Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) Başsavcısı Kerim Han'ın İsrail ve Hamas liderleri hakkında "yakalama kararı" alınması talebinde bulunması, bundan sonra sürecin nasıl işleyeceği sorusunu gündeme getirdi.
REKLAMBaşsavcı Han, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Savunma Bakanı Yoav Gallant, Hamas Siyasi Büro Başkanı İsmail Heniyye, Hamas'ın Gazze'deki lideri Yahya Sinvar ve Hamas'ın askeri kanadı İzzeddin el-Kassam Tugayları'nın lideri Muhammed ed-Dayf hakkında "insanlığa karşı suç işlemeleri ve savaş suçlusu oldukları" gerekçesiyle "yakalama kararı" talep etti.
UCM'nin çalışma sistemi uyarınca, üç yargıçtan oluşacak bir komisyon Başsavcı'nın söz konusu başvurusunu inceleyecek. Han'ın sunduğu delillerin "makul sebepler" içerdiği kanaatine varılması durumunda dava yüksek mahkemenin görev alanına girmiş sayılacak ve israilli ve Filistinli isimlerin tutuklanması emri verilebilecek.
"Üye ülkelerin yükümlülüklerini yerine getireceğine güveniyorum"
Karar UCM'ye üye 124 devlete gönderilecek. Üye devletlerin Mahkeme'nin temelini oluşturan Roma Statüsü gereğince yüksek yargı organı ile işbirliği yapma ve kararlarını uygulama yükümlülüğü bulunuyor. Bu da İsrailli liderlerin ya da Hamas'ın önde gelen isimlerinin bu ülkelere gitmeleri durumunda tutuklanmalarını gerektiriyor.
Ülkelerin yargı kararı sonrasında almaları gereken tutumla ilgili Han, “Roma Statüsü'ne taraf olan tüm devletlerin, bu taleplere ve bunların sonucunda ortaya çıkacak yargı kararına diğer davalarda gösterdikleri ciddiyetle yaklaşacaklarına ve yükümlülüklerini yerine getireceklerine güveniyorum." dedi.
UCM'nin emri ne kadar bağlayıcı?
Başta Amerika Birleşik Devletleri, İsrail ve Rusya olmak üzere birçok ülke UCM'ye üye değil. Her ne kadar UCM bu ülkelere işbirliği talebinde bulunabilse de talebin üye olmayan ülkeler için hiçbir zorlayıcı yanı bulunmuyor.
Han, İsrailli liderlerin ve Hamas'ın önde gelen isimlerinin "Gazze Şeridi'nde insanlığa karşı savaş suçları işlenmesinde cezai sorumluluk taşıdığını" kaydederek, taraf olmayan ülkelerle "hesap verme ve adaletin gerçekleşmesi" yönünde ortak çabalar çerçevesinde çalışacağını ifade ediyor.
Ayrıca İsrail UCM'ye üye olmamasına rağmen 1967'de işgal edilen Filistin toprakları yargının yetki alanında olduğu için İsrail reddetse bile Mahkeme, Filistin topraklarında suç işleyenleri yargılayabiliyor.
İsrail, UCM'nin İsrail ya da işgal altındaki Filistin topraklarında böyle bir yetkiye sahip olmadığını öne sürse de Mahkeme Şubat 2021'de Filistin topraklarında işlenmiş felaketler ya da savaş suçlarına karşı yargılama yetkisinin olduğunu vurgulamıştı.