Macaristan Başbakanı, Rusya Devlet Başkanı ile ilişkilerini sürdüren az sayıdaki Avrupalı liderden biri. Bu görüşme, Ukrayna'daki savaşı sona erdirmeye yönelik uluslararası çabalarda gergin bir diplomatik döneme denk geliyor.
Macaristan Başbakanı Viktor Orban cuma günü Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'i ziyaret ederek, Ukrayna'daki savaşı sona erdirmek için yaptırımlar yoluyla Moskova'ya daha fazla baskı uygulanması gerektiği yönündeki Avrupalı liderler arasında görüş birliğini bozacak.
Toplantı, geçen hafta Rus ve ABD'li diplomatlar tarafından şekillendirilen tartışmalı bir planın sızdırılmasının ardından Avrupalıların Trump yönetimini Kiev'in egemenliğini güvence altına alan bir barış anlaşmasını müzakere etmeye ikna etmeye çalıştığı bir dönemde gerçekleşecek. Söz konusu plan, Ukrayna'ya toprak ve ordu konusunda kapsamlı tavizler önerirken Ukraynalı ve Avrupalı liderleri müzakerelerin tamamen dışında bırakıyordu.
Ukrayna hükümetinin de dâhil olduğu görüşmelerin ardından plan üzerinde bazı değişiklikler yapıldı ancak henüz nihai hale getirilmedi.
Orban, Rusya ile diplomatik ilişkilerini sürdüren az sayıdaki Avrupalı liderden biri. Macaristan Başbakanı, Ukrayna'nın savaşı askerî olarak kazanamayacağı konusunda ısrar ediyor ve Avrupalı liderleri "barış değil savaş istemekle" suçluyor. Ayrıca AB'nin en üst düzey diplomatı Kaja Kallas'ın Ruslarla ikili görüşmelerden kaçınması yönündeki tavsiyelerini de görmezden geldi.
Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic ile bir araya geldiği Sırbistan'dan konuşan Orban, Rusya ziyaretinin ana odağının enerji olacağını söyledi.
Bu ayın başlarında ABD'nin Rus petrol şirketlerini etkileyen yaptırımlarından muafiyet elde eden Macaristan, AB'nin üye ülkelere enerji kaynaklarını çeşitlendirme çağrısı yaptığı bir dönemde Rus petrol ve doğalgaz tedarikçileriyle sözleşme imzalamak istiyor.
"Sadece kağıt ve izin değil, petrol ve gaz almamızı sağlamalıyım. Bunun için müzakere edeceğim, umarım başarılı olurum" diyen Orban, Trump tarafından verilen muafiyete atıfta bulundu.
Macaristan, Druzhba ve South Stream boru hatları aracılığıyla Rusya'dan büyük miktarlarda doğal gaz ve petrol ithal ediyor. Nisan ayında yapılacak parlamento seçimleri öncesinde enerji fiyatlarını düşük tutmak Orban hükümeti için en önemli siyasi öncelik.
Çok daha genç bir muhafazakâr aday olan Peter Magyar liderliğindeki muhalefet, hükümetin kötü ekonomik sicilini ve hayat pahalılığını eleştiren agresif bir kampanya yürütüyor.
Orban'ın ziyareti öncesinde Putin, Rus teknolojisi kullanılarak yeni nükleer reaktörler inşa edilmesini öngören ve Orban tarafından desteklenen önemli bir enerji projesi olan Paks 2 nükleer santralini görüşmeye açık olduğunu söyledi.
Macaristan için bu proje bir denge unsuru, zira reaktörler Rus malı olacak ama reaktörleri çalıştıracak yakıt ABD'den gelecek. Orban, Washington ziyareti sırasında Paks 2 için Amerikan yakıtı kullanacağını yineledi.
Putin, anlaşmanın karmaşık olduğunu ve çözülmesi gerektiğini söyledi.
Toplantı öncesinde, "Daha fazla tartışılması gereken konular var," diye ekledi.
Ukrayna için kritik an
Orban ayrıca Putin ile Ukrayna savaşını da görüşecek. Macaristan, 2022'de tam ölçekli işgalin başlamasından bu yana Ukrayna'ya askerî veya mali yardım sağlamayı sistematik olarak reddetti, bunun yerine Rusya ile diplomatik ve ticari ilişkilerini sürdürdü.
Orban Rusya'ya yönelik yaptırımlara karşı çıkıyor ve bunları etkisiz ve Avrupa ekonomisi için verimsiz olarak nitelendiriyor. Ayrıca müzakereler ilerlerken bile "savaşı genişletme" riskini gerekçe göstererek Ukrayna'nın AB'ye katılma teklifini engelledi.
Onun bu tutumu, yaptırımlardan yana olan ve siyasi müzakereler başlamadan önce Moskova'ya koşulsuz ateşkes çağrısında bulunan Avrupa liderlerinin çoğu tarafından reddediliyor.
Budapeşte'deki Central European Üniversitesi'nde öğretim üyesi olan Marc Loustau, ziyaretin kritik bir dönemde AB'nin birliğini tehlikeye atabileceğini söyledi. ABD ile müzakerelerde Kiev'e yardımcı olan AB, Trump yönetimini ülkenin sadece adil ve Ukrayna'nın egemenliğine saygı duyan bir çözümü kabul etmesi gerektiğine ikna etmeyi umuyor.
Euronews'e konuşan Loustau, "Orban, Trump'ın Avrupa karşıtı yaklaşımını meşrulaştırmaya çalışıyor. Avrupa, Orban'ın blok adına konuşmadığını açıkça ortaya koymalı," dedi.
Orban geçtiğimiz hafta sonu Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen'e bir mektup göndererek Trump'ın barış görüşmeleri ve Rusya ile doğrudan görüşmeler için Avrupa'dan koşulsuz destek talep etti. Washington ziyareti sırasında Trump'a "sorunun Avrupalılar ve Brüksel olduğunu" çünkü onların sözde savaş istediğini söyledi.
AB Konseyi defalarca düşmanlıkların sona erdirilmesi ve adil bir barış çağrısında bulundu.