Ortadoğu'nun sağdan sola alfabe kullanan iki ülkesi İsrail ile İran arasındaki soğuk savaş kendini, birbirinin dilini öğrenmede de gösteriyor. İsrail'de, bazı okullarda İran'la olası (siber ya da sıcak) savaşlara karşı liseli öğrencilere Farsça öğretiliyor.
REKLAMİsrail ile İran arasındaki istihbarat savaşlarında İsrail kuşkusuz bir adım daha önde. Zira gerek 1950'lerde gerekse 1979'da İran'da gerçekleştirilen İslam Devrimi'nin ardından çok sayıda İranlı Yahudi İsrail'e göç etti.
Bu durum İsrail'e, ‘düşmanının’ dilini çözmede muazzam bir birikim ve insan kaynağı imkanı sağladı.
Bununla birlikte olası siber ve sıcak savaşlara karşı İsrail, liseden başlayarak öğrencilere okullarda Farsça eğitimi veriyor.
Bu okullardan biri Tel Aviv yakınlarındaki bir lise.
Okul, İran'ın Ortadoğu'da artan nüfuzuna odaklanan İsrail'in istihbarat servislerine bu bağlamda potansiyel casuslar sağlamaya aday.
Ben Gurion Lisesi, eski bir gizli servis çalışanı olan Pini Shmilovich'in öndülüğünde, son üç yıldır 11 ve 12'inci sınıflara Fars dili ve kültürünü öğretiyor. Öğrencilerin İran konusunda profesyonelleşmesi amaçlanıyor.
Shmilovich, mezun öğrencilerinden birçoğunun halihazırda İsrail gizli servislerinde çalıştığını dile getiriyor.
Keza İsrail istihbarat kurumlarının Farsçayla ilgili uzun zamandır kendi bünyelerindeki zaten var olan eğitim faaliyetleri, aslında Ben Gurion Lisesi'nde olduğu gibi böylesine okul programlarına olan ihtiyacın boyutunu da orta koyuyor.
Öyle ki İsrail, geçen ay İran'ın nükleer programına ait olduğunu öne sürdüğü gizli belgeleri yayımlamıştı.
Bu da binlerce dosyanın tercüme ve analiz edilmesi anlamına geliyordu. Uzun bir zaman gerektiren bu süreçte 'ele geçirilen belgelerin' tercümesi de kuşkusuz Farsça altyapısı olmadan imkansızdı.
Tel Aviv yakınlarındaki Petah Tikva kentinde yaşayan ve ders veren 60 yaşındaki Shmilovich, "İran, İsrail devletinin geçmişte en önemli meselelerinden biriydi. Şu anda da öyle ve gelecekte de İsrail devletinin en önemli meselelerinden biri olarak kalacak. Bence bizim bu bölgeyi çok iyi bilen uzmanlar yetiştirmemiz lazım" diyor.
Her yıl Farsça programından mezun olan yaklaşık 25 öğrencinin askeri ve sivil istihbarat birimleri için doğal adaylar olduğunu dile getiren Pini Shmilovich, öğrencilerinin bu tür misyonlarda görev alabileceğini, 'atom arşiv' olarak tanımladığı materyalleri de tercüme ya da analiz edebileceğini sözlerine ekliyor.
İsrail’de askere alım yaşı 18. Ancak gizli servislerin işleyişiyle ilgili elde herhangi bir bilgi yok.
Gerçi İsrail son dönemlerde bu konudaki perdeyi bir derece aralamış gibi görünüyor.
İsrail televizyonu, 2013 yılında askeri istihbarat öğrencilerinin görüntülerini yayımlamıştı. Yüzleri buzlu olarak verilen videoda öğrencilerin İran'la ilgili argo ifadeleri de duyulmuştu.
Yine geçen ay basına sızan bir videoda, aynı birimdeki askerlerin Farsça şarkı söylediği görülüyordu. Uzmanlar şarkının bir mezuniyet töreni sırasında söylendiğini dile getirmişti.
İsrail, İran'la ilgili muazzam kaynaklara sahip
İsrail, 1950'lerden itibaren ve özellikle de 1979'daki İslam Devrimi'nden sonra İranlı Yahudi göçmenlerin akınına uğradı. Bu durum İsrail'e Farsça ile ilgili muazzam bir potansiyel casus havuzu sağladı.
Ancak zaman içerisinde akış azaldıkça Farsça, İsrail'de daha aranır hale geldi. Bu da istihbaratta görev alacakların ya kursa gitmesi ya da göçmenlere yönelik radyo programlarını dinleme veya farklı alternatiflere yönelmesi anlamına geliyor.
REKLAMPetah Tikva'da bir lisede "İran, Güvenlik ve İstihbarat" isimli bir programda da İsrail'in sadece bir düşmanla savaşa hazırlanmasından öte başka şeyler de öğretiliyor.
Okulda Farsça ve tarih öğretmenliği yapan İran doğumlu müzisyen Hanna Jahanforooz, “Tadından kokusuna, İran kültürü ve halkıyla ile ilgili her şeyi ele alıyoruz. Öyle bir ülke ki binlerce yıl öncesine uzanan muhteşem bir kültür" sözleriyle İran'ın farklı yönlerinin de öğrencilere aktarıldığını söylüyor.
İran’la ilgili İsrail’in ulusal güvenlik ihtiyaçlarının çok daha ötesinde bilgiye sahip olduğunu söyleyen 17 yaşındaki bir kız öğrenci de ismi gizli kalmak kaydıyla verdiği mülakatta, "İran programının belirli bir alanda değil belki ama ileride geniş yelpazede çok farklı birimlerde bana çok fazla katkısının olacağına inanıyorum. Şu anda programa başladığım zamandan çok farklı bir bakış açısına sahibim. Araştırmak, anlamak ve öğrenmek için bana gerçekten çok fazla imkan sunduğunu hissediyorum. Düşünce şeklim bile gelişti." diyor.
İran bu konuda ne yapıyor?
Peki madalyonun diğer yüzü İran'da, İbranice eğitimi konusunda nasıl bir program yürütülüyor? İşte bu konu pek bilinmiyor.
Tel Aviv yakınlarındaki Interdisciplinary Center Herzliya isimli akademide, İran uzmanı olarak görev yapan Meir Javedanfar, "İran'da bazı üniversitelerde İbranice öğretiliyor ama bu öyle önemsenecek kadar çok ciddi değil" şeklinde konuştu. Ancak Javedanfar'a göre İran'da bir de rejimle yakın ilişki içinde olan bazı kişiler var ve bu kişiler İran'da özel İbranice dersler veriyor.
REKLAMBölge ülkelerini yakın markaja almasıyla bilinen İran'ın İbranice konusunda nasıl bir eğitim faaliyeti olduğu bilinmese de İsrail, İran'ın bu alandaki faaliyetlerini de merak ediyor.