Almanya ve Ruanda tarafından sunulan karar tasarısı 19'a karşı 84 oyla kabul edildi; Yunanistan'ın da aralarında bulunduğu 63 ülke çekimser kaldı.
REKLAMBirleşmiş Milletler Genel Kurulu, 11 Temmuz'u her yıl anmak üzere 1995 Srebrenitsa Soykırımını Anma ve Uluslararası Düşünce Günü olarak belirleyen kararı kabul etti.
Kararda ayrıca soykırımın "her türlü inkarını" kınandı ve BM üyesi ülkeler "gerçekleri korumaya" çağrıldı. Karar doğrultusunda ilk anma 11 Temmuz 2024'te yapılacak.
1995 yılında Sırp güçlerinin yaklaşık 8 bin Müslüman erkek ve gencin öldürdüğü Srebrenitsa soykırımının her yıl anılması için bir anma günü oluşturulmasına dair öneri her ikisinin adı da 20'inci yüzyılda soykırımla anılan Almanya ve Ruanda tarafından kaleme alındı.
Almanya ve Ruanda, karar tasarısıyla ilgili BM üyesi ülkelere gönderdikleri mektupta, oylamanın "kurbanları onurlandırmak ve uluslararası mahkemelerin oynadığı önemli rolü kabul etmek için birleşmek adına çok önemli bir fırsat" olduğunu vurguladı.
Kararın kabul edilen nihai taslağında, "Bosna Hersek'te istikrarın korunması ve çeşitlilik içinde birliğin teşvik edilmesi yönündeki sarsılmaz kararlılığını" yineleyen bir ifade yer aldı.
Hangi ülkeler nasıl oy kullandı?
Toplam 193 ülkenin katıldığı oylamada Türkiye, Amerika Birleşik Devletleri, İngiltere ile Yunanistan ve Slovakya hariç Avrupa Birliği üyesi ülkelerin tamamının aralarında bulunduğu 84 ülke karar tasarısının lehinde, Sırbistan, Çin, Rusya ve Belarus'un aralarında bulunduğu 19 ülke aleyhte oy kullandı.
Oylamada Yunanistan ve Slovakya'nın yanı sıra Brezilya, Hindistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Ermenistan'ın da aralarında bulunduğu 68 ülke çekimser kaldı.
Sırbistan'dan sert muhalefet
Kararı savunanlar soykırımın inkar edilmemesi ya da unutulmaması için tasarının gerekli olduğunu belirtiyor, ancak Sırbistan ve komşu ülke Bosna-Hersek'teki Sırplar karar sert biçimde karşı çıkıyor.
Sırbistan'dan özellikle fail olarak bahsedilmemesine karşın, karar tasarısı Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic ve Bosnalı Sırpların lideri Milorad Dodik'in tasarıya karşı yoğun kampanyasına yol açtı.
Sırp liderler kararın Sırp halkını yaşanan katliamın "soykırımcı" destekçileri olarak damgalayacağını iddia ediyor.
Vucic, girişimi engellemek için "tüm gücüm ve kalbimle mücadele etmek üzere" BM'de olacağını söylemişti.
Bosna'nın neredeyse yarısını oluşturan Sırp bölgesi'nin başkanı Dodik de çarşamba günü sosyal medya hesabı üzerinden yaptığı açıklamada kararın geçmesi halinde hükümetinin Bosna'dan ayrılacağını ifade etmişti.
Ne yaşanmıştı?
11 Temmuz 1995'te Srebrenitsa'da BM tarafından korunan güvenli bir bölgeyi ele geçiren Bosnalı Sırplar en az 8 bin Boşnak erkek ve erkek çocuğunu eşlerinden, annelerinden ve kız kardeşlerinden ayırarak katletti. Kaçmaya çalışanlar ormanda ve kasabanın etrafındaki dağlarda kovalandı.
Srebrenitsa katliamları, 1992-95 yılları arasında Bosna'da yaşanan savaşın kanlı bir doruk noktasını oluşturdu. Bu savaş, o zamanki Yugoslavya'nın dağılmasının milliyetçi tutkuları ve toprak hırslarını açığa çıkarmasının ardından Bosnalı Sırpları ülkenin diğer iki ana etnik nüfusu olan Hırvatlar ve Boşnaklarla karşı karşıya getirmişti.
Hem Sırbistan hem de Bosnalı Sırplar, iki BM mahkemesi tarafından tespit edilmiş olmasına rağmen Srebrenitsa'da soykırım yapıldığını reddediyor.