan kurtulmamız gerekiyor ve bu ancak serbest ticaret anlaşmalarından oluşan bir ağla mümkün olabilir. Mercosur için yeşil ışık almamız son derece önemli,” ifadelerini kullandı.
Arjantin - Brezilya çekişmesi
Son yıllarda Mercosur içinde, özellikle Arjantin’in liberteryen Devlet Başkanı Javier Milei ile Brezilya’nın merkez sol lideri Luiz Inacio Lula da Silva arasındaki siyasi gerilimler, Güney Amerikalı liderlerin Avrupa ile bir ittifak kurma kararlılığını azaltmış değil.
Uruguay Ekonomi ve Maliye Bakanı Gabriel Oddone, “Gelecek cumartesi Avrupa Birliği’nden onay alacağımız ve böylece anlaşmanın imzalanmasına geçebileceğimiz konusunda iyimserliğimizi koruyoruz” dedi.
Güney Amerika’nın en büyük ekonomisinin lideri olan Lula, anlaşmanın en güçlü savunucularından biri.
Yaklaşan zirvenin ev sahibi olarak Brezilya Devlet Başkanı, gelecek yıl yapılacak ve yeniden aday olacağı genel seçimler öncesinde anlaşmayı sonuçlandırarak diplomatik itibarını bu sürece bağlıyor.
Lula, çarşamba günü yapılan kabine toplantısında İtalya ve Fransa’nın muhalefetinden duyduğu rahatsızlığı dile getirdi ve cumartesi gününün anlaşmanın kaderini belirleyeceğini söyledi.
ABD Başkanı Donald Trump’ın tek taraflı politikalar izlediği bir dönemde bu anlaşmanın “çok taraflılığı savunacağını” ifade eden Lula, “Eğer bunu şimdi yapmazsak, ben başkanken Brezilya başka hiçbir anlaşma yapmayacak,” diye konuştu.
Donald Trump’ın yakın ideolojik müttefiki olan Milei de anlaşmayı destekliyor.
Milei, “Mercosur’u bizi dünyadan koruyan bir kalkan olarak görmekten vazgeçmeli, küresel pazarlara etkin biçimde girmemizi sağlayan bir mızrak olarak düşünmeye başlamalıyız,” dedi.