Son bir yılda TÜFE yüzde 59 artarken aynı dönemde gıda enflasyonu yüzde 74 yükseldi.
REKLAMTürkiye’de gıda fiyatları 3 yıldan bu yana her ay yükseliyor. Gıda enflasyonu ile genel enflasyon arasındaki fark da giderek açılıyor. Son bir yılda genel Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) yüzde 59 artarken aynı dönemde gıda enflasyonu yüzde 74 artış gösterdi. Yeni ekonomi modeli döneminde yıllık gıda enflasyonu ile genel enflasyon arasındaki fark yüzde 20 puanı aştı.
2004 başından bu yana yüzde 25’in altında seyreden yıllık enflasyon Ekim 2018’de bu sınırı aşarak yüzde 25,2 oldu. Yıllık gıda enflasyonu Nisan 2019’da yüzde 33,2 ile zirveyi gördü.
"Yeni ekonomi modeli”ne geçilen Eylül 2021 sonrası enflasyon rekor kırdı. Kasım 2022’de yıllık gıda enflasyonu yüzde 100’ü aşarak yüzde 102’ye kadar yükseldi.
Mayıs 2023 seçimleri öncesinde enflasyon düşmeye başlarken 28 Mayıs seçimlerinden sonra yeniden yükselişe geçti.
Genel ve gıda enflasyon farkı yüzde 20 puanı aştı
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verileri son yıllarda enflasyonun dar gelirlilerinin daha çok canını yaktığını gösteriyor.
2004-2019 yılları arasındaki 15 senede yıllık TÜFE ile gıda enflasyonu arasındaki fark yüzde 10 puanı aşmamıştı.
Bazı dönemler gıda enflasyonu genel enflasyondan daha düşük seyretti.
Ağustos 2021’de bu fark ilk kez yüzde 10 puanı aştı. Fark, Nisan 2022’de ise yüzde 21'e kadar çıktı. Ağustos 2023’te fark yüzde 14,7 puan oldu.
Yoksullar ve dar gelirliler için gıda masrafları hanehalkı tüketim harcamalarında önemli bir paya sahip. Bu da gıda enflasyonunun bu kesimleri daha çok etkilediğini gösteriyor.
'Yeni ekonomi modeli' sonrası durum
TÜİK verileri yıllık genel enflasyon ile gıda enflasyonu arasındaki farkın yeni ekonomi modeli döneminde hızla açıldığını gösteriyor.
5 sene önce TÜFE ile gıda fiyat endeksini eşitliyoruz. Bu şu anlama geliyor: TÜFE sepetinin değeri 100 lira; gıda sepetinin de değeri 100 lira.
Yaklaşık 15 sonra Kasım 2019’da iki mal sepetinin de fiyatı 119 lira. Yani aynı oranda zamlanmış. 2 Eylül 2022’de de endeksler birbirine oldukça yakın.
Yukarıdaki grafiğin gösterdiği üzere yeni ekonomi modelinden sonra gıda fiyatları çok daha hızla yükselmeye başlıyor.
Ağustos 2023’e gelindiğinde ise TÜFE sepetinin fiyatı 439 lira olurken gıda sepetinin fiyatı 565 lira olmuş.
Dünyada düşüyor
Son 5 yılda dünyada yüzde 29 artarken Türkiye’de nominal olarak yüzde 465 yükseldi.
Ağustos 2018’de 100 birime satın alınan gıda sepeti Temmuz 2023’te 520 birime satın alınabiliyor.
BM Gıda ve Tarım Örgütü’nün açıkladığı endekse göre ise dünyada gıda sepetinin fiyatı 100 birimden 129 birime yükseldi. Hatta son yıllarda dünyada gıda fiyat büyük ölçüde düşüş eğiliminde.