Toplantıda Trump, Orta Asya ile ilgili “Ne yazık ki, önceki Amerikan başkanları bu bölgeyi tamamen ihmal etti,” dedi.
ABD Başkanı Donald Trump, perşembe günü Beyaz Saray’da Orta Asya’dan beş ülkenin lideriyle bir araya geldi. Amaç, akıllı telefonlardan elektrikli araçlara ve savaş uçaklarına kadar yüksek teknolojili cihazlar için gerekli olan nadir toprak elementleri için yeni kaynaklar bulmak.
Trump, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Türkmenistan ve Özbekistan liderleriyle önce Oval Ofis’te ikili görüşmeler yaptı, ardından bir çalışma yemeğinde buluştu.
Trump akşam yemeğinde yaptığı konuşmada “Ekonomik ortaklıklarımızı güçlendiriyor, güvenlik işbirliğimizi geliştiriyor ve genel bağlarımızı genişletiyoruz,” dedi. Ayrıca bu ülkelerin bir zamanlar Doğu ile Batı’yı birbirine bağlayan İpek Yolu’na ev sahipliği yaptığını hatırlattı. Trump ayrıca “Ne yazık ki, önceki Amerikan başkanları bu bölgeyi tamamen ihmal etti,” dedi.
Beyaz Saray’daki görüşmeler, Trump’ın Çin ile nadir toprak elementlerinin ihracatı konusundaki gerilimi geçici olarak yumuşatmasının ardından geldi. Geçen ay Pekin, bu kritik minerallerin ihracatına yeni kısıtlamalar getirmiş, ancak Güney Kore’de yapılan Trump-Xi görüşmesinden sonra bu kısıtlamaların bir yıl erteleneceğini açıklamıştı.
Washington artık Çin’i baypas edecek yeni yollar arıyor. Çin, dünya nadir toprak madenciliğinin yaklaşık yüzde 70’ini, işleme kapasitesinin ise yüzde 90’ını kontrol ediyor.
Ekonomik bağları güçlendirmek
Trump'tan bir önceki gün Orta Asya liderlerini ağırlayan Dışişleri Bakanı Marco Rubio ise bu ülkelerin ABD ile ekonomik ilişkilerini genişletme potansiyeline dikkat çekti.
Rubio, “Çoğu zaman krizlere ve sorunlara o kadar çok odaklanıyoruz ki, heyecan verici yeni fırsatları gözden kaçırıyoruz,” dedi ve ekledi: “Ama şu anda karşımızda gerçekten heyecan verici bir fırsat var: ülkelerimizin ulusal çıkarlarının birbiriyle örtüştüğü bir dönem.”
Beyaz Saray’daki görüşmeler, çarşamba günü iki partiden senatörlerin, Sovyet döneminden kalma ticaret kısıtlamalarını kaldırmaya yönelik bir yasa tasarısı sunmasının hemen ardından gerçekleşti. Bu kısıtlamalar, bazı senatörlere göre, Orta Asya ülkelerine Amerikan yatırımını engelliyor.
Trump yönetiminden yetkililer, bu ülkelerle ilişkilerin derinleştirilmesinin bir öncelik olduğunu belirtti. ABD’nin Hindistan Büyükelçisi ve Trump’ın Güney ve Orta Asya Özel Temsilcisi Sergio Gor, Orta Asya yetkililerine, “Başkan’ın bu bölgeye taahhüdü, Beyaz Saray’a doğrudan bir iletişim hattınız olduğu ve bu bölgenin hak ettiği ilgiyi göreceğidir,” dedi.
Nadir toprak zengini Orta Asya
Uzun süredir “C5+1” olarak anılan bu ülke grubu, bölgesel güvenlik konularına odaklanıyor: ABD’nin Afganistan’daki varlığı ve çekilmesi, Çin’in Sincan’daki Uygurlara yönelik politikaları ve Rusya’nın bölgede yeniden güç kazanma çabaları.
Buna rağmen, Çin ve Rusya uzun süredir Orta Asya’nın mineral zenginliklerinden faydalanıyor. Verilere göre Kazakistan, 2023’te Çin’e 3,07 milyar dolar, Rusya’ya 1,8 milyar dolar değerinde mineral ihraç ederken ABD’ye yalnızca 544 milyon dolarlık satış yaptı.
Orta Asya, dünyadaki nadir toprak elementlerinin büyük rezervlerine sahip ve küresel uranyum üretiminin yaklaşık yarısını karşılıyor. Ancak bölge, bu kaynakları geliştirebilmek için ciddi yatırımlara ihtiyaç duyuyor.