Tahran UAEA direktörü Yukiya Amano'yu suçluyor

Tahran UAEA direktörü Yukiya Amano'yu suçluyor
By Euronews
Haberi paylaşınYorumlar
Haberi paylaşınClose Button

Euronews muhabiri Nima Gadakpur İran’ın Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı nezdindeki daimi delegesi Ali Asgar Sultaniye’yle örgütün Viyana’daki merkezinde sorulu cevaplı bir söyleşi yaptı. Sultaniye İran’la ilgili örgütün aldığı son kararda Tahran’ı rahatsız edecek hususlar bulunmadığını belirtti, Yukiya Amano’yu görevini iyi yapmamakla suçladı.

Gadakpur’un soruları ve büyükelçi Sultaniye’nin cevapları şöyle

Nima Gadakpur:

‘‘Sayın Ali Asgar Sultaniye, İran’ın, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı nezdindeki temsilcisisiniz. İlk sorum şu: Son gün oylanan ve örgütün yayınladığı rapordaki görüşlerden farklı olan karar metninin İran yetkililerini rahatsız etmediği söyleniyor.’‘

Ali Asgar Sultaniye:

‘‘Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı üyelerinin sıradan bir toplantısıydı. Genel Direktör Amano tarihi bir hata işledi ve katılımcı ülkeler arasında bir tür husumet havasının doğmasına neden oldu. Askeri programlarımızın olası boyutları hakkında oylama sonrası İranlı’larla tartışma açmaktansa, raporu bekletmeden yayınladı. Amano ‘gizlilik’ kaydı taşıyan raporun ek belgelerini de yayınladı.’‘

Nima Gadakpur:

‘‘Bu raporun varlığından ilk kez ne zaman haberdar oldunuz?’‘

Ali Asgar Sultaniye

‘‘30 Ekim’de Cumhurbaşkanı yardımcısı ve İran’ın kendi Atom Enerjisi Ajansının şefi Dr. Abbasi, ajansa bir mektup gönderdi. Mektupta, ajans genel direktör yardımcısının İran’a gelmesine onay veriliyordu. Bununla eş zamanlı olarak genel direktörün 5+1 grubunu, rapor içeriği hakkında bilgilendirdiğini ögrendik.’‘

Nima Gadakpur:

‘‘Peki, ajansın size hitaben yakın tarihte yolladığı mektupta bu husus var mıydı?’‘

Ali Asgar Sultaniye:

‘‘Hayır, ilk mektupla İran’ın ajansla işbirliği konusundaki kararlılığını ortaya koyduk. Nükleer programımızla ilgili kaygıları gidermek istedik.

Bütün bunlar, ajansın, askeri niyetler taşıdığımızı kanıtlamak isteyen belgeleri sunmasını beklemeden gerçekleşti. Bu mektupla, ajansın genel direktör yardımcısını, yanında getireceği bir uzman ekibiyle birlikte rejimin resmi nükleer tesislerini ziyarete davet ettik.’‘

Nima Gadakpur:

‘‘Yani ilk mektupta bir denetçi ekibinin gitmesine onay verdiniz. Oysa bu husus son kararda yer alan talepler arasında da var.’‘

Ali Asgar Sultaniye:

‘‘Evet öyle. Yani önüne çıkan fırsattan yararlanacağına ajans bu fırsatı kaçırdı. Talebin ortaya atıldığı gün sayın Amano Washington’daydı. İran’a bir heyet yollanmasına izin vermediğimi açıkladı.’‘

Nima Gadakpur:

‘‘Rapora bakacak olursak Amano, İran’ın 2008’den beri, denetçilerin, nükleer tesislerin istisnasız hepsinin ziyaretine izin vermediğini açıklıyor.’‘

Ali Asgar Sultaniye:

‘‘Hayır burada iki farklı konu var. Denetçiler meselesini ele alırsak, şu anda yürürlükte olan bir denetleme süreci var. Ajansın kameraları mevcudiyetini koruyor. Amano’nun yayınladığı raporda, raporun tam 10 sayfasında ajans her şeyin kendi kontrolü altında olduğunu teyit ediyor. Natanz, Fordo, İsfahan ve hatta Arak’taki radyoaktivite zenginleştirme süreçleri Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı denetiminde.

İkinci nokta ajansın bize getirdiği suçlamalar. Ajans İran’ın 2003 öncesinde nükleer silah üretmeye dönük araştırmalara yoğunlaştığını söylüyor. Öyle bir suçlama yapmadan önce kanıtlarını getirmek gerektiğini defalarca söyledik.

El Baraday döneminde, bu tip suçlamalar Amerikan yönetiminden geliyordu. O dönemlerde genel direktör bu suçlamalara şiddetle muhalefet etti. Suçlamalarına devam edecekse ABD’nin kanıt getirmesi gerektiğini belirtti.’‘

Nima Gadakpur:

‘‘El Baraday sonrası, ajansın eskisine göre farklı bir görüş benimsemesini tarihi bir hata olarak değerlendirmiştiniz’‘

Ali Asgar Soultaniye:

‘‘El Baraday Amerikalı’ların ajansa sunduğu belgelerin otantik olmadığını söylüyordu. Bu belgelerde nükleer çalışmalarının askeri amaçlar taşıdığına dair her hangi bir kanıt yoktu. Sadece sorular soruluyordu. Amano’nun ajansın başına geçmesinden beriyse, denetçilerin vardığı bu sonuçlar sil baştan yapıldı. Her şeye sıfırdan başlandığına tanık olduk.

Nima Gadakpur:

‘‘Bir çok kimseye göre, İran’ın nükleer programına yönelik alınan son karar beklendiği kadar sert değil. Özellikle İsrail Büyükelçisi bu Perşembe hayal kırıklığını gizlemedi. Hatta verilmesi gereken yanıtın ajans çerçevesinin dışına taşması gerektiğini, örneğin bir saldırının gerçekleşmesi gerektiğini söyledi.’‘

Ali Asgar Sultaniye:

‘‘Herşeyden önce şunu belirtmeliyim. Rapor çıkmadan önce İsrailli’ler ve Amerikalı’lar bu raporda İran’ın nükleer çalışmalarıyla ilgili çok önemli yenilikler olacağını dünyaya ilan etti. Raporun yayınlanmasından sonra herkes raporda sürpriz bilgi olmadığını gördü. Tek kelimeyle, bütün dünya sürpriz yokluğunu adeta hayretle karşıladı. Bu nokta çok önemli. Ve bu yüzdendir ki, İsrailli’ler ve Amerikalı’lar İran’ın nükleer programına yönelik bundan daha sert bir rapor yayınlamaya öteki üye ülkeleri ikna edemedi.

Ayrıca ajans genel direktörünün yaptığı hatalardan sonra üye ülkelerin çoğu, özellikle Mısır büyükelçisi ve Küba’lı mevkidaşım başta olmak üzere bağlantısız ülkeler, bu arada bizzat ben raporun yayınlanmasını protesto ettik. Sonuçta kabul edilen karar metni Amerikalıların ve İsraillilerin arzusuna uygun değildi. Bu haliyle bile bütün ülkelerin oyunu alamadı. Metin İran’dan ajansla işbirliğini devam ettirmesini istiyor.

Amano’ya hitaben kaleme aldığım mektupta kimi bilim insanlarımızın isimlerinin raporda belirtilmesi nedeniyle İranlı’ların duyduğu öfkeye işaret ettim.. Bu yayınlar bilim adamlarımızın öldürülmesi işinin temelinde yatıyor. Bilim insanlarımızın ve ailelerinin hayatını tehlikeye girdiğini yazım. Amano’nun bu konuda sorumluluk payı var.’‘

Nima Gadakpur:

‘‘Elinizde uluslararası kuruluşlar nezdinde bilim insanlarının başına gelenler konusunda şikayette bulunacak kanıtınız var mı?’‘

Ali Asgar Sultaniye

‘‘Öldürülen bilim insanlarımız konusunda kanıtlarımız var. Bunları ajansa sunduk. İfadelerinde teröristler İsrail’den emir aldıklarını itiraf etti. Ajans bünyesinde bu işin peşini bırakmayacağız. Şuna inanıyorum ki İran bu hususta yalnız değil. Yarın başka bir ülke de mağdur durumuna düşebilir.

Bir başka nokta BM karar metni. İran sorumlu bir ülke ve nükleer silahların yayılması anlaşmasından doğan yükümlülüklerini yerine getiriyor. Ajansla işbirliğimizi sürdüreceğiz. Yani denetçilerin ziyaretleri sürecek.’‘

Nima Gadakpur:

‘‘İran’ın nükleer sıkıntılarını kesin çözüme kavuşturmak için sizce yapılması gereken ne?

Ali Asgar Sultaniye:

‘‘Bu konu teknik düzeyde kalması gerekirken siyasi arenaya ve BM Güvenlik Konseyine taşındı. Siyasi boyut ön plana geçtikçe konu daha da karmaşık hale geliyor.’‘

Nima Gadakpur:

‘‘Rusya ve Çin’in Güvenlik Konseyi’nde nükleer dosyayla ilgili olarak İran’ı kuvvetle desteklemesiyle birlikte, konunu siyasallaştığını düşünüyor musunuz?’‘

Ali Asgar Sultaniye

Ne olursa olsun, sorun, dosyanın Güvenlik Konseyi’ne gitmesiyle ilgili. Ve bu konsey soruna gereğinden fazla bulaştı.

Nima Gadakpur

‘‘İran’ın ajans nezdindeki daimi temsilcisi olarak, nükleer programında belirsizliğini koruyan noktalara sizce İran önümüzdeki aylarda açıklık kazandırmaya muktedir mi?’‘

Ali Asgar Sultaniye

‘‘Denetlemelerin her zamanki gibi devam edeceğini az önce söyledim. Denetçiler ziyaretlerini sürdürüyor, ajansın kameraları tesislerde tüm faaliyetleri filme çekiyor. Kameralar eskisi gibi 24 saat dönüyor. Her şey ajansın denetimi altında. İçtenlikle söylüyorum, İslam Cumhuriyeti kimse için tehdit değil. İranlılar binlerce yıllık kültürleri ve medeniyetleriyle her zaman için başka medeniyetlerle diyalog halinde olmaya özen gösterdi. Bu günkü konuşmamda şöyle bir örnek verdim.

Bir İranlı’ya ‘şunu veya bunu yapman lazım!’ derseniz, yüksek sesle ‘hayır!’ diyecektir. Ama kibarca söylerseniz ‘evet’ deyip elinden gelen her şeyi yapacaktir. Batılıların bir şeyi iyi öğrenmesi gerekiyor: İranlı’lara tehdit ve zor kullanma diliyle konuşmamak gerekiyor. Şunu iyi bilin ki diyalog ve uzlaşma ilkelerine bağlı kalacağız.’‘

Haberi paylaşınYorumlar

Bu haberler de ilginizi çekebilir

G-7'den İran'a uyarı: Rusya'ya füze verirsen yeni yaptırımlar yolda

İran'da geçen yıl en az 834 kişi idam edildi

İran'da parlamento seçimleri: Rekor düşük katılımın ardından sertlik yanlısı muhafazakarlar önde