Euro bölgesi borç krizini atlatabilecek mi? Birçok kişi bu konuda farklı yorumlar yapıyor. Bunlardan birisi de bu konudaki düşüncelerini son kitabında toplayan, Paris’teki Science Po ve Roma Luiss Üniversitesi’nden ekonomi uzmanı Profesör Jean-Paul Fitoussi. Fitoussi Avrupa’yı krize iten nedenler ve olası çözüm yolları hakkında konuştu.
Giovanni Magi, euronews:
“İstikrar, koordinasyon yolunda 2012’nin Mart ayında imzalanan bütçe paktı, Euro Bölgesi ülkelerinin bütçelerini, yasa dışına çıkmadan anayasaları doğrultusunda dengede tutmaya zorluyor. Siz ise bu paktı en çok eleştirenlerden birisiniz, sizce hiç mi yararlı bir yönü yok?”
Jean-Paul Fitoussi:
“Bu hiç iyi bir yanın olmaması veya tamamen iyi ya da kötü olmasıyla alakalı değil. Buradaki problem, Avrupa Birliği üye ülkelerinin bütçelerini dengelemesi için neyin önemli olduğunu bilmekle ilgili. Bu, insana bir federasyon yaratmanın ardındaki düşünceyi sorgulatıyor. Ancak burada hiçbir federal devlet, eyalet yok. Avrupa’nın sorunu da bu. Buradaki büyük güçlük de bir federasyon olacağımıza giderek ayrı ayrı federal olmamız.
Bu bütçe paktı, siyasi bir Avrupa’nın olmayışına dikkati çekerken, federal düzeyde demokrasiyi arttırmadan her üye ülkedeki demokratik seviyeyi düşüren bu entegrasyon sürecini sorgulatıyor. Yani burada gerçekten basit bir problem var. Ancak bütçe sorununun da ötesinde ekonomik kurallara uyma problemi yaşanıyor. Geçmişte herkes para birimini önemsiyordu, şimdi ise bütçe disiplinini dikkate alıyorlar. Ancak Avrupalılar oldukça dogmatik, sadece buna odaklanan insanlar bu yüzden de her şeyi bununla açıklamaya çalışıyorlar. Tek bir Avrupa para birimi oluşturmadan önce enflasyon etkendi, tek bir para biriminin getirilmesinin ardından dengeli bütçe ve kamu borcu etken oldu.”
euronews:
“Ulusal bir borcun söz konusu o ülkeye ait olduğunu söylediniz ancak Euro bir ülkeye ait olmayan bir para birimi. Bir siyasi birlik olmadan önce bir banka birliği kurulması üzerinde anlaşıldı, bu yeterli mi?”
Fitoussi:
“Hem evet hem de hayır. Öncelikle, bir ülkeye ait bir para birimi yokken benim bir borcun belirli bir ülkenin olduğunu söylemem pek doğru değil. Buradaki problem Avrupalı ülkelerin üzerinde hiçbir kontrolleri olmadığı bir para birimi üzerinden giderek daha da borçlanmaları. Bu da demek oluyor ki yabancı bir para birimi üzerinden borçlanıyorlar. Bu yüzden de iflas edebilirler. Eğer bir ülke kontrol edebileceği bir para birimi üzerinden borçlanırsa, asla batmaz. Eğer gelişmekte olan ülkeler iflas ediyorsa, bunun nedeni borçlarının yabancı kurdan olması. Bu da bu sistemde spekülasyona açık bir sorun olduğunu gösterir.”
euronews
“Borcunu ödeme kapasitesi olan bir ülke için bu spekülasyonu önlemek veya azaltmak adına ne yapılabilir?
Fitoussi:
“Bu çok basit, tek para birimi yaratıldığında ne yaptıysak onu yine yapabiliriz. Avrupa’daki ayrı para birimleri için döviz piyasası ortadan kalktığında, bu kurlar hakkında spekülasyon yapmak imkansızdı. Şimdi borçlanma için tek bir öz kaynak ve güvenlik sistemi geliştirmeliyiz. Bu sayede yatırımcıların Avrupalı hükumetlerin borçları üzerine spekülasyon yapma ihtimali olmaz.”
euronews:
“Eurobond’dan bahsediyorsunuz…”
4.21 Fitoussi
“Eurobond, ben ‘tek tahvil’ demeyi tercih ederim. Bu, Amerika Birleşik Devletleri’ndeki gibi, Japonya’daki gibi sadece tek bir Avrupa borcu olduğunu gösterir. Birleşik devletlerde sadece bir borç vardır ve borç verici sadece bir merkez bankası vardır.”
euronews:
“François Hollande Fransa Cumhurbaşkanı seçildiğinde, onun ekonomik programını desteklediğinizi söylemiştiniz. Halen aynı görüşte misiniz?”
Fitoussi:
“Söylediğim her şey, aslında benim mali pakt üzerinde yeniden müzakereye gidilmesi gerektiğine inandığımı gösteriyor. Ancak bu hiç olmadı. François Hollande ise değişiklik yapılana kadar bütçe anlaşmasını imzalamayacağını söylediği halde anlaşmayı imzaladı.”
euronews:
“İsviçreli seçmenler bir referandumla, üst düzey yöneticilerin yüksek maaşlarına bir sınırlandırma getirilmesine ‘evet’ dedi. Sizce bu sembolik bir adım mı yoksa diğer ülkeler de aynı şeyi yapmalı mı?”
Fitoussi:
“Bence bir parça her ikisi de. Diğer ülkelere örnek teşkil etmesi açısından bu referandum oldukça etkili olabilir. Ancak şu an Avrupa ders çıkartabilecek durumda değil. Çünkü Avrupa’nın rekabetçi bir vergi sistemi var. Yani eğer bir Avrupa ülkesi İsviçre ile aynı şeyi yapmak isterse, o ülkenin vatandaşları onlar için daha uygun vergi sisteminin olduğu başka bir ülkeye yerleşebilirler.”
euronews:
“Yakın geçmişten çıkartılabilecek bir ders de Avrupa Birliği’nin bu şekilde işlemiyor olduğudur, başka bir şey değil. Eğer bu problemi ve siyasi birlik yolunda ilerlemeyi çözemezsek, bu tüm Avrupa Projesi fikrinden vazgeçmemiz gerektiği anlamına mı gelir?”
Fitoussi:
“Bilmiyorum. Bakın, bu soru oldukça tartışmaya açık. Çünkü her yerde insanların acı çektiğini görüyorum. İtalya’da, Yunanistan’da, İspanya’da, Fransa’da, yoksulluğun görece daha az arttığı Almanya’da ve insanların intihara kalkıştığı İngiltere’de ki bu hiç normal değil, onlar değişim istiyor. Ancak çoktan artık bir değişim ihtimalinin kalmadığını düşünmüşler. Yani Avrupa değişmek zorunda, yoksa halkın kendisi bu Avrupa projesinden vazgeçecek. Oldukça karmaşık çünkü bu, bitiş noktasına gelmeden yarıştan çekildiğimiz anlamına gelir. Tek tip bir halk yaratma amacıyla yola çıktık ve bu dogmatik yaklaşım sebebiyle amacımızdan sapacağız.”