Türkiye'de 56.490 öğretmen adayının bir yıldan uzun süredir beklediği sonuç, Milli Eğitim Bakanı Yusuf Tekin'e göre 'yanlışlıkla' açıklandı.
REKLAMMilli Eğitim Bakanlığı (MEB) bünyesinde 2024 yılı için yapılacak öğretmen atamalarının mülakat sonuçları 20 Eylül Cuma günü, kamu hizmetlerinin dijital ortama taşındığı e-Devlet sistemi üzerinden açıklandı. Öğleden sonra saat 14 sularında duyurulan sonuçlar 30 dakika gibi bir süre içinde geri kaldırıldı.
Türkiye'de öğretmenler, atamanın önündeki son aşama olan mülakatlara gelene dek Kamu Personel Seçme Sınavı (KPSS) Genel Kültür, Genel Yetenek testleri ile, Eğitim Bilimleri ve Öğretmenlik Alan Bilgisi (ÖABT) sınavlarına tabi tutuluyor.
Eğitim İş Sendikası'nın Euronews'e sağladığı bilgiler doğrultusunda, Genel Kültür ve Genel Yetenek sınavlarına 1,3 milyon kişi, Eğitim Bilimleri'ne 475.624 kişi, ÖABT'ye 369.148 kişi katıldı.
Milli Eğitim Bakanı Yusuf Tekin, 7 Mayıs Salı günü düzenlediği basın toplantısında, Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek ile bir görüşme gerçekleştirdiklerini, ihtiyaca göre kontenjan planlamasının yapıldığını, 20.000 öğretmen ataması için onay verildiğini ve mülakat başvurularının 20-31 Mayıs tarihlerinde alınacağını açıkladı.
Kontenjanlar
Buna göre en çok kontenjan 3.263 ile sınıf öğretmenliğine ayrılırken, özel eğitime 2.499, rehberliğe 1.597, din kültürü ve ahlak bilgisi alanında 1.594 ve İngilizce için 968 atama yapılacağı bildirildi. Din kültürü ve ahlak bilgisine ayrılan rakamın biyoloji (167), fen bilimleri (305), felsefe (232), matematik (317) gibi alanların toplamından fazla olması kamuoyunda eleştirilere neden oldu.
Devam eden günlerde, üç puan türünde başarılı olmuş 56.490 adayın katılımıyla Bakanlığın belirlediği kentlerde mülakat yapıldı. Mülakatlar, eskiden olduğu gibi yüzde 100 değil, yüzde 50 ağırlığa sahip olacaktı.
Öğretmenler, mülakatların sonuç üzerinde yüzde 100 etkiye sahip olduğu dönemde, özellikle 2019, 2020, 2021, 2022 yıllarında KPSS'den aldıkları puanların mülakat puanlarıyla aynı olduğunu, bu yılki gibi bir mağduriyetin oluşmadığını öne sürüyor.
'Mülakatta ders anlatımı' yapılmadı
Fakat mülakat komisyonlarının izlediği usul, Bakan Tekin'in açıkladığı yöntemden kısmen farklıydı. Tekin, öğretmen adaylarına 45 dakika süre tanınacağını, bunun beş dakikasının tanıtımla, 40 dakikasının anlatımla geçeceğini, ders anlatımındaki performansın puan üzerinde etkili olacağını söylemişti.
İsminin açıklanmaması şartıyla Euronews'e konuşan adaylar, mülakatların Bakan Tekin'in dediği gibi 45 dakika sürmediğini, ders anlatımının yapılmadığını, kamera kaydının olduğu bir ortamda, eski usuldekine benzer şekilde adayın masadan bir soru çektiği ve 5-10 dakikalık yanıt verecek şekilde düzenlendiğini söylüyor.
Bakan Tekin, mülakatlarda yapılacak 45 dakikalık anlatım için "Siz nasıl çocuğunuzu bir okula yazdırırken öğretmeni görüyorsanız ben de size mahcup olmamak için istihdam ettiğim öğretmeni görmek zorundayım" demişti.
Danıştay'da devam eden dava
Mülakatlar tamamlandıktan sonra bu kez atamaların yapılacağı gün için uzun bir bekleyiş süreci başladı. Okulların açılmasına rağmen atama sonuçlarının açıklanmamasına ilişkin değerlendirmede bulunan Tekin, Danıştay'da görülen davaya işaret ediyordu.
2023'te, eğitim sendikaları, atanamayan öğretmen platformları ve demokratik kitle örgütleri, mülakatların kaldırılması için Danıştay'a dava açmış, yürütmenin durdurulmasını talep etmişti. Danıştay, 9 Ekim 2023'te, "yürütmenin durdurulması" talebini reddetmiş, davanın görülmeye devam edeceği bildirilmişti.
Tekin, açılan iptal davasının mülakatların tamamen kaldırılmasıyla alakalı olmadığını, mevcuttaki yüzde 50'lik uygulamanın iptal edilebileceğini, olası iptalde zorunlu olarak eski uygulamaya, yani mülakatların sınav sonucu üzerinde yüzde 100 etkili olduğu günlere geri dönüleceğini, bu nedenle Danıştay kararını beklediklerini söyledi: "Bu karara göre (mülakatların) yüzde 50'si veya yüzde 100'üyle atama yapacağız"
Eğitim İş'ten Bakan Tekin'e ret
Süreci Danıştay'a taşıyan kurumlardan Eğitim İş Sendikası'nın Genel Sekreteri Seher Ergin, Euronews'e yaptığı açıklamada, Bakan Tekin'in belirttiği gibi "yüzde 50'lik mülakat uygulamasına" değil, tamamen mülakatların kaldırılması için dava açtıklarını vurguladı.
"Dava ne kadar sürer, o kısmı bilmiyoruz. Ama biz mülakatların olmaması için, mülakatsız atama yapılması için dava açtık. Eğer Danıştay, halihazırdaki uygulamada bir sorun görmezse, Bakanlığın belirlediği gibi 20.000 atama yapacak, eğer iptal edilirse mülakatsız atamaya ilişkin yeni bir kılavuz hazırlanacak."
REKLAMErgin, mülakatların yüzde 100 etkili olduğu dönemde, derece yapmış başarılı öğretmen adaylarının sözlü sınavdan düşük puan almaları halinde elenebildiklerini, ağırlığın yazılı sınavda değil, mülakatlarda, yani sözlü sınavda olduğunu belirtti. Şu anki yüzde 50'lik uygulamada ise, kişinin yazılı sınavlarda aldığı puan, sözlü puanıyla eş değer tutuluyor.
Ancak Danıştay kararının beklendiği süreçte, 20 Eylül Cuma günü mülakat sonuçlarının açıklandığı fark edildi.
Euronews'e konuşan kaynaklar, sistemi düzenli olarak takip eden öğretmen adaylarının mülakat sonuçlarını gören ilk kişiler olduğunu, sosyal medya hesapları üzerinden paylaşımlar yaptıklarını, bu gönderilerle sonuçların açıklandığı haberini alan en az 10.000 adayın e-Devlet'e girdiklerini söylüyor.
Sözlü puanları şehirden şehre farklı
Fakat peş peşe yapılan paylaşımlarda puan dağılımının ilden ile, hatta aynı ildeki farklı komisyonlar arasında farklılık gösterdiği tespit edildi. Örneğin, KPSS'nin üç sınavına girip 80 puan ortalaması elde eden bir aday Bursa'da mülakata girip 81 alırken, KPSS ortalaması 78 olan bir aday, mülakattan 86 alarak Bursa'daki adayın önüne geçti.
REKLAMİnternet üzerinden örgütlenip kendi alanlarıyla ilgili verileri saklı tutan öğretmen platformları, sadece okul öncesi öğretmenliği bölümü için şimdiye dek topladıkları 213 kişinin kentten kente farklılık gösteren puanlarını Euronews ile paylaştı.
Bu doğrultuda, İstanbul'da mülakata girmiş 39 okul öncesi öğretmen adayının KPSS ve mülakat sonuçları arasında ortalama 1,16'lık puan farkı varken, Ankara'da 24 kişide ortalama 4,35, Diyarbakır'da 13 kişide ortalama 3,62, İzmir'de 12 kişide ortalama 6,39 puanlık farkın olduğu hesap edildi.
Eğitim İş Sendikası'ndan yetkililer, Bakanlığa "şeffaflık" çağrısında bulunurken, "puan farklılıklarının daha net görülebilmesi için listeler halinde paylaşılması gerektiğini" söylüyor.
Genel Sekreter Seher Ergin, "Neden bir adaya 90, bir adaya 80 veriyorsunuz? Kriteriniz nedir? Bakanlığın bu yönde bir kılavuzu yok," diyor.
REKLAMMatematik ve eğitim bilimleri alanlarında çalışmaları bulunan ve aynı zamanda danışmanlık yapan Cüneyt İltuş, Euronews'e yaptığı açıklamada kentler arasında görülen puan farklılıkları nedeniyle "atanabilecek" öğretmen adaylarının "kontenjanın dışında kalma" gerçeğiyle yüzleştiğini vurguluyor.
"Aynı ildeki farklı komisyonların farklı puanlamalar yaptığını görüyoruz. Belki 'başı ağrımasın' diye bazı komisyonlar 82,60 olan puanı 83'e yuvarlarken, bazı komisyonlar 'art niyetle' veya başka bir nedenden ötürü sonuca etki edebilecek türden puanlamalar yaptı."
e-Devlet sistemi üzerinden açıklanan sonuçların "resmi" olmadığını hatırlatan İltuş, mağduriyetin giderilebilmesi için Bakanlığın yasal olarak düzenlemede bulunabileceğini belirtti.
"Belki sonuçlar tekrar açıklandığında düzeltmeler olabilir. İlk mülakat sonucunun yüksek olduğunu, ikinci mülakat sonucunun düşük olduğunu gören bir aday, "Ben bu puanı almıştım, resmi açıklamayla daha düşük puan aldım" deyip dava açarsa, Bakanlık, ilk sonuçların resmi olmadığına dair haklı bir savunma yapabilir."
REKLAMEuronews, Galatasaray Üniversitesi İletişim Fakültesi ile bir başka devlet üniversitesinin Eğitim Bilimleri fakültelerinden mezun olmuş ve mülakata girmiş bir adaya ulaştı.
Fransızca ve İngilizce bildiğini, "Üç puan türünde ilk 500'e girdiğini" söyleyen aday, mülakatta kendisine "medya" ile alakalı bir soru geldiğini, "iyi şekilde" cevapladığını, "komisyonu etkilemiş olmasına" rağmen sözlü puanının ana puanında "kayda değer bir etki yaratmadığını" ve derece yapmış olmasına karşın "atanma ihtimalinin güçleştiğine" yönelik çekincelerini paylaştı.
Sonuçlar neden kaldırıldı?
Bakan Yusuf Tekin, CNN Türk'te kanalında katıldığı bir programda, resmi olmayan mülakat sonuçlarının kaldırılmasına ilişkin, "Öğretmen atamalarını bilgi işlem daire başkanlığından bir kişi yanlışlıkla açmış, hakkında soruşturma başlatıldı," ifadelerini kullandı.
Tekin, "Öğretmen adaylarımızın KPPS puanları ve mülakat puanları belli. Danıştay kararı bekleniyor" diye ekledi.
REKLAMTürkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Milli Eğitim, Kültür, Gençlik ve Spor Komisyonu'ndan AK Parti Ankara Milletvekili Zehranur Aydemir, Euronews'e yaptığı açıklamada, "sürecin şeffaf bir şekilde ilerlediğine" vurgu yapıp, "Danıştay kararı doğrultusunda, yakın bir dönemde Bakanlığın sonuçları açıklayacağını" söyledi.
Aydemir, sonuçların 20 Eylül Cuma günü e-Devlet üzerinden açıklanıp hemen akabinde kaldırıldığı sürece dair yaşanan aksaklık hakkında "İyi niyet arayamıyorum" dedi.
Çözüm
Eğitim İş'ten yetkililer, öğretmen atamalarında pay sahibi olan komisyonların dört ila beş kişiden oluştuğunu, genelde il milli eğitim müdürlüklerinden şube müdürlerinin yer aldığını, mülakata giren kişilerin donanımı ve yetkinliğine ilişkin Bakanlığın hazırladığı bir kılavuzun olmadığını savunuyor. Çözüm için sundukları öneri ise, mülakatların tamamen kaldırılması.
Türkiye'de yaklaşık 1 milyona yakın öğretmenin atanamadığını, bazı adayların ümitlerini kesip sınavlara dahi başvurmadığını söyleyen Eğitim İş Genel Sekreteri Seher Ergin, "Üç dört sınava girmiş bir insanı neden mülakata sokma ihtiyacı duyarsınız?" diye soruyor.
REKLAM"Mülakat asla kabul etmeyeceğimiz bir yöntemdir. Akademik eğitimini almış, diplomasını almış, KPSS gibi eşit ortamda yapılmış bir sınava girmiş öğretmenlerin mülakata girmesini doğru bulmuyoruz. Dolayısıyla Türkiye'de öğretmen olma koşulları ciddi manada zorlaştı. Keyfi uygulamaları tamamen reddediyoruz. Öğretmenlerimizin amasız fakatsız atanması gerektiğinin altını çiziyoruz."
Şırnak'ta ücretli öğretmenlik yaptığını söyleyen bir başka kişi ise, isminin açıklanmaması kaydıyla Euronews'e verdiği demeçte şu ifadeleri kullandı:
"Bakan, mülakatın öğretmenin öğrenciye layık olup olmayacağı doğrultusunda yapıldığını söylüyor. 100.000 küsur ücretli öğretmen, büyük çoğunluğu pedagojik formasyonu olmadan öğretmenlik yapabiliyor. Ben hiçbir sorgulama, güvenlik soruşturmasına gerek görülmeksizin ücretli öğretmenlik yapıyorum. Tek farkla, 40.000 lira değil de 17.000 lira maaş alıyorum."