Çığır açmaya hazırlanan Evrensel Temel Gelir (ETG) uygulaması sekiz ülkede test edildi.
“Vatandaşlık maaşı” olarak da adlandırılan sosyal güvenlik geliri ETG, Avrupa’da öncelikle Finlandiya’da uygulamaya konuldu.
ETG hangi ülkelerde test edildi?
Kanada’nın iki şehri uygulamadan vazgeçerken, İsviçre referandumla reddetti, İran, Uganda ve Finlandiya’da hala uygulamada, Fransa’da ise seçim kampanyaları boyunca gündeme geldi.
Evrensel Temel Gelir nedir, kimler üzerinde test edildi, amacı ne?
İşsizliği yüzde 8 azaltmayı hedefleyen Evrensel Gelir uygulaması kapsamında devlet, tüm vatandaşlarına ayrım yapmaksızın, gelir ve servetlerinden bağımsız, 560 Euro seviyesinde düzenli bir gelir sağlıyor.
Finlandiya’da 1 Ocak’ta startı verilen, 25-58 yaş arası işsizler arasında rastgele seçilen 2 bin kişinin, bu geliri almalarına rağmen iş aramaya devam edip etmeyecekleri gözlemlenecek.
Bu kişilerin işsizlik maaşı kesilecek ancak kira yardımı ve sağlık ödemeleri devam edecek. Uygulamanın Finlandiya’ya maliyeti 2 yıllığına 20 milyon Euro.
Teste katılanlardan Sini Marttinen 34 yaşında. Her ay çalışsa da çalışmasa da bu geliri alıyor ve kimse boş zamanlarında ne yaptığını kontrol etmiyor: “Yarı zamanlı çalışma olanağına sahip olmak gerçekten mükemmel. Baskıyı üzerinizden kaldırıyor. Başka yaptığım işlerden altığım parayı etkilemeden, gelirimin artmasını sağlıyor.”
Test başarılı olursa tüm ülkeye uygulanacak
Finlandiya deneyin sonunda işsizlerin bu geliri almalarına rağmen iş aramaya devam ettikleri sonucuna varırsa uygulama tüm ülke vatandaşlarına yayılacak. Bu şekilde yoksullukla mücadele edilmiş ve fenalık getiren bürokrasi azaltılmış olacak.
Araştırmacı Johannes Kananen : “Şu an yüzü aşkın sosyal güvenlik düzenlemesi bulunuyor. Neden hepsini sadece bir tanesiyle özetlemeyelim. Bürokratik olarak çok daha kolay olur. Ve insanlar toplumda ne yapacaklarına karar vermek için özgür hareket edebilirler.”
Uygulama Fransa’yı da cezbetti
Fransa’da Sosyalist Parti’nin Cumhurbaşkanı adayı Benoit Hamon’un da seçim programının ana maddesi Evrensel Gelir uygulaması.
Hamon, işsizlik maaşı alamayanlara verilen Aktif Dayanışma Geliri RSA’nin yüzde 10 arttırılarak 600 Euro’ya çıkartılmasını, ve 18-25 yaş arası gençlere 750 Euro’ya varan yaşam geliri ödemeyi vaat ediyor. Hamon’un bu projesinin devlete maliyetiyse 45 milyar Euro civarında hesaplanıyor.
“Bu miktarın çok yüksek olduğunun farkında olduğunu” belirten hemen uzun bir zamana yayılacak ve zihniyet değişimini de beraberinde getirecek bu uygulamanın hayata geçirilmesinde 350 milyar Euro’nun da harcanacağını belirtti.
ETG ne tür avantajlar sağlıyor?
İsviçre 2016’da referandumla evrensel gelir uygulamasını reddetti. Evrensel Gelir destekçileri işsizlik oranın azalacağını, gelir kaygısı olmadan işletme açmak isteyenlere esneklik getireceğini savunuyor.
