Doğal ve kültürel varlıklar Dünya Mirası statüsünü kaybetme riski altında

San'a / Yemen
San'a / Yemen © AFP
By euronews
Haberi paylaşınYorumlar
Haberi paylaşınClose Button

Savaşlar, iklim krizi ve yapılanma gibi olaylar bir yandan tarih kitaplarında yerini hazırlarken, diğer yandan tarihin izlerini siliyor. Bugün 'UNESCO Dünya Mirası' statüsüne sahip 50'den fazla varlık "Tehlike Altındaki Miraslar" listesinde yer alıyor.

REKLAM

Savaşlar, iklim krizi ve kentsel dönüşüm gibi olaylar bir yandan tarih kitaplarında yerini hazırlarken, diğer yandan tarihin izlerini siliyor.

Bugün 'UNESCO Dünya Mirası' statüsüne sahip 50'den fazla koruma altındaki varlık "Tehlike Altındaki Miraslar" listesinde yer alıyor. Önümüzdeki ay yapılacak toplantılarda bu listeye yenilerinin eklenmesi gündemde.

Birleşmiş Milletler, Dünya Mirası statüsü verilen doğal ve kültürel varlıkların korunmasını ve tanıtılmasını sağlıyor. Bu unvan tarihin nesilden nesile aktarılmasının yanında ülkelerin turizm gelirlerini de arttırıyor.

UNESCO'nun desteğine rağmen neden en az 53 eser, miras statüsünü yitirme, diğerleri ise bu listeye eklenme riskiyle karşı karşıya? Örneklerle anlatalım:

Savaşlar: Suriye, Irak, Yemen

BM'nin 2017 verilerine göre Irak'ta yaşanan çatışmalarda antik kentlerden Ninova'nın yüzde 70'i, Nimrud'un ise yüzde 80'i yıkıma uğradı. Sadece bombalamalar değil, yağmalama olayları da geçmişi günümüze taşıyan mirasları yok etti. Yetkililere göre terörizmin finansmanı için tarihi eserlerin çalınıp satılması yaygın bir yöntem.

Yemen'de 2 bin 500 yıl boyunca ayakta kalan tarihi San'a kenti savaşın gölgesindeyken geçen yıl bir de sel felaketiyle ikinci bir darbe aldı. 1986'da UNESCO Dünya Mirası Listesi'ne giren kent 2015'te ise tehlike altındakilere katıldı.

AP
San'a / YemenAP

Kültürel varlıklarıyla zengin Suriye, "Tehlike Altındaki Dünya Mirasları" listesiyle savaş sayesinde tanıştı. Ülkeden 6 varlık 2013 yılında listeye eklendi. Halep, Busra, Şam ve Palmira gibi tarihi yaşatan kentler bu zenginliklerini, dolayısıylada 'Dünya Mirası' statülerini kaybetmenin eşiğinde.

İklim krizi: Büyük Set Resifi

Avustralya'nın doğal güzelliklerinden Büyük Set Resifi, henüz listede olmasa dahi "Tehlike altındakiler" arasına alınması en muhtemel miras olarak görülüyor.

Bilim insanları sık sık dünyanın en büyük mercan resif sistemindeki değişimlere karşı uyarıyor. Mercan kayalıkları, iklim kriziyle artan sıcaklıklara dayanamıyor. Son 5 yılda 3 kez beyazlaşma görülen mercanların yarısı 30 yıldan daha az bir sürede yok oldu.

Su altı zenginliğinin Dünya Mirası statüsüne ilişkin karar önümüzdeki ay belli olacak.

Turizm: Venedik

"En küçük binada bile dünyanın en büyük sanatçılarının eserlerinin bulunduğu, olağanüstü mimari başyapıt" olarak tanımlanan Venedik, bugünde kadar ekmek kapısı olarak gördüğü turistler yüzünden Dünya Mirası statüsünü riske atmış durumda.

Aşırı turizmin kanallarıyla ünlü tarihi kente zarar verdiğinin altını çizen UNESCO, yönetimin daha sürdürülebilir turizm modellerini benimsemesini ve kentin gelir kaynaklarını çeşitlendirmesini tavsiye ediyor.

AP
Venedik / İtalyaAP

Venedik'in akıbeti de UNESCO Dünya Mirasları Komitesinin 16-31 Temmuz tarihlerindeki toplantısında belli olacak.

Kentsel dönüşüm: Budapeşte, Liverpool

Olağanüstü kentsel gelişim örneği olarak adlandırılan Macaristan'ın başkenti Budapeşte, II. Dünya Savaşı'nda aldığı hasarı onarmak isterken Dünya Mirası statüsünü kaybetme tehlikesinde.

Buda Kalesi ve çevresini savaş öncesi ihtişamına kazandırmak için dev bir yeniden yapılanma projesi başlatıldı. UNESCO ise uluslararası standartlara uymadığını söylediği projenin durdurulmasını istiyor.

BM kurumuna göre mimari faaliyetlerin arkasında, Macaristan'ın komünist dönem öncesi ulusal kimliğini vurgulamak isteyenlerin ideolojisi yatıyor. İnşaat çalışmaları, tarihi eserler için tavsiye edilen asgari müdahalenin çok daha ötesinde ilerliyor.

Dominika Gregušová / Pexels
Budapeşte / MacaristanDominika Gregušová / Pexels

Budapeşte ile aynı kaderi paylaşan diğer bir Avrupa kenti ise Liverpool. İngiltere'nin en önemli liman kentlerinden biri olan Liverpool, 18. ve 19. yüzyılda Avrupa ile Amerika arasındaki trafiğin kalbi olmuştu.

Tarihi limanda ve sahil şeridindeki imar çalışmaları UNESCO kanadında soğuk duş etkisi yaptı. Binalardaki kat sayısında kısıtlamaya gidilmemesi ve yeni stadyum planlarından dolayı kentin evrensel değerlerini yitireceği belirtiliyor.

REKLAM

Yetkililerin UNESCO'nun tavsiyelerine yıllardır kulak tıkadığı, bu yüzden kentin 'Dünya Mirası' statüsünü, 'tehlike altındakiler' listesine girmeden, doğrudan kaybetmesi gündemde.

Avcılık: Tanzanya Selous Av Sahası

Selous Av Sahası, el değmemiş vahşi doğasıyla 1982 yılında Dünya Mirası Listesine girmişti. İnsan eli değince durum değişti.

Avcıların fauna rezervlerindeki fil nüfusunu azaltması, ağaç kesmenin yaygınlaşması ve Rufiji nehrinde baraj projesi, Tanzanya'daki doğal koruma alanının dünya mirası statüsünü yitirmesi için yeterli görülüyor.

AFP
Selous Koruma Alanı / TanzanyaAFP

UNESCO, barajın ekosisteme telafisi mümkün olmayan yaralar açacağını vurgulayarak Selous Av Sahası'nı Dünya Mirası listesinden tamamen çıkarmayı değerlendiriyor.

Ek kaynaklar • AFP

Haberi paylaşınYorumlar

Bu haberler de ilginizi çekebilir

Malatya'daki Arslantepe Höyüğü, UNESCO Dünya Miras Listesi'ne alındı

Türkiye'de turizm sektörü: 'Geçen yıl ölüydü, bu yıl yürüyen ölü'

San Fransisco kentinde 35 bin belediye çalışanına aşı zorunluluğu geliyor, kabul etmeyen kovulacak