Üçüncü parti ve bağımsız adaylar, kilit eyaletlerde iki büyük adaydan birinin oylarını çekebilir.
REKLAM
Başa baş geçeceği tahmin edilen bir seçimin ardından ya Demokrat aday Kamala Harris ya da Cumhuriyetçi aday Donald Trump bir sonraki Amerika Birleşik Devletleri (ABD) başkanı olacak. Peki, ülkenin üçüncü parti ve bağımsız adaylarının seçimlere etkisi nedir?
ABD'deki seçimlerin formatı resmi olmasa da fiili olarak iki partili sistemi güçlendiriyor ancak bu durum diğer adayların yarışmasına engel değil. 2020'de üçüncü sıradaki aday, 1,9 milyon oyla yani ulusal halk oylarının yaklaşık yüzde 1,2'siyle Liberteryen Parti adayı Jo Jorgensen oldu. Onun arkasında ise yüzde 0,3 ile Yeşil Parti'den Howie Hawkins vardı.
Üçüncü parti ya da bağımsız adaylardan herhangi birinin 2024'te başkanlığı, hatta bir eyaleti kazanması neredeyse imkansız. Adları, her eyaletin oy pusulasında dahi yer almıyor.
Ancak eyalet bazında sonuçların önemli olduğu ve zafer marjlarının genellikle son derece yakın olduğu bir ülkede, bu adaylar, Trump ya da Harris'in bu yılki yedi salıncak eyaletten herhangi birini kazanıp kazanmayacağına karar verecek kadar oyu kendilerine çekme yeteneğine sahip olabilirler.
İşte başlıca üçüncü parti adaylara ve neyi temsil ettiklerini iddia ettiklerine şöyle bir bakış.
Liberteryen Parti: Chase Oliver
Liberteryen Parti başkanlık yarışlarında genellikle uzak bir üçüncü sırada yer alıyor. Partinin idealleri devletin, özellikle de ABD federal hükümetinin geriletilmesi etrafında toplanıyor.
Chase Oliver 2024 Liberteryen Parti adayıdır. 2009 yılına kadar Demokrat olan Oliver, kurumsal denizcilik sektörüne katılmadan önce 13 yıl boyunca restoran işindeydi.
Siyasete en dikkat çekici girişi Georgia'da oldukça çekişmeli geçen 2022 senato seçimleri sırasında oldu. Bir Liberteryen olarak Oliver, oyların yüzde 2'sinden fazlasını aldı.
Elenmesine rağmen, Demokrat ve Cumhuriyetçi siyasi rakipleri Oliver'ı oy çalarak ikinci bir seçime zorlamakla suçladılar. Daha sonra kalan iki adaydan birini desteklemeyi reddetti.
Oliver aynı zamanda açık bir eşcinsel ve Atlanta'daki bir onur festivalinde üyelerle konuştuktan sonra Liberteryen partiye katıldı.
Kampanya platformu, işletmelerin serbestleştirilmesi, Eğitim Bakanlığı'nın kaldırılması ve göçmenlik sürecinin basitleştirilmesi gibi hükümetin gücünü zayıflatan politikaları içeriyor.
Birçok siyaset bilimci ve kampanya yetkilisi, Liberteryen Parti'nin politikalarının Demokratlardan çok Cumhuriyetçi seçmenlere hitap ettiğine inanıyor. Yaklaşan seçimlerde Oliver, Trump'ı tercih edebilecek kişilerden destek alabilir.
Oliver ve aday arkadaşı Mike ter Maat her eyalette oy pusulasında yer almasa da, büyük partilerden olmayan adaylar arasında en iyi temsil edilenler: 47 eyalette oy pusulasına girmeye hak kazandılar, sadece hiçbiri salıncak eyalet olmayan Illinois, New York ve Tennessee'yi kaçırdılar.
Yeşil Parti: Jill Stein
Liberteryenlerin ardından genellikle dördüncü sırada Yeşil Parti yer alıyor. Liderleri, çevrecilik ve sosyal adalete öncelik veren politikaları ile birçok alanda Demokratlardan daha ilerici olduklarını iddia ediyor.
Bu seçimlerde Yeşillerin adayı, daha önce Harvard Tıp Fakültesi'nde doktor ve tıp profesörü olan Jill Stein.
Stein daha önce 2012 ve 2016'da Yeşil Parti'yi başkan adayı olarak temsil etmişti. Bazı Amerikalılar Stein'ı 2016'da Trump'ın seçimi kazanmasına yardımcı olmakla suçluyor, zira Wisconsin eyaletindeki toplam oy sayısı Trump'ın çok az farkla kazandığı zaferden daha fazlaydı.
2024 Stein platformu alışılagelmiş Yeşil Parti politikalarını içermekle birlikte, İsrail ile mevcut çatışmada Filistin'e verilen desteği de vurguluyor. Stein, Harris'i ve mevcut yönetimin savaşı ele alış biçimini şiddetle eleştiriyor.
Yeşil Parti, adaylarının Demokratların kilit eyaletleri kazanmasını zorlaştırdığı yönündeki eleştirileri tarihsel olarak reddediyor. Bunun yerine liderleri, kopuk sol seçmenleri kendilerine çektiklerini iddia ediyor.
Stein'ın kampanya ekibinden bir sözcü Euronews'e, "İnsanları değerleriyle örtüşen bir adaya oy vermeleri için koltuklarından kaldırdığımızı düşünüyoruz," dedi.
"İki büyük partinin Beyaz Saray'da hak sahibi olduğu ve bizim onların adaylıklarından birini bozacağımız fikri bize mantıklı gelmiyor."
Ancak Stein'ın Demokrat Parti içindeki eleştirmenlerinin çoğu onu sadece düşüncesiz bir oyunbozan olarak görmüyor. Hillary Clinton 2019 yılında onu bir "Rus ajanı" olarak nitelendirdi. Demokratik Ulusal Komite sözcüsü de yakın zamanda yaptığı bir açıklamada, onu "Rusya için yararlı bir aptal" olarak tanımladı ve "Kremlin'in konuşma noktalarını papağan gibi tekrarladıktan ve 2016'da kötü aktörler tarafından desteklendikten sonra yine aynı şeyi yapıyor" dedi.
Stein bu iddiaları reddetse de daha önce Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Moskova temasları konusunda FBI'a yalan söylemekten iki kez suçlu bulunan Trump'ın kilit müttefiki Michael Flynn ile yemek yerken görüntülenmişti.
Stein 39 eyalette oy pusulasında yer alıyor. Bu eyaletler arasında Nevada dışında tahmin edilen tüm kararsız eyaletler yer alıyor.
Bağımsızlar: RFK Jr. ve Cornel West
Üçüncü partilerin yanı sıra hiçbir siyasi partiyi temsil etmeyen bağımsız adaylar da var - ve alışılmadık bir şekilde, diğerlerinden çok daha fazla eyalet oy pusulasında yer alan bağımsız aday yarışı bıraktı.
Babası 1968'de başkanlığa adaylığını koyarken suikasta kurban giden, aşı karşıtı komplo teorisyeni Robert F. Kennedy Jr. ağustos ayında yarıştan çekilmeden önce ulusal düzeyde yüzde 5 civarında oy alacağı tahmin ediliyordu.
Kampanyası, bir zamanlar New York Central Park'a bir ayı leşi attığının ve bunu bir bisiklet kazası kurbanı olarak gizlediğinin ortaya çıkması gibi tuhaf skandallarla gölgelendi.
Ayrıca 10 yıldan daha uzun bir süre önce bir solucanın, Robert F. Kennedy Jr.'in beyninin bir kısmını tükettiği haberi de vardı.
Başlangıçta Kennedy'nin Demokratlardan mı yoksa Cumhuriyetçilerden mi daha fazla oy alacağı anketlerde belli değildi ancak sonuçta adaylıktan çekildi ve Trump'ı desteklediğini açıkladı.
Daha sonra birkaç eyalette adını oy pusulasından sildirmeye çalıştı ancak bazı eyaletlerin oy pusulası değişiklikleri için yasal son tarihlerinden sonra çekildiği için Kennedy ülke genelinde 30 oy pusulasında yer almaya devam ediyor. Bunların arasında Wisconsin ve Michigan olmak üzere iki kararsız eyalet de yer alıyor.
Diğer kayda değer bağımsız aday ise ABD ve Fransa'daki üniversitelerde ders vermiş bir akademisyen olan Cornel West.
Sadık bir savaş karşıtı solcu olan West, daha önce Amerika'nın Demokratik Sosyalistlerini ve 2016 Demokrat adayı Bernie Sanders'ı desteklemiştir. West'in platformu, azınlıklar için adalet ve Evrensel Temel Gelir ve 27 dolar (24.90 euro) asgari ücret gibi politikalar yoluyla servetin yeniden dağılımını içeriyor.
West ve başkan yardımcısı adayı Melina Abdullah, aralarında Kuzey Carolina ve Wisconsin'in de bulunduğu 15 eyalette oy pusulasında yer alıyor.
Oliver ve West'in kampanya ekibi, yorum taleplerine yanıt vermedi.