AIDS'e yol açan HIV virüsü ile mücadelede 40 yılda ne kadar yol katedildi?

AIDS'e yol açan HIV'le mücadelede 40 yılda ne kadar yol katedildi?
AIDS'e yol açan HIV'le mücadelede 40 yılda ne kadar yol katedildi? © Aaron Favila/Copyright 2017 The AP. All rights reserved.
By Euronews
Haberi paylaşınYorumlar
Haberi paylaşınClose Button

İlk kez Mayıs 1983'te adı konulan HIV'e karşı 40 yıldır süren mücadelede bilim ve tıp dünyası büyük ilerlemeler kaydetti.

REKLAM

AIDS hastalığına yol açan HIV virüsünün keşfinin üzerinden kırk yıl geçti. Bir zamanlar korku ve utançla anılan virüse yakalanmak artık "ölümle" eş değer olarak görülmüyor. 

Yıllar içinde geliştirilen tedaviler sonucunda virüsün yol açtığı enfeksiyonlar yönetilebilir hale geldi ve kronik hastalık olarak kabul edilme yolunda ilerliyor.

Kırk yılda ölümcül virüsle mücadelede ne kadar yol katedildi?

1981 - İlk alarm

Haziran 1981'de Amerikalı salgın hastalık uzmanları Kaliforniya eyaletindeki eşcinsel erkekler arasında nadir görülen zatürre vakasına rastlandığını duyurdu.

Bu bilgi, o dönemde henüz bilinmeyen ve adı konulmayan İngilizce "Edinsel Bağışıklık Yetmezliği Sendromu"nun baş harflerinden oluşan AIDS hastalığının ilk uyarılarını oluşturdu.

Doktorlar daha sonra damar içi uyuşturucu kullananlar, hemofili hastaları ve Amerika Birleşik Devletleri'nde (ABD) yaşayan Haitililer arasında "fırsatçı enfeksiyonlar" tespit etti.

AIDS terimi ilk kez 1982'de kullanılmaya başlandı. Hastalık o dönemde yanlış şekilde "eşcinsellik hastalığı" olarak algılandı.

1983 - HIV'i tespit etme

Fransız virolog Luc Montaigner ile çalışan araştırmacılar Françoise Barre-Sinoussi ve Jean-Claude Chermann Ocak 1983'te AIDS'e yol açtığı sanılan virüsü tanımladı. Keşiflerine dair çalışma 20 Mayıs 1982'de bilimsel Science dergisinde yayımlandı.

Bir sonraki yıl Amerikalı uzman Robert Gallo, AIDS'in kaynağı olduğu ifade edilen HTLV-III retrovirüsünü buldu.

Daha sonra bu iki virsün aynı olduğu tespit edildi ve Mayıs 1986'da HIV yani İnsan Bağışıklık Yetmezliği Virüsü olarak resmen tanındı.

1987 - Anti-retroviral tedavi

Mart 1987'de AZT olarak bilinen ilk anti-retroviral tedavi ABD'de onay aldı. Hayli pahalı olan bu tedavinin şiddetli yan etkileri bulunuyordu.

ABD ve Fransa, Gallo ve Montaigner'nin HIV'in keşfi konusunda ortak olarak ödüllendirilmesi üzerinde anlaştı, ancak 2008 Nobel ödülüne Barre-Sinoussi ve Montagnier layık görüldü.

1985-1995 - Düşen yıldızlar

Haziran 1985'te Amerikalı aktör Rock Hudson AIDS olduğunu açıkladı, üç ay sonra da yaşamını yitirdi.

Hudson'ın ölümünden sonra hastalık korkusu ünlüler dünyasında yayılmaya başladı. 1987'de efsanevi piyanist Liberace, 1991'de ünlü İngiliz rock grubu Queen'in solisti şarkıcı Freddy Mercury ve 1993'te Rus balet ve koreograf Rudolf Nureyev hastalık nedeniyle hayatını kaybetti.

AIDS 1994'te 25-44 yaş arası Amerikalıların birincil ölüm sebebini oluşturdu.

1995-1996 - Yeni bir yaklaşım

İki yeni ilaç sınıfı, farklı anti-retroviral tedavilerin kombinasyonlarının başlangıcına işaret etti. Üçlü terapi olarak adlandırılan bu tedavi HIV'e karşı ilk etkin tedaviyi sundu.

ABD'de ilk kez 1996'da AIDS nedeniyle yaşanan ölümlerde azalma görüldü. Ancak ABD'de ölümler azalırken, Afrika'da patlama yaşanmaya başladı ve 1999'da kıtadaki en ölümcül unsur haline geldi.

2001 - Genel ilaç

2000'de Birleşmiş Milletler'in Ortak AIDS Programı UNAIDS ve beş büyük ilaç firması yoksul ülkelere daha ucuz tedavi dağıtmayı amaçlayan bir anlaşmaya imza attı.

REKLAM

Bir yıl sonra, gelişmekte olan ülkelere patentle korunan HIV tedavilerinin genel versiyonlarını üretme iznini sağlamak amacıyla Dünya Ticaret Örgütü fikri mülkiyet kurallarında değişiklik yaptı.

2004'te, bugüne kadar en fazla HIV vakasının görüldüğü Güney Afrika AIDS'i inkar politikasını bitirerek ve anti-retroviral tedavileri sağlık sistemi aracılığıyla sunmaya başladı.

2010 -İlk kurtulan kişi

On yıldan fazladır HIV tedavisi gören Amerikalı Timothy Ray Brown'ın, kanser tedavisinin ardından HIV'den kurtulduğu anlaşıldı.

Brown'a, HIV'in konak hücrelere saldırmasını engelleyen bir gen mutasyonu içeren iki kemik iliği nakli yapılmıştı.

2012 - Koruyucu hap

Temmuz 2012'de ilk kez HIV enfeksiyonlarını önlemek üzere geliştirilen günlük hap ABD'de onaylandı. Maruziyet öncesi profilaksi veya PrEP olan Truvada HIV-negatif olan yüksek riskli kişiler tarafından enfekte olmalarını önlemek amacıyla alınıyor.

REKLAM

2017 - Tedavi yaygınlaşıyor

İlk defa dünya çapında HIV'le yaşayan insanların yarısından fazlası anti-retroviral tedavi görmeye başladı.

2021 UNAIDS verilerine göre enfekte olan 38,4 milyon kişiden 28,7 milyonu tedavi görüyor.

2020-2021- Covid-19 aksattı

Covid-19 pandemisi sağlık sistemlerine, test ve tedaviye erişimi sekteye uğratarak 40 yılda 40,1 milyon insanın ölümüne neden olan AIDS ile mücadelede ilerlemeyi yavaşlattı.

2021'de 650 bin AIDS kaynaklı ölüm ve 1,5 milyon yeni enfeksiyon kayıtlara geçti.

UNAIDS 2030'da AIDS'in halk sağlığına tehdit olmasının önüne geçmeyi umuyor.

REKLAM

Ek kaynaklar • AFP

Haberi paylaşınYorumlar

Bu haberler de ilginizi çekebilir

Hz. İsa için 'açlıktan ölenlerin' organları mı çalındı?: Toplu mezarlarda organ mafyası şüphesi

Brezilya dang humması salgını: Bakteriyle enfekte edilmiş milyonlarca sivrisinek doğaya bırakılacak

Dang humması küresel ısınmayla Avrupa'nın güneyine yayılabilir